Όταν η έκτρωση γίνεται αντρικό προνόμιο και καταστροφικό μέσο “αντισύλληψης”

της Τζένης Τσιροπούλου

Κάποιοι ίσως να διαβάσατε τις τελευταίες μέρες την είδηση ότι στην Αργεντινή, η Σύγκλητος κλήθηκε να ψηφίσει υπέρ ή κατά της νομιμοποίησης της άμβλωσης. Χιλιάδες γυναίκες πλημμύρισαν τους δρόμους με σύμβολό τους το πράσινο φουλάρι διεκδικώντας αυτό που για εμάς είναι -τουλάχιστον από άποψη νομοθεσίας, αν όχι και πολιτισμικά- ένα δικαίωμα αυτονόητο: τον έλεγχο πάνω στο ίδιο μας το σώμα και την επιλογή του αν θα γεννήσουμε ένα μωρό ή όχι.

Η Σύγκλητος στην Αργεντινή είπε δυστυχώς «όχι» στις αμβλώσεις.

Με αφορμή αυτό, ένας φίλος στο Facebook πόσταρε έναν παγκόσμιο χάρτη όπου οι διαβαθμίσεις των χρωμάτων υποδεικνύουν τις διαβαθμίσεις στην ελαστικότητα ή την αυστηρότητα του νομικού πλαισίου της κάθε χώρας όσον αφορά το δικαίωμα στην άμβλωση. 

Όσο πιο σκούρο πράσινο είναι το χρώμα, τόσο πιο χαλαρό είναι το νομοθετικό πλαίσιο για τις αμβλώσεις ενώ όσο πιο σκούρο καφέ γίνεται, τόσο πιο αυστηρό. 
Πηγή: https://www.bbc.co.uk/news/world-44089526

Αφού, μηχανικά σχεδόν, επιβεβαίωσα ότι η Ελλάδα είναι σκούρα πράσινη, δηλαδή ανήκει στις χώρες με την πιο ευνοϊκή νομοθεσία, το μάτι μου πήγε κατευθείαν στη δεύτερη χώρα που γνωρίζω καλύτερα, την Τυνησία. Αυτό το μικρό κομμάτι γης στη Βόρεια Αφρική, ασφυκτιά καταπράσινο ανάμεσα στην κιτρινωπή και καφέ «ξηρασία» όλων των υπόλοιπων βορειοαφρικανικών κρατών, αλλά και όλων των γειτονικών αραβομουσουλμανικών χωρών της Μέσης Ανατολής. Μια καταπράσινη όαση για το δικαίωμα των γυναικών στην άμβλωση, που συνάδει σε πρώτη ανάγνωση με το κοσμικό κράτος που θέλει να είναι η Τυνησία, μια χώρα που περηφανεύεται ότι κοιτάει πάντα προς την πιο ανοιχτόμυαλη και δημοκρατική Ευρώπη.  

Αν δεν είχα ζήσει για 2,5 χρόνια στην Τυνησία, θα ενθουσιαζόμουν με αυτό που μόλις είχα δει στον χάρτη, όπως οι συνάδελφοι που έτυχε να τον κοιτάμε μαζί. Αλλά τα πράγματα όταν τα έχεις ζήσει από κοντά, έχουν τις δικές τους πιο άγνωστες αποχρώσεις. Στο μυαλό μου ήρθαν κατευθείαν οι Τυνήσιες φίλες μου και οι συζητήσεις μου μαζί τους, αλλά και τα μάτια που γούρλωναν όταν τύχαινε να αναφέρω σε κάποιον Τυνήσιο άντρα ότι δεν έχω κάνει ποτέ στη ζωή μου έκτρωση. «Ποτέ-ποτέ; Πώς γίνεται αυτό; Σίγουρα λες αλήθεια;» θα επαναλάμβανε μια και δυο φορές και μάλλον έμενε με τη δική του πεποίθηση ότι έλεγα ψέματα.  

Ας τα πάρω όμως από την αρχή: Στην Τυνησία, η έκτρωση επιτρέπεται από το 1973 από τη νομοθεσία και γίνεται δωρεάν στα κατάλληλα δημόσια νοσοκομεία. Το σεξ όμως -και δη το προγαμιαίο σεξ- είναι ένα θέμα ταμπού για το οποίο κανείς δεν μιλάει αλλά όλοι το κάνουν. Οι έφηβοι δεν μαθαίνουν τίποτα για αυτό στο σχολείο, δεν βρίσκεις να διαβάσεις ποτέ ένα υπεύθυνα γραμμένο άρθρο σε κάποιο Μέσο ενημέρωσης, οι κοπέλες δεν συζητάνε για θέματα σεξουαλικής υγείας με τις μητέρες τους και η μόνη περίπτωση να μπορέσεις να μάθεις κάτι είναι αν κάνεις μια αναζήτηση στο Google, στο οποίο γενικά δεν στρέφονται ιδιαίτερα οι γυναίκες για τέτοια ζητήματα -σίγουρα όχι όσο θα περιμέναμε βάσει των δικών μας συνηθειών. Από κει και πέρα πρέπει να είσαι τυχερή να πέσεις και στις σωστές πηγές.   

Θυμάμαι χαρακτηριστικά μια φίλη μου Τυνήσια να μου λέει ότι ξέχασε κατά λάθος τη γνωμάτευση από τον γυναικολόγο της πάνω στο γραφείο της -ήταν η γνωμάτευση ενός τυπικού τεστ ΠΑΠ- και όταν το είδε η μητέρα της έγινε το έλα να δεις γιατί «τι δουλειά έχει να πηγαίνει στον γυναικολόγο μια ανύπαντρη κοπέλα;». Η φίλη μου είναι 34 χρονών, δημοσιογράφος με ακαδημαϊκή εκπαίδευση, ακτιβίστρια, ταξιδεμένη, αρραβωνιασμένη, με την οικογένειά της να κατάγεται και να ζει στην τυνησιακή πρωτεύουσα. Παρόμοια με την Ελλάδα, τα πράγματα στα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα και στην επαρχία είναι πιο συντηρητικά και με ακόμα πιο ανεπαρκή ενημέρωση.

Στην Τυνησία, λοιπόν, ο κανόνας πάει ως εξής: Ο άντρας, χωρίς να ρωτήσει, χωρίς να το έχει συζητήσει ποτέ με την κοπέλα και χωρίς κανέναν ενδοιασμό, εκσπερματώνει μέσα στη γυναίκα. Συνέχεια. Κάθε φορά. Ακόμα κι αν τσακωθείς κάποια στιγμή για αυτό, λίγα θα καταφέρεις μάλλον.

Η έλλειψη σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, ο φόβος του να καταλήξεις μόνη και ανύπαντρη, το πέπλο μυστικοπάθειας που σκοτεινιάζει τη σεξουαλική ζωή και η πατριαρχία οδηγούν στο τραγικό αποτέλεσμα τού να έχει καταστεί ως μοναδικό μέσο αντισύλληψης το χάπι της επόμενης μέρας. Και οι νόμιμες και δωρεάν εκτρώσεις.

Στην Τυνησία υπάρχουν προφυλακτικά στα ράφια των φαρμακείων αλλά οι άντρες κατά κανόνα αρνούνται πεισματικά να «χαραμίσουν την απόλαυσή τους» ή «κοστίζουν ακριβά για την τσέπη τους». Και το χάπι της επόμενης μέρας κοστίζει πολύ ακριβά αλλά αυτό το έξοδο θα το επωμιστεί η κοπέλα που θα κοιμηθεί και θα ξυπνήσει μέσα στην αγωνία και το άγχος μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης ή μιας εγκυμοσύνης εκτός γάμου που θα φοβάται να την ανακοινώσει στους γονείς της και θα τη στιγματίσει κοινωνικά.

Συναναστράφηκα με πολλές 30χρονες Τυνήσιες και η αλήθεια είναι ότι δε γνώρισα ποτέ καμία που να μην έχει πάρει πολλά χάπια της επόμενης μέρας και να μην έχει κάνει τουλάχιστον δύο με τρεις εκτρώσεις. Τα αντισυλληπτικά χάπια παραμένουν άγνωστα και είναι σαν να μην υπάρχουν.

Amilcar Orfali/Getty Images

Άρα η νομοθεσία που επιτρέπει τις αμβλώσεις καθίσταται ένα αντρικό προνόμιο και ένας εν δυνάμει κίνδυνος για τη γυναίκα, την υγεία της, το σώμα της, τη σχέση της με τα σωθικά της και τη γονιμότητά της. Δεν αμφισβητώ σε καμία περίπτωση το πόσο σημαντικό είναι το να είναι νόμιμη η άμβλωση -με αφορμή την Αργεντινή διαβάσαμε για εκτρώσεις στα κρυφά με κρεμάστρες και αυτό είναι απάνθρωπο. Χωρίς όμως σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, χωρίς ουσιαστική γνώση, χωρίς αληθινή χειραφέτηση, ένα τόσο σημαντικό κεκτημένο δικαίωμα για τις γυναίκες φτάνει να γίνεται μία καταπίεση που στρέφεται εις βάρος τους.

«Θα είναι καλύτερα να παντρευτείς γιατί είσαι πολύ γόνιμη και αυτό είναι πολύ καλό. Ίσως δεν έχεις ακόμα συνειδητοποιήσει πόσο τυχερή είσαι. Άλλες γυναίκες έρχονται στο ιατρείο μου για να προσπαθήσουν να κάνουν παιδί ενώ εσύ έρχεσαι να κάνεις έκτρωση…» μου είπε ο γυναικολόγος μου. Ναι, έκανα έκτρωση πριν από δύο ημέρες. Κάθε φορά που μένω έγκυος, φαντάζομαι το φύλο τού μωρού μου και του δίνω ένα όνομα. Κάθε φορά που κάνω έκτρωση, κλαίω πολύ, κλαίω μέχρι να εξαφανιστεί αυτό το μικροσκοπικό ον. Έπειτα πενθώ για τη ζωή που δεν θα ζήσει και για τη ζωή που δεν θα ζήσουμε μαζί. Πένθος για ένα μικρό κομμάτι μου που το έχασα κάνοντας έκτρωση.

Είμαι σίγουρη ότι θα αναρωτιέσαι τώρα γιατί δεν χρησιμοποιώ το χάπι της επόμενης μέρας. Δεν μπορώ για διάφορους ιατρικούς λόγους που είναι περίπλοκοι και δύσκολοι να τους εξηγήσω. Σχεδόν όλα τα αγόρια που έχω γνωρίσει στη ζωή μου αρνούνται να βάλουν προφυλακτικό με τη δικαιολογία ότι μειώνει την ευχαρίστηση τους, αν και εγώ στην πραγματικότητα δεν νιώθω καμία μεγάλη διαφορά με ή χωρίς προφυλακτικό.

Μέσα σε έναν χρόνο έχω κάνει έκτρωση τέσσερις φορές. Είναι αριθμός-ρεκόρ και κάτι για το οποίο ντρέπομαι να μιλάω. Όλο αυτό με οδήγησε στα όρια της τρέλας και με έκανε να σκεφτώ να αυτοκτονήσω πάνω από μία φορά. Η ζωή μου έγινε καταθλιπτική και σκοτεινή. Μου είναι πολύ δύσκολο να σηκώνομαι κάθε πρωί από το κρεβάτι και να αφήνω πίσω όλο αυτό το βάρος που κουβαλάω.

Δυστυχώς, έχω γνωρίσει μόνο τους πρώτους μήνες της εγκυμοσύνης. Πάντα έβαζα τέλος πριν να φτάσω στην όγδοη βδομάδα. Αυτή τη φορά έχασα τελείως τον έλεγχο. Δεν μπορούσα να δουλέψω. Είχα παραλύσει. Δεν μπορούσα να ακολουθήσω αυτά που συνέβαιναν γύρω μου. Ήμουν σαν ένα περιφερόμενο πτώμα, μέρα και νύχτα. Η μητέρα μου δεν καταλάβαινε τι στο καλό μου συνέβαινε.

Ευτυχώς, ο φίλος μου δείχνει πάντα κατανόηση και προσπάθησε με όλες του τις δυνάμεις να με παρηγορήσει για τον πόνο μου, αν και πιστεύει ότι ρίχνω όλο το φταίξιμο πάνω του και ότι εγώ κάνω το θύμα. Ίσως δεν καταλαβαίνει ότι κάθε φορά είμαι εγώ που χάνω ένα κομμάτι του εαυτού μου.

Έμεινα έγκυος οκτώ φορές και οκτώ φορές έκανα έκτρωση. Και κάθε φορά δεν ήλπιζα παρά ένα πράγμα: να γιορτάσουμε την επόμενη εγκυμοσύνη, όπως κάνουν όλες οι γυναίκες σε αυτόν τον πλανήτη.

Δεν θέλω να πιστεύετε ότι είμαι ένα καημένο θύμα. Έχω πλήρη συναίσθηση της ευθύνης μου για όλα αυτά.

Ζούμε σε μία χώρα που έχουμε τουλάχιστον το δικαίωμα στην άμβλωση. Φανταστείτε να είχαμε γεννηθεί σε κάποια άλλη αραβική χώρα. Αυτή είναι η θετική πλευρά της ιστορίας.

 

*Το όνομα έχει αλλαχθεί για λόγους προστασίας των προσωπικών δεδομένων.