Χημικά ή υποξία; Πληθαίνουν τα αναπάντητα ερωτήματα για τους βομβαρδισμούς στη Συρία

του Μιχάλη Γιαννεσκή

Οι ΗΠΑ, η Βρετανία και η Γαλλία επέλεξαν να βομβαρδίσουν τη Συρία λίγες μέρες προτού ο Οργανισμός για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων (ΟΑΧΟ) αρχίσει την έρευνά του στην τοποθεσία της υποτιθέμενης χημικής επίθεσης. Η αφορμή για τους βομβαρδισμούς ήταν τα βίντεο που κυκλοφόρησαν τα Λευκά Κράνη – μια οργάνωση χρηματοδοτούμενη κυρίως από τα Υπουργεία Εξωτερικών της Βρετανίας και των ΗΠΑ – τα οποία παρουσίασαν θύματα με αναπνευστικά προβλήματα.

Είναι απορίας άξιον γιατί η κυβέρνηση του Ασάντ θα επέλεγε να βομβαρδίσει με χημικά τη Δούμα δύο μέρες πριν την ήδη συμφωνημένη αποχώρηση των τζιχαντιστών από την περιοχή, ιδίως όταν οι αντιδράσεις της Δύσης ήταν αναμενόμενες: πριν ένα χρόνο οι ΗΠΑ είχαν βομβαρδίσει τη Συρία με αφορμή  μια παρόμοια επίθεση. Επιπλέον, η Δούμα απείχε ελάχιστα από τις τότε θέσεις του συριακού στρατού και τις κατοικημένες περιοχές υπό τον έλεγχό του, οι οποίες θα κινδύνευαν από την εξάπλωση των χημικών.

Η αντιμετώπιση από τις δυτικές κυβερνήσεις και ΜΜΕ της «υποτιθέμενης» επίθεσης με χημικά εγείρει διάφορα ερωτήματα. Πρώτον, γιατί βασίστηκε σχεδόν αποκλειστικά στη μαρτυρία των Λευκών Κρανών; Δεύτερον, γιατί οι τρεις δυνάμεις έσπευσαν να βομβαρδίσουν τη Συρία προτού δοθεί η ευκαιρία στον ΟΑΧΟ να επιβεβαιώσει ότι όντως είχαν χρησιμοποιηθεί χημικά όπλα; Οι ηγέτες των ΗΠΑ, της Βρετανίας και της Γαλλίας ισχυρίστηκαν ότι είχαν ηθική υποχρέωση να επέμβουν εσπευσμένα για ανθρωπιστικούς λόγους, παρακάμπτοντας με βολικό τρόπο το ενδεχόμενο να μην επιβεβαιωθεί η χρήση χημικών από τον ΟΑΧΟ.  Τρίτον, ήταν όντως ανιδιοτελή τα κίνητρα των ηγετών για την εσπευσμένη επέμβασή τους;

Ο Ντόναλντ Τραμπ βρίσκεται στο επίκεντρο εκτενών ερευνών σχετικά με τις προεδρικές εκλογές του 2016 και άλλα σκάνδαλα. Η επιτροπή ερευνών έχει ασκήσει διώξεις σε 19 πρώην και νυν συνεργάτες του προέδρου των ΗΠΑ, μερικοί των οποίων έχουν ήδη παραδεχθεί την ενοχή τους, ενώ η θέση του Τραμπ επιδεινώθηκε πρόσφατα λόγω νέων κατηγοριών κατά του δικηγόρου του. Η Τερέζα Μέι ηγείται μιας αδύναμης κυβέρνησης μειοψηφίας που είναι έρμαιο των ολοένα πολλαπλασιαζόμενων προβλημάτων σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις του Brexit. Η δημοτικότητα του Μακρόν πέφτει συνέχεια, ιδιαίτερα μετά τις πρόσφατες απεργίες στη Γαλλία.

Στρατιωτικές επεμβάσεις έχουν χρησιμοποιηθεί επανειλημμένα στο παρελθόν για να αποσπάσουν την προσοχή των πολιτών από τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι ηγέτες τους. Κατ’ εξοχήν παράδειγμα αποτελεί η στρατιωτική εκστρατεία της Θάτσερ στα νησιά Φώκλαντ. Πριν από την εκστρατεία, η κυβέρνησή της Θάτσερ βρισκόταν αντιμέτωπη με μεγάλες κοινωνικές αναταραχές σε πολλές βρετανικές πόλεις και η δημοτικότητα της ίδιας έπεφτε κατακόρυφα. Η εκστρατεία συνέβαλε στην εντυπωσιακή ανάκαμψη της δημοτικότητας της Θάτσερ. Οι παραπάνω ηγέτες ήδη βλέπουν παρόμοιες εξελίξεις.

Επιπλέον, γιατί οι βομβαρδισμοί της Συρίας χαρακτηρίστηκαν ως επιτυχείς από τους δυτικούς ηγέτες, χωρίς να προσδιοριστεί τι ακριβώς επέτυχαν; Οι στόχοι των βομβαρδισμών ήταν ένα ερευνητικό κέντρο και δύο «αποθήκες χημικών». Ωστόσο, όπως επισήμανε ένας πρώην ερευνητής της Υπηρεσίας Περιβαλλοντικής Προστασίας των ΗΠΑ, εάν οι αποθήκες είχαν όντως χημικά, θα υπήρχαν σημαντικές ανθρώπινες απώλειες από τη διαρροή των αερίων. Παρόμοια, είναι απορίας άξιον πως τα περισσότερα θύματα της επίθεσης στη Δούμα επέζησαν,  εφόσον είχαν αναπνεύσει τοξικά αέρια.

Ερωτήματα επίσης εγείρονται και σχετικά με τη στάση των δυτικών ΜΜΕ. Πως καταδικάζουν χωρίς καμία επιφύλαξη την πρόσφατη επίθεση με χημικά, ενώ ταυτόχρονα την χαρακτηρίζουν ως «υποτιθέμενη»; Γιατί οι ενδείξεις ότι οι τζιχαντιστές είχαν εργοστάσιο χημικών στην Ανατολική Γούτα δεν αναφέρθηκαν καθόλου από τα δυτικά ΜΜΕ; Μήπως για να φανεί ότι μόνο η κυβέρνηση Ασάντ κατείχε χημικά και συνεπώς μόνο αυτή θα μπορούσε να έχει προβεί σε τέτοια επίθεση; Γιατί τα ΜΜΕ αποφεύγουν συστηματικά όσους σχολιαστές και ειδικούς εκφράζουν αμφιβολίες για την επίθεση; Για παράδειγμα, το βρετανικό κανάλι Sky διέκοψε ζωντανή συνέντευξη ενός στρατηγού, πρώην διοικητή των βρετανικών δυνάμεων στο Ιράκ, μόλις αυτός αμφισβήτησε ότι η Συρία  είχε κάνει επίθεση με χημικά.

Ανταποκρίσεις  ξένων δημοσιογράφων που επισκέφθηκαν πρόσφατα τη Δούμα, όπως του Ρόμπερτ Φισκ του Independent, δημιουργούν νέα ερωτήματα. Πολλοί κάτοικοι της Δούμα δήλωσαν στον Φισκ ότι οι ιστορίες περί χημικών ήταν κατασκευάσματα των τζιχαντιστών. Τα Λευκά Κράνη, οι «διασώστες» των θυμάτων, αποχώρησαν από τη Δούμα μαζί με τους τζιχαντιστές. Ένας γιατρός της πόλης δήλωσε στον Φισκ  ότι τα συμπτώματα των θυμάτων δεν προκλήθηκαν από χημικά, αλλά από υποξία (έλλειψη οξυγόνου): οι βομβαρδισμοί της περιοχής από τις δυνάμεις του Ασάντ δημιούργησαν μια θύελλα σκόνης που γέμισε τα τούνελ και τα υπόγεια στα οποία είχαν καταφύγει οι κάτοικοι της Δούμα, δημιουργώντας αναπνευστικά προβλήματα σε πολλούς από αυτούς.

Ίσως βρεθούν απαντήσεις σε μερικά από τα παραπάνω ερωτήματα από τις έρευνες του ΟΑΧΟ, εφόσον βέβαια τα πορίσματα των ερευνών δεν αλλοιωθούν ή παρερμηνευθούν από τις δυτικές κυβερνήσεις και τα ΜΜΕ. Πάντως, οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή δείχνουν ότι οι μέχρι σήμερα 500.000 νεκροί, 5 εκατομμύρια πρόσφυγες και 6 εκατομμύρια εκτοπισμένοι της Συρίας δεν θα είναι τα τελευταία θύματα των  συμφερόντων που αντιπροσωπεύονται από τις μεγάλες δυνάμεις.