του Θάνου Καμήλαλη

Στη συνάντησή του με τον υπουργό Άμυνας των ΗΠΑ, Τζέιμς Μάτις, στο αμερικανικό Πεντάγωνο, ο Πάνος Καμμένος πρότεινε το εξής: 

«Η Ελλάδα θεωρεί τις ΗΠΑ στρατηγικό εταίρο και σύμμαχο, τον μοναδικό θα τολμούσα να πω. Είναι σημαντικό για την Ελλάδα οι ΗΠΑ να αναπτύξουν στρατιωτικές δυνάμεις στη χώρα σε μία πιο μόνιμη βάση όχι μόνο στον Κόλπο της Σούδας, αλλά επίσης στον Βόλο, στη Λάρισα και στην Αλεξανδρούπολη»

Η παραπάνω πρόταση έγινε γνωστή κάπως συμπτωματικά, καθώς έτυχε να συμπεριληφθεί στο βίντεο του αμερικανικού υπουργείου Άμυνας, που αναρτήθηκε στα κοινωνικά μέσα. Στις επίσημες δηλώσεις τους ο Καμμένος και ο Μάτις αναφέρθηκαν μεν γενικόλογα σε «ενίσχυση της στρατιωτικής συνεργασίας» και «καταμερισμό των αμερικανικών δυνάμεων στην Ευρώπη», χωρίς συγκεκριμένες αναφορές. 

Το ερώτημα εδώ είναι φυσικά αν η κυβέρνηση ενστερνίζεται αυτές τις ιδέες του υπουργού Άμυνας. Eπίσημα, το Μέγαρο Μαξίμου δεν έχει κάνει κανένα σχόλιο για το θέμα, παρά το γεγονός ότι η αντίδρασή του στο «εναλλακτικό σχέδιο για το Μακεδονικό» ήταν άμεση. «Η ελληνική κυβέρνηση παραμένει προσηλωμένη στη Συμφωνία των Πρεσπών. Σέβεται τις συνταγματικές διαδικασίες στη γείτονα και στηρίζει τις προσπάθειες του κ. Ζάεφ να υλοποιήσει τις προϋποθέσεις για να τεθεί σε ισχύ η συμφωνία» ήταν το μόνο σχόλιο της κυβέρνησης, που διακριτικά «άδειασε» τον Καμμένο για το Μακεδονικό, αλλά όχι για τις αμερικανικές βάσεις.

Επίσημα, ακόμα τουλάχιστον, δεν έχει τοποθετηθεί ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ (η ΝΔ, μέσω του Βασίλη Κικίλια εμφανίζεται σύμφωνη, απλά προβληματίζεται που το προτείνουν οι ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ). Το μόνο που υπάρχει, είναι οι αντιδράσεις μεμονωμένων στελεχών και πάντα σε δεύτερο πλάνο, μετά τις απαντήσεις στο Μακεδονικό. Ο πρόεδρος της Βουλής, Νίκος Βούτσης, η υφυπουργός Παιδείας, Μερόπη Τζούφη και ο βουλευτής Γιώργος Κυρίτσης έχουν δηλώσει την αντίθεσή τους, αλλά τέτοιες φωνές έχουν μηδαμινή σημασία. Όσο η πρόταση δεν διαψεύδεται κεντρικά και κατηγορηματικά, όχι με ανούσιες «αιχμές», θα πρέπει να θεωρήσουμε ότι είναι αποδεκτή και μάλιστα, καταγράφεται διπλωματικά ως επίσημη θέση της Ελλάδας και αίτημά της για δημιουργία περισσότερων βάσεων στο έδαφός της και ουσιαστικά, δημιουργεί διπλωματικό δεδικασμένο.

Αντ'αυτού, στη δημόσια συζήτηση κυριαρχεί (μονίμως) η ενδοκυβερνητική κόντρα για το Μακεδονικό και οι τριβές μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ, που μοιάζουν με χιλιοπαιγμένο πολιτικό θέατρο, με στόχο τα κομματικά ακροατήρια. Δηλώσεις επί δηλώσεων, ανούσιες συζητήσεις για διαφορές που είναι ήδη γνωστές, «ψηφίζω-δεν ψηφίζω» και κάπου, στο περιθώριο, μερικοί ψίθυροι για τις βάσεις. Ο Καμμένος αντιμετωπίζεται ως «γραφικός» και μειοψηφική άποψη εντός της κυβέρνησης από πολλά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά κατέχει τον εξαιρετικά σημαντικό ρόλο του υπουργού Άμυνας και από αυτήν τη θέση, ανοίγει διάπλατα την πόρτα στις ΗΠΑ. Ήδη, αμερικανικά ΜΜΕ που ασχολούνται αμιγώς με στρατιωτικά θέματα, αναφέρουν ότι η Ελλάδα ζήτησε περισσότερη στρατιωτική παρουσία και μάλιστα, «για πρώτη φορά αναφέρθηκε δημόσια σε συγκεκριμένες θέσεις». Η Ελλάδα, όχι ο Καμμένος. «Προσθέστε την Ελλάδα στις χώρες που πιέζουν για περισσότερες αμερικανικές δυνάμεις» γράφει για παράδειγμα ο ιστότοπος Stars and Stripes

Παράλληλα, αξίζει να θυμηθούμε την υπόθεση της πώλησης οπλισμού από την Ελλάδα στη Σαουδική Αραβία. Και τότε, οι κινήσεις Καμμένου ειχαν γίνει γνωστές στο κοινό από… σπόντα (από τη ΝΔ που φώναζε για «μίζες») και κάπως έτσι μάθαμε ότι η ελληνική κυβέρνηση πουλάει όπλα σε κράτη που σφάζουν αμάχους στην Υεμένη και εξαναγκάζουν τη χώρα σε μια πρωτοφανή ανθρωπιστική κρίση. Και τότε, ο ΣΥΡΙΖΑ «έπεφτε από τα σύννεφα», μολονότι είχε συμφωνήσει μέσω των αρμοδίων οργάνων στις πωλήσεις. Ο Καμμένος επίσης, χωρίς να δίνει σημασία στην κριτική, είχε τονίσει ότι «θα ξαναπροσπαθήσουμε να πουλήσουμε».

Η κυβέρνηση αφήνει να διαρρέει ότι «αιφνιδιάστηκε» από τις απόψεις Καμμένου, αλλά αυτό μπορεί να ισχύει μόνο στο plan b του Μακεδονικού. Τον Σεπτέμβριο,  η Wall Street Journal αποκάλυψε ότι «ο αμερικανικός στρατός βρίσκεται σε συνομιλίες για να διευρύνει τις δραστηριότητές του στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης περισσότερων αεροπορικών και ναυτικών βάσεων εδώ, σηματοδοτώντας πιθανή κίνηση προς την ανατολική Μεσόγειο, εν μέσω αυξανόμενων εντάσεων με την Τουρκία». Στο δημοσίευμα υπογραμμίζεται ακόμη πως «το πιο σημαντικό» είναι πως «ελληνική κυβέρνηση και αντιπολίτευση είναι δεκτικοί για μία τέτοια εξέλιξη», με τους αμερικανούς αξιωματούχους να τονίζουν πως «βλέπουν μια ευκαιρία για αυξημένη χρήση των ελληνικών εγκαταστάσεων και για τη μεταφορά περισσότερων στρατευμάτων σε προσωρινή βάση». Ο στρατηγός και αρχηγός του Γενικού Επιτελείου των Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ, Τζόσεφ Ντάνφορντ, δήλωνε εκείνο το διάστημα ότι «οι Έλληνες είναι ανοικτοί στην αυξανόμενη στρατιωτική συνεργασία με τις ΗΠΑ» και υπογράμμισε ότι βλέπει «αρκετά σημαντικές ευκαιρίες» στην Ελλάδα, λόγω πιθανών επιχειρήσεων των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο. 

Επίσης, σύμφωνα με πηγές του TPP, η ανάγκη των ΗΠΑ για ενίσχυση της στρατιωτικής τους παρουσίας στα Βαλκάνια έχει τεθεί υπόψιν της Επιτροπής Εξοπλισμών και Άμυνας από το 2016, χωρίς πάντως, όπως προσθέτουν να έχουν γίνει αναφορές σε συγκεκριμένες περιοχές. Άλλωστε, η αμερικανική πίεση για λύση του Μακεδονικού ξεκίνησε λόγω της ανάγκης των ΗΠΑ να ελέγξουν στρατιωτικά τα Βαλκάνια και να ισχυροποιήσουν την στρατιωτική τους παρουσία.

Και μπορεί να γίνεται στα κρυφά, χωρίς καμία επίσημη ενημέρωση, αλλά η ισχυροποίηση αυτή έχει ήδη ξεκινήσει. Όπως τόνιζε το δημοσίευμα της WSJ, οι ΗΠΑ έχουν ήδη επεκτείνει τη χρήση των ελληνικών βάσεων, με ειδική αναφορά στις πτήσεις drones (μη επανδρωμένων αεροπλάνων) από τη βάση της Πολεμικής Αεροπορίας στη Λάρισα. Πριν από έναν μήνα περίπου, αποκαλύφθηκε ότι Ελλάδα και ΉΠΑ βρίσκονται σε προχωρημένες συζητήσεις για βάσεις στην Κάρπαθο.

Στον Άραξο, πριν από ένα χρόνο «εξετάζονταν λεπτομερώς οι εργασίες εκσυγχρονισμού της αεροπορικής βάσης», όπως έχει καταγγείλει το ΚΚΕ, αλλά έχουν αναφέρει επίσης και στρατιωτικά σαιτς όπως το militaire.gr. Ο «Ριζοσπάστης» έχει αποκαλύψει ότι υπάρχει άκρως απόρρητο ενημερωτικό έγγραφο στο ΥΠΕΘΑ για αποθήκευση «ειδικών όπλων», με αναλυτές να τονίζουν ότι στη γλώσσα της αεροπορίας, «ειδικά όπλα» σημαίνουν πυρηνικά.

Το ΚΚΕ μάλιστα, ακόμα και μέσω του γραμματέα του, Δ.Κουτσούμπα, έχει καταγγείλει (ΔΕΘ, 15/9/2017) ότι στον Άραξο βρίσκονται πυρηνικά, με την κυβέρνηση να το αρνείται κατηγορηματικά. Επίσκεψη στην συγκεκριμένη βάση έχει πραγματοποιήσει, τον Μάιο του 2018, ο Φρεντ Φρέντρικσον, επικεφαλής Πυρηνικής Πολιτικής του ΝΑΤΟ. Αυτό που μοιάζει σίγουρο είναι ότι οι προετοιμασίες γίνονται και επίσης, ότι μεταφέρονται «βαριά φορτία» στη συγκεκριμένη βάση. Πριν από έναν μήνα επίσης, έγινε γνωστό ότι η φρεγατα «Έλλη» βρίσκεται στην ανατολική Μεσόγειο, κοντά στη Συρία, ενώ και άλλες δυνάμεις έπαιρναν μέρος σε στρατιωτικές ασκήσεις εκτός των συνόρων.

Σε όλα τα παραπάνω, η κυβέρνηση είχε ελάχιστα να σχολιάσει, ενώ το ζήτημα δεν είναι καθόλου μικρό, Ουσιαστικά τα τελευταία χρόνια συντελείται μία πολυ σημαντική αλλαγή του στρατιωτικού δόγματος της χώρας -που μέχρι πρόσφατα είχε βασικό στόχο την αποτροπή- και την ενεργή εμπλοκή πλέον, έστω και με ενίσχυση «συμμαχικών δυνάμεων» σε πολεμικές συγκρούσεις. Από την «πολυεπίπεδη και πολυδιάστατη» εξωτερική πολιτική επίσης, η Ελλάδα έχει ταχθεί αναφανδόν και άνευ όρων στο άρμα των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ (η απέλαση των ρώσων διπλωματών τον Ιούλιο ήταν επίσης ξεκάθαρο μήνυμα), χωρίς καν να έχει γίνει ξεκάθαρο το τι κερδίζει η χώρα. Γιατί σίγουρα δεν κερδίζει μικρότερες αμυντικές δαπάνες π.χ., αντιθέτως παραμένει μια από τις 3 χώρες που ανταποκρίνονται στον στόχο του ΝΑΤΟ για διατήρησή τους στο 2% του ΑΕΠ. Δέχεται «μπράβο» γι αυτό βέβαια, κάτι που αξίζει να τονιστεί.

Τα καλέσματα σε «επενδυτές» και τα κοπλιμέντα περί «πυλώνα σταθερότητας» μοιάζουν κάπως γελοία, ενώ παράλληλα, «πυλώνας σταθερότητας στα Βαλκάνια» σημαίνει ότι σε μία ενδεχόμενη ένταση στην περιοχή, θα ζητηθεί από την Ελλάδα να πάρει μέρος. Τα επιχειρήματα ότι όλα αυτά γίνονται «για να αποτραπεί η ρωσική διείσδυση» είναι επίσης αστεία, αφού αυτή επιτυγχάνεται με την μετατροπή της χώρας σε αμερικανικό οικόπεδο και ορμητήριο.

Το επιχείρημα «και τι να κάνουμε» είναι πιο άχρηστο από ποτέ, δεδομένου πώς έπρεπε να έρθει στην εξουσία η «αριστερά» του «έξω οι βάσεις του θανάτου» για να κάνει πράγματα που οι προηγούμενοι δεν θα τολμούσαν. Και το διακύβευμα είναι τόσο ηθικό, με την όλο και πιο ενεργή συμμετοχή σε βομβαρδισμούς, πολέμους και θάνατο, όσο και στρατηγικό, επικίνδυνο για διαφόρων ειδών μπλεξίματα.