της Μαρίας Καδόγλου

Συγκεκριμένα, απαντώντας στον Δήμαρχο Μαρώνειας-Σαπών Γιάννη Σταυρίδη που του εξέθεσε την καθολική αντίθεση της τοπικής κοινωνίας στα σχέδια εξόρυξης χρυσού ο κ. Φάμελλος δήλωσε (πηγή):

«Πρώτον, αν συνδέεται η δραστηριότητα αυτή με πόσιμους υδροφορείς και με τη διαχείριση υδατικών πόρων πρέπει να το καταθέσετε άμεσα Δήμαρχε στο σχέδιο διαχείρισης λεκανών απορροής που είναι τώρα σε εξέλιξη. Δεν μπορούμε να έχουμε σχεδίασμό και προστασία πόσιμου υδροφορέα σε μια περιοχή και ταυτόχρονα να μην το έχουμε περιγράψει και να επιτρέπουμε διάφορες δραστηριότητες. Οι περιοχές που είναι υδροφορείς για πόσιμη χρήση έχουν ειδικό καθεστώς προστασίας. Πρέπει άμεσα να το καταθέσετε στο σχέδιο διαχείρισης λεκανών απορροής είτε στη διεύθυνση υδάτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας Θράκης είτε στη διεύθυνση υδάτων.

Χρειάζεται να εξασφαλίσει η πρότασή σας και την απαραίτητη σύνθεση στο Περιφερειακό Συμβούλιο. Να ακολουθήσετε και την διαδικασία του Δημοκρατικού Σχεδιασμού. Η πρόσβαση σε καλό πόσιμο νερό είναι βασικός συνταγματικός ευρωπαϊκός κανόνας, θα τον τηρήσουμε και θα τον σεβαστούμε.»

Θεωρητικά μιλώντας, είναι πολύ ωραία και πολύ σωστά αυτά που είπε ο Ανοπληρωτής Υπουργός ΠΕΝ. Πράγματι, το πόσιμο νερό στην Ευρώπη προστατεύεται μέσω δύο βασικών Οδηγιών που έχουν ενσωματωθεί και στο εθνικό μας δίκαιο: α) της Οδηγίας-Πλαίσιο για το Νερό 2000/60/EC και β) της Οδηγίας για το Πόσιμο Νερό 98/83/EC.

Η πρώτη καθιερώνει την ολοκληρωμένη διαχείριση των υδάτων σε επίπεδο λεκάνης απορροής ποταμού και θέτει ως στόχο την αποτροπή της περαιτέρω υποβάθμισης και την επίτευξη «καλής κατάστασης», ποιοτικής και ποσοτικής, όλων των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων της Ευρώπης. Τα κράτη-μέλη αναλαμβάνουν να καταρτίσουν μητρώο με όλα τα υδατικά συστήματα που χρησιμοποιούνται ή πρόκειται να χρησιμοποιηθούν για τη λήψη ύδατος για ανθρώπινη κατανάλωση και να λάβουν τα αναγκαία μέτρα προστασίας τους.

Η δεύτερη θέτει τις προδιαγραφές ποιότητας του νερού που προορίζεται για ανθρώπινη κατανάλωση και επιβάλλει την συστηματική παρακολούθηση των χημικών, μικροβιολογικών και άλλων παραμέτρων προκειμένου να προστατεύεται η δημόσια υγεία.

Οι απαιτήσεις προστασίας του πολύτιμου πόσιμου νερού που προκύπτουν από το ανωτέρω θεσμικό πλαίσιο θα έπρεπε πράγματι να βάζουν τέλος σε κάθε σκέψη για μεταλλευτικά έργα σαν αυτά που σχεδιάζουν ή ήδη υλοποιούν οι ποικιλώνυμες θυγατρικές της Eldorado Gold σε Χαλκιδική και Θράκη. Έχοντας όμως την εμπειρία της Χαλκιδικής, οφείλουμε να ενημερώσουμε τον δικαιολογημένα ανήσυχο Δήμαρχο Μαρώνειας-Σαπών οτι στην πράξη τα πράγματα δεν είναι ακριβώς όπως του τα είπε ο Αναπληρωτής Υπουργός ΠΕΝ. Και αυτό γιατί στη σύνταξη των Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής υπεισέρχονται και άλλα συμφέροντα και άλλες σκοπιμότητες.

Στη ΒΑ Χαλκιδική βρίσκεται σε εξέλιξη ένα εκτεταμένο και μεγάλης κλίμακας μεταλλευτικό έργο με αδιαμφισβήτητα σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στους υδατικούς πόρους. Στην περίπτωση λοιπόν της Χαλκιδικής είδαμε το οικείο Σχέδιο Διαχείρισης Λεκανών Απορροής (Υδατικό Διαμέρισμα Κεντρικής Μακεδονίας GR10) να τραβιέται και να τεντώνεται για να «χωρέσει» ένα έργο που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το στόχο της προστασίας των υδατικών πόρων:

  1. Οι μεταλλευτικές-λατομικές δραστηριότητες ΕΞΑΙΡΕΘΗΚΑΝ ρητά από τους περιορισμούς που αφορούν στην προστασία του πόσιμου νερού, παρ’οτι αναγνωρίστηκε οτι η μεταλλευτική δραστηριότητα έχει ήδη προκαλέσει ποιοτική υποβάθμιση των υπόγειων νερών.
  2. Τα υπόγεια υδατικά υποσυστήματα της ΒΑ Χαλκιδικής ΔΕΝ ΕΝΤΑΧΘΗΚΑΝ στο μητρώο των «υδατικών συστημάτων για την παροχή πόσιμου νερού» παρ’οτι υδροδοτούν το μεγαλύτερο μέρος του Δήμου Αριστοτέλη.
  3. Τα υπόγεια υδατικά υποσυστήματα της ΒΑ Χαλκιδικής ΕΞΑΙΡΕΘΗΚΑΝ συνολικά από την επίτευξη των στόχων της Οδηγίας-Πλαίσιο λόγω “νέων τροποποιήσεων”, με αιτιολογία την “πτώση στάθμης λόγω μεταλλευτικών δραστηριοτήτων”!

Για τις ανωτέρω εξαιρέσεις δεν δόθηκε απολύτως καμμία αιτιολογία αν και είναι φανερό οτι παραβιάζουν τόσο το πνεύμα όσο και το γράμμα της Οδηγίας-Πλαίσιο για το Νερό (διαβάστε τη σχετική ΑΝΑΦΟΡΑ του WWF Ελλάς προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή). Οι ασυμφωνίες ανάμεσα στο τελικό κείμενο του Σχεδίου Διαχείρισης και στη ΣΜΠΕ και τα λοιπά κείμενα τεκμηρίωσης αποκαλύπτουν οτι οι μελετητές αναζητούσαν έναν νομιμοφανή τρόπο να εξαιρέσουν τα νερά της ΒΑ Χαλκιδικής από την προστασία της Οδηγίας. Για τα υδατικά σώματα που εξαιρέθηκαν δεν προσδιορίζεται κανένας νέος στόχος και κανένα μέτρο αποφυγής της υποβάθμισης, γενικό ή ειδικό. Το Σχέδιο απλά αποδέχθηκε ως αναπότρεπτη συνέπεια των μεταλλευτικών έργων την υποβάθμιση των νερών, ποιοτική και ποσοτική, και την κάλυψε με μια γενική και άνευ όρων “κατάσταση εξαίρεσης”.

Σε ο,τι αφορά τη ΒΑ Χαλκιδική, το Σχέδιο Διαχείρισης δεν είχε στόχο την προστασία των νερών αλλά την «προστασία» και απρόσκοπτη υλοποίηση του περιβαλλοντικά εγκεκριμένου Επενδυτικού Σχεδίου της Ελληνικός Χρυσός. Πολύ απλά, αυτές ήταν οι κατευθυντήριες γραμμές που δόθηκαν στο μελετητικό γραφείο που ανέλαβε τη σύνταξη του Σχεδίου, όπως δήλωσε χωρίς περιστροφές ένας εκ των μελετητών στην ενημερωτική ημερίδα που διοργάνωσε η Ειδική Γραμματεία Υδάτων στη Θεσ/νίκη τον Ιούλιο 2013 και την οποία παρακολουθήσαμε. Τα παρόντα εκεί μέλη της μελετητικής ομάδας βρέθηκαν σε φανερή αμηχανία, αδυνατώντας να απαντήσουν στις πιεστικές ερωτήσεις του κοινού για το φαιό χρώμα της «εξαίρεσης» που κάλυπτε τη ΒΑ Χαλκιδική στους χάρτες του Σχεδίου. Εν τέλει ένας από αυτούς πήρε το λόγο και είπε:

«Εμείς προστατεύουμε ή την ποιότητα ή τη χρήση του νερού. Και στη Β. Χαλκιδική υπάρχει μια εγκεκριμένη επένδυση»!

Θα έχει κάθε δίκιο ο κ. Φάμελλος αν πει οτι αυτά ήταν έργα της κυβέρνησης Σαμαρά, αποτελέσματα του δόγματος «επενδύσεις με κάθε κόστος». Τα εγκεκριμένα Σχέδια Διαχείρισης Λεκανων Απορροής Ποταμών βρίσκονται σήμερα στη διαδικασία της 1ης αναθεώρησης. Κάποια από τα σχετικά κείμενα είναι προσβάσιμα από την ιστοσελίδα της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων εδώ. Θα δούμε πώς θα αντιμετωπίσουν τα νέα Σχέδια Διαχείρισης τη σύγκρουση ανάμεσα στα εξορυκτικά συμφέροντα και στην προστασία του πόσιμου νερού, ειδικά στις μεταλλοφόρες περιφέρειες της Μακεδονίας και της Θράκης. Θα δούμε αν ο κ. Φάμελλος θα προστατεύσει τα νερά της Χαλκιδικής ή θα αφήσει τον κόσμο χωρίς νερό για να προχωρήσουν τα σχέδια της Eldorado. Ιδού η Ρόδος λοιπόν.