Της Esther Major, Ανώτατης Συμβούλου Έρευνας της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ευρώπη. Αναδημοσίευση από την ιστοσελίδα του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας
Πρώτη δημοσίευση στο Τhe Lily του Washington Post.
Το αποτέλεσμα ήταν μια δικαίωση για όσους και όσες αγωνίστηκαν υπέρ του ναι με σχεδόν όλες τις εκλογικές περιφέρειες στην Ιρλανδία να ψηφίζουν υπέρ της κατάργησης του νόμου, αποκηρύσσοντας την αντίληψη ότι η έκτρωση είναι ένα διχαστικό ζήτημα. Ωστόσο, στην πραγματικότητα οι μεταρρυθμίσεις για τις εκτρώσεις δύσκολα κερδίζονται.
Η έκτρωση είναι μια συνήθης υπηρεσία υγειονομικής περίθαλψης, με μία στις τέσσερις εγκυμοσύνες παγκοσμίως να τερματίζεται με αυτόν τον τρόπο. Παρ 'όλα αυτά, υπάρχει τεράστια σιωπή στο δημόσιο λόγο γύρω από την έκτρωση και τις ιστορίες γυναικών και κοριτσιών που έχουν κάνει έκτρωση.
Οι εθνικές συζητήσεις που προκαλούν την αλλαγή συχνά εξαρτώνται από το θάρρος μιας γυναίκας ή μιας οικογένειας που αποφασίζουν να μιλήσουν, αποκαλύπτοντας, από την προσωπική τους δύσκολη εμπειρία, τις καταστροφικές συνέπειες του περιορισμού της πρόσβασης σε αυτήν την απαραίτητη υπηρεσία υγειονομικής περίθαλψης.
Ας πάρουμε ως παράδειγμα την περίπτωση της Savita Halappanavar, η οποία ζήτησε επείγουσα ιατρική περίθαλψη στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Galway όταν ήταν έγκυος με το πρώτο της παιδί το 2012. Της είπαν ότι επρόκειτο να αποβάλλει και ότι υπήρχε κίνδυνος μόλυνσης. Οι γιατροί ενημέρωσαν την Savita και την οικογένειά της ότι, λόγω του νόμου, δεν μπορούσαν να παρέμβουν μέχρις ότου η ζωή της κινδύνευε, και αρνήθηκαν το αίτημά της για τερματισμό. Ως συνέπεια της άρνησης της επείγουσας υγειονομικής περίθαλψης, η Savita δυστυχώς πέθανε.
«Ήταν το τέλος του κόσμου», δήλωσε ο Praveen, ο σύζυγος της Savita, μετά το θάνατό της. «Ήθελε να ζήσει, να κάνει μωρά… δεν μπορώ ακόμα να πιστέψω ότι δεν είναι μαζί μας. Δεν μπορούμε να πιστέψουμε ότι στον 21ο αιώνα κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί».
Στην έρευνα για το θάνατό της διαπιστώθηκε ότι ένας συμβάλλοντας παράγοντας ήταν η περιοριστική συνταγματική θέση της Ιρλανδίας σχετικά με την έκτρωση. Ο ανεξάρτητος Πρόεδρος της έρευνας, καθηγητής Sabaratnam Arulkumaran, επιβεβαίωσε σε μια κοινοβουλευτική επιτροπή της Ιρλανδίας τον Οκτώβριο του 2017 ότι, αν δεν υπήρχε η νομοθεσία, οι γιατροί θα είχαν προχωρήσει σε τερματισμό. Πρόσθεσε: «Δεν θα είχαμε ακούσει ποτέ γι' αυτήν και θα ήταν ζωντανή σήμερα».
Ως επακόλουθο, χιλιάδες άνθρωποι εξοργίστηκαν από το γεγονός πως ο τραγικός και πρόωρος θάνατος της Savita ήταν εντελώς αποτρέψιμος. Η ιστορία της ξεκίνησε να συζητιέται σύντομα στην ιρλανδική κοινωνία, καθώς η οικογένειά της μοιράστηκε με θάρρος την ιστορία της, βοηθώντας να ανοίξει το δρόμο για το ιστορικό δημοψήφισμα της Ιρλανδίας.
Υπήρχαν πορείες στο κοινοβούλιο, κατακραυγή στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης και, ίσως το σημαντικότερο, πολλές γυναίκες βγήκαν επιτέλους μπροστά στα ιρλανδικά μέσα, για να μοιραστούν τις εμπειρίες τους στα χέρια αυτού του σκληρού και απαρχαιωμένου συστήματος.
Η Tara Flynn, Ιρλανδή ηθοποιός, κωμικός και συγγραφέας, ήταν μια από τις πρώτες γυναίκες που αποφάσισε να σπάσει τη σιωπή της και μοιράστηκε με θάρρος την ιστορία της σε μια εκδήλωση για την παγκόσμια εκστρατεία για τα σεξουαλικά και αναπαραγωγικά δικαιώματα της Διεθνούς Αμνηστίας «My Body, My Rights», το 2015.
Οι συζητήσεις αυτές είχαν αναμφισβήτητα αντίκτυπο στην έκβαση της ψηφοφορίας. Οι δημοσκοπήσεις το βράδυ του δημοψηφίσματος έδειξαν ότι οι προσωπικές ιστορίες των γυναικών στα μέσα ενημέρωσης και οι εμπειρίες των γυναικών που ήξεραν ήταν οι μεγαλύτεροι παράγοντες που επηρέασαν το πώς ψήφισαν οι άνθρωποι.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ιστορία της Savita, και των γυναικών όπως η Savita, ήταν στο μυαλό των ανθρώπων που προσήλθαν στις κάλπες. Και ενώ τέτοιες καταστάσεις είναι ακραίες, δημιουργούν ένα χώρο για έναν πιο συμπονετικό δημόσιο διάλογο για όλους και όλες. Αυτές οι συζητήσεις είναι υψίστης σημασίας για τις απλές γυναίκες που παλεύουν με τα επείγοντα ερωτήματα γύρω από τις εκτρώσεις κάθε μέρα.
Οι περιπτώσεις αυτές ρίχνουν φως στις γυναίκες που υποφέρουν από τους αβάσταχτους κινδύνους και τα ρίσκα που συνδέονται με μια περιοριστική νομοθεσία. Το κοινωνικό στίγμα γύρω από τις εκτρώσεις αναγκάζει τις γυναίκες να ταξιδέψουν στο εξωτερικό για ζωτικής σημασίας υγειονομική περίθαλψη, να αγοράζει παράνομα φάρμακα έκτρωσης στο διαδίκτυο και να τα χρησιμοποιεί χωρίς την κατάλληλη ιατρική παρακολούθηση, ή να προσφεύγουν σε άλλες μορφές μη ασφαλούς έκτρωσης.
Η γενική τάση είναι για χώρες σε όλο τον κόσμο να προβαίνουν σε μεταρρυθμίσεις των νόμων τους και στην άρση των διοικητικών και πρακτικών εμπόδιων για να κάνουν την ασφαλή έκτρωση πιο προσιτή. Ωστόσο, υπάρχουν κράτη που διατηρούν μεροληπτικό και επικίνδυνο νομικό πλαίσιο, και όπου και πάλι, το θάρρος και η απόγνωση των μεμονωμένων γυναικών έχει καταφέρει να δημιουργήσει μια δημόσια συζήτηση για την έκτρωση.
Στο Ελ Σαλβαδόρ, περιπτώσεις όπως της Maria Teresa Rivera και της Teodora del Carmen Vasquez ώθησαν τη χώρα στο προσκήνιο. Και οι δύο γυναίκες φυλακίστηκαν άδικα στο Ελ Σαλβαδόρ μετά από επιπλοκές στην εγκυμοσύνη τους. Η χώρα είναι μεταξύ μιας μικρής ομάδας κρατών που διατηρεί πλήρη απαγόρευση των εκτρώσεων, και το στίγμα γύρω από την έκτρωση είναι τόσο ακραίο που οι γυναίκες που αποβάλλουν τίθενται αμέσως υπό αμφισβήτηση.
Η Maria Teresa καταδικάστηκε αρχικά σε 40 χρόνια φυλάκισης. Απελευθερώθηκε και τώρα βρίσκεται στη Σουηδία, όπου της χορηγήθηκε άσυλο από τη δίωξη της στα χέρια των δρακόντειων νόμων περί εκτρώσεων. Η Maria Teresa αγωνίζεται κατά της ποινικοποίησης της έκτρωσης και έστειλε ένα συγκινητικό μήνυμα αλληλεγγύης στις γυναίκες της Ιρλανδίας, προτρέποντας τον λαό να ψηφίσει «ναι» για τη μεταρρύθμιση του συντάγματος.
Η Teodora, η οποία απελευθερώθηκε νωρίτερα φέτος, δεσμεύθηκε να αγωνιστεί για τις γυναίκες που φυλακίστηκαν άδικα όπως η ίδια και η Maria Teresa. «Αυτή είναι η στιγμή να μιλήσουμε. Στη δεδομένη κατάσταση που βρισκόμαστε, μέσα σε λίγα χρόνια θα είναι έγκλημα να είσαι γυναίκα στο Ελ Σαλβαδόρ».
Κάθε γυναίκα που μιλάει και επιδιώκει τη δικαιοσύνη δίνει δύναμη σε άλλες γυναίκες να κάνουν το ίδιο. Μας υπενθυμίζουν όλες αυτές οι γυναίκες τις μη βιώσιμες και επικίνδυνες περιστάσεις γύρω από την έκτρωση, τις οποίες πολλές ακόμα αντιμετωπίζουν αδικαιολόγητα και οι οποίες πρέπει να σταματήσουν.
Όπως δείχνουν τα συντριπτικά θετικά αποτελέσματα από το δημοψήφισμα της Ιρλανδίας, τα πράγματα δεν θα είναι ποτέ ξανά τα ίδια χάρη σε αυτές τις γυναίκες. Λόγω του θάρρους τους, η ντροπή γύρω από την έκτρωση έχει μετατοπιστεί εκεί που πραγματικά ανήκει: με το κράτος που είχε αρνηθεί εξαρχής την πρόσβαση σε ασφαλή έκτρωση.