του Μηνά Κωνσταντίνου
(δημοσιεύτηκε στο 24ο τεύχος του περιοδικού «ΖΗΝ» του TPP)
Η είδηση: Πρόστιμα ύψους 27,2 εκατ. ευρώ σε τέσσερις κατασκευαστικούς ομίλους για τη συμμετοχή τους στο καρτέλ των δημοσίων έργων, επέβαλε η Επιτροπή Ανταγωνισμού (ΕΠΑΝ) με απόφασή της την περασμένη Τρίτη. Υπενθυμίζεται ότι πριν από περίπου δύο χρόνια και για την ίδια υπόθεση, η Επιτροπή Ανταγωνισμού επέβαλε βαρύτατα πρόστιμα στις μεγαλύτερες ελληνικές τεχνικές εταιρείες. Με απόφασή της τον Αύγουστο του 2017, η ΕΠΑΝ επέβαλε συνολικά 80,7 εκατ. ευρώ σε έντεκα κατασκευαστικές εταιρείες, οι οποίες είχαν προστρέξει στη «διαδικασία διευθέτησης διαφορών», στην οποία δεν συμμετείχαν οι ξένες και αρκετές ελληνικές.
Στο στόχαστρο του πορίσματος της έρευνας της ΕΠΑΝ βρέθηκαν οι μεγαλύτεροι εγχώριοι και αρκετοί ξένοι κατασκευαστικοί κολοσσοί (περισσότεροι από 45), οι δύο μεγαλύτεροι σύνδεσμοι εκπροσώπησης των τεχνικών εταιρειών, Σύνδεσμος Τεχνικών Εταιρειών Ανωτέρων Τάξεων (ΣΤΕΑΤ) και Πανελλήνιος Σύνδεσμος Ανωνύμων Τεχνικών Εταιρειών (ΣΑΤΕ), και η Αγροτική Τράπεζα. Κατά την έρευνα της ΕΠΑΝ, οι περισσότερες εταιρείες «συμμετείχαν, με διαφορετικό χρόνο έναρξης έκαστη, σε καρτελική σύμπραξη για τη χειραγώγηση διαγωνισμών δημόσιων έργων, η οποία διήρκεσε για μακρό χρονικό διάστημα (1989 έως 2016)».
Όπως ανακοίνωνε τον Μάιο του 2016 η Ανεξάρτητη Αρχή, «οι εταιρείες αυτές ελέγχονται για έργα στα οποία συγκαταλέγονται μεταξύ άλλων, έργα κατασκευής μεγάλων οδικών αξόνων, έργα ΜΕΤΡΟ, Προαστιακού και σιδηροδρομικών γραμμών/ σταθμών, έργα που δημοπρατήθηκαν με το σύστημα της παραχώρησης και έργα μέσω συμπράξεων δημοσίου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ)».
Τελικά, αρκετές εγχώριες και διεθνείς εταιρείες (μεταξύ των οποίων και οι κολοσσοί Hotchief, Vinci, Alstom και Siemens), οι δύο σύνδεσμοι των εργολάβων και η Αγροτική Τράπεζα βρέθηκαν εκτός πεδίου επιβολής κυρώσεων. Άλλοι επειδή κατά την ΕΠΑΝ «δεν στοιχειοθετήθηκε συμμετοχή τους στην παράβαση», και οι περισσότεροι επειδή η εξουσία της ΕΠΑΝ να επιβάλλει κυρώσεις για παραβάσεις που διαπιστώθηκαν κατά την έρευνα και αφορούσαν την περίοδο από το 1981 έως και το 2002 έχει παραγραφεί, σύμφωνα με το άρθρο 42 του νόμου 3959/2011.
Δηλαδή, σε απλά ελληνικά, η ΕΠΑΝ διαπίστωσε πως για πάνω από τριάντα χρόνια, οι περισσότεροι διαγωνισμοί των «μεγάλων έργων» της χώρας στήνονταν από τις μεγαλύτερες κατασκευαστικές που δραστηριοποιούνταν στη χώρα. Μαζί με τα κονδύλια που τους συνόδευαν, κρατικά και κοινοτικά. Ωστόσο, από τις «παραβάσεις» αυτές της νομοθεσίας που διαπίστωσε, η ΕΠΑΝ (δηλαδή το ελληνικό κράτος) έχει δικαίωμα να τιμωρήσει μόνο όσες πραγματοποιήθηκαν μετά το 2005, λόγω παραγραφής δια νόμου (τον οποίο θα θυμηθούμε παρακάτω).
Σημειώνεται δε πως, στις περισσότερες από αυτές οι κυρώσεις που επέβαλε ήταν «με μέτρο», όπως η ίδια η ΕΠΑΝ υπερηφανευόταν στην απόφαση των 80 εκατ. ευρώ του Αυγούστου του 2017, αφού τόνιζε πως έλαβε υπόψη «τα αιτήματα αδυναμίας πληρωμής» και την οικονομική κρίση, επιβάλλοντας μειωμένα κατά περίπου 30% πρόστιμα. Παράλληλα, ο νόμος φρόντισε για περαιτέρω μείωση των προστίμων κατά 15% και την μερική ποινική ασυλία για τις πράξεις τους για όσους ομολόγησαν τη συμμετοχή τους στο καρτέλ και συμφωνήσουν να καταβάλλουν τα πρόστιμα.
Καρτελ-άκι
Ο έλεγχος που ξεκίνησε σε βάθος τριακονταετίας αναζητώντας παράνομες συμπράξεις και διασπάθιση δημοσίου χρήματος σε πλήθος έργων μεγάλων δρόμων, έργων μετρό – προαστιακού – σιδηροδρόμων και έργων σύμπραξης δημοσίου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ), ολοκληρώθηκε με κατασκευαστικούς ομίλους και εταιρείες να καλούνται να πληρώσουν για συμμετοχή σε «σχέδιο κατανομής και χειραγώγησης διαγωνισμών δημοσίων έργων, ιδίως έργων Μετρό της περιόδου 2005-2006 και έργων υποδομής της περιόδου 2011-2012», και σε έργα ΣΔΙΤ της περιόδου 2008-2009 για όσους προσήλθαν στη διαδικασία διευθέτησης διαφορών.
Τρία σχεδόν χρόνια μετά το αρχικό πόρισμα και έξι από την έναρξη της αυτεπάγγελτης έρευνας, η ΕΠΑΝ ολοκληρώνει την αυτεπάγγελτη έρευνα «σε διαγωνισμούς δημοπράτησης δημοσίων έργων μεγάλης αξίας για παράβαση των άρθρων 1 ν.703/77, 1 ν. 3959/2011 και 101 ΣΛΕΕ» επί τρεις δεκαετίες, επιβάλλοντας συνολικά πρόστιμα 127,9 εκατ. ευρώ σε μόλις 14 κατασκευαστικούς ομίλους για τη «συμμετοχή τους σε οριζόντιες συμπράξεις για την κατανομή αγορών και τη νόθευση διαγωνισμών δημοσίων έργων» για μια επταετία.
Από τα στοιχεία που είχε στην κατοχή της η ΕΠΑΝ, προέκυψε ότι οι εμπλεκόμενες επιχειρήσεις συνεννοούνταν για τα ακόλουθα:
α) τον προσδιορισμό, εκ των προτέρων, του αναδόχου ανά διαγωνισμό
β) τον καθορισμό του ύψους των προσφερόμενων εκπτώσεων
γ) τη μη υποβολή οικονομικών προσφορών σε διαγωνισμούς, έναντι οικονομικών ανταλλαγμάτων
δ) την από κοινού εκτέλεση των έργων, παρά τη συμμετοχή τους σε φαινομενικά ανταγωνιστικά σχήματα, μέσω επαφών σε χρόνο πριν από την υποβολή οικονομικών προσφορών
ε) την παραίτηση από τη διεκδίκηση διαγωνισμών, με αντάλλαγμα την από κοινού συμμετοχή στην εκτέλεση των έργων
Η ολοκλήρωση της έρευνας της ΕΠΑΝ έτυχε μουδιασμένης υποδοχής από σημαντικό μέρος του Τύπου, με αρκετά δημοσιεύματα να μεταφέρουν τη δυσαρέσκεια των Ελλήνων εργολάβων επειδή οι ξένοι παίκτες «έτυχαν ευνοϊκής μεταχείρισης». Συγκεκριμένα, οι εταιρείες που τελικά δέχθηκαν κυρώσεις για τη σύμπραξη σε καρτέλ στη χώρα μας είναι:
- ΑΚΤΩΡ ΑΤΕ: πρόστιμο 38.495.453 €,
- J&P ΑΒΑΞ ΑΕ: πρόστιμο 18.320.193 €,
- ΤΕΡΝΑ ΑΕ: πρόστιμο 18.611.695 €,
- ΑΕΓΕΚ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΑΕ: πρόστιμο 532.859 €,
- ΤΕΧΝΙΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑΚΗ ΑΕ: μηδενικό πρόστιμο (0 €)*,
- ΙΝΤΡΑΚΑΤ ΑΕ: πρόστιμο 4.300.493€,
- ΘΕΜΕΛΗ ΑΕ: πρόστιμο 110.953 €,
- ΕΡΕΤΒΟ ΑΕ: πρόστιμο 110.953 €,
- ΕΚΤΕΡ ΑΕ: πρόστιμο 99.858 €,
- ΧΡΙΣΤ. Δ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ ΑΕ: πρόστιμο 110.953 €
- ΔΟΜΙΚΗ ΚΡΗΤΗΣ ΑΕ: πρόστιμο 8.899 €.
- ALPINE Bau GmbH, πρόστιμο 7.200.438,68 €
- FCC CONSTRUCCION SA, πρόστιμο 18.657.488,10 €,
- ARCHIRODON GROUP N.V, πρόστιμο 1.265.349 € και
- ΑΦΟΙ ΙΑΚΩΒΟΥ ΚΑΤΑΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΕΠΕ (IACOVOU BROTHERS (CONSTRUCTIONS) LIMITED), πρόστιμο 108.679€
*Σημειώνεται πως η Τεχνική Ολυμπιακή συνέδραμε ουσιαστικά στην έρευνα, ομολόγησε την ενοχή της και συνεργάστηκε για την αποκάλυψη του καρτέλ προσφέροντας τα αναγκαία στοιχεία, με την ΕΠΑΝ να της επιβάλει μηδενικό πρόστιμο.
Οι τέσσερις ξένες εταιρείες που τους επιβλήθηκαν τα πρόστιμα των 27,2 εκατ. ευρώ αντιμετωπίζουν πλέον και τριετή αποκλεισμό από τους διαγωνισμούς, αν και μοιάζει εύλογο πως θα προσφύγουν κατά της απόφασης. Επίσης, άξιον απορίας είναι το γεγονός πως ενώ στην ανακοίνωση του Αυγούστου του 2017 για τα 80,7 εκατ. ευρώ υποστήριζε πως η διαδικασία για όποιες δεν υπέβαλαν αίτημα υπαγωγής στη διαδικασία διευθέτησης διαφορών έχει ολοκληρωθεί και «η ήδη ληφθείσα απόφαση βρίσκεται στο στάδιο της σύνταξης», τελικά αυτή εκδόθηκε σχεδόν δύο χρόνια αργότερα.
Το καρτέλ – φάντασμα
Ωστόσο, παρότι δεν τιμωρήθηκαν για τις παραβιάσεις της νομοθεσίας λόγω παραγραφής, η ΕΠΑΝ ανακοίνωσε και πλήθος ελληνικών και ξένων κατασκευαστικών ομίλων που επίσης συνέπραξαν σε καρτέλ και αλλοίωσαν τον ανταγωνισμό για την νομή του δημοσίου χρήματος.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΠΑΝ, κατά την παραγεγραμμένη περίοδο του 1981 έως και το 2002, οι εταιρείες ΑΚΤΩΡ, J&P ΑΒΑΞ, ΑΘΗΝΑ ΑΤΕ, ΕΤΕΘ, ΤΕΡΝΑ, ΑΕΓΕΚ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ, ΤΕΧΝΙΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑΚΗ, ΘΕΜΕΛΗ, ΕΚΤΕΡ, ΘΕΣΣΑΛΙΚΗ ΑΤΕ, ΕΛΤΕΡ ΑΕ, ΕΜΠΕΔΟΣ ΑΕ (πρώην ΓΝΩΜΩΝ Α.Ε.) (και ως διάδοχος της ΤΕΓΚ), ΑΤΤΙ-ΚΑΤ ΑΤΕ, ΚΑΣΤΩΡ ΑΕ, ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΑΤΕ, ΘΕΜΕΛΙΟΔΟΜΗ ΑΕ και ΓΕΝΕΡ ΑΕ συνέπραξαν σε κοινό σχέδιο κατανομής διαγωνισμών δημοσίων έργων, «καθεμία κατά το χρόνο συμμετοχής της».
Εκτός των παραπάνω που όπως ομολόγησαν ήταν «μέσα» σε κάθε μοιρασιά, η ΕΠΑΝ διαπίστωσε πως την περίοδο 1981-1988 στο καρτέλ συμμετείχε η ALSTOM TRANSPORT SA. Ακόμη, την περίοδο 1989-2000 συμμετείχαν οι ΧΡΙΣΤ. Δ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ ΑΕ, ΔΟΜΙΚΗ ΚΡΗΤΗΣ ΑΕ, ΕΡΓΑΣ ΑΤΕ, ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΕ, ΠΑΡΝΩΝ ΑΕ, ΒΙΟΤΕΡ ΑΕ, ΝΙΚΟΣ ΚΑΜΑΤΑΚΗΣ ΑΤΕΕ, ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΑΕ, ΑΦΟΙ ΜΙΧ. ΤΡΑΥΛΟΥ ΑΤΕ, ΤΕΧΝΟΔΟΜΗ, ΑΛΤΕ ΑΤΕ, ΕΛΤΕΚ ΑΕ, ενώ δεν θα πρέπει να παραβλεφθεί πως διαπιστώθηκε και η συμμετοχή των δύο συνδέσμων εργοληπτικών επιχειρήσεων, ΣΑΤΕ και ΣΤΕΑΤ.
Για τα έτη 2001 και 2002 η ALSROM TRANSPORT SA φέρεται να επανέρχεται στο καρτέλ, ενώ συναντώνται και οι SIEMENS AG και SIEMENS ΑΕ.
Οι ανέγγιχτοι
Με την απόφαση της περασμένης εβδομάδας, η ΕΠΑΝ «διαπίστωσε ομόφωνα ότι δεν στοιχειοθετείται (α) η συμμετοχή των εταιριών ΝΕΜΕΣΙΣ ΕΡΓΟΛΗΠΤΙΚΗ PLC, ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΤΕΧΝΙΚΗ Α.Ε., IMPRESA S.p.A, TECHNIMONT CIVIL CONSTRUCTION S.p.A, RΙΖΖΑΝΙ de ECCHER S.p.A, TADDEI S.p.A, ΒΙΟΤΕΡ Α.Ε, ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Α.Ε. και HOCHTIEF PPP SOLUTIONS GmbH στην παράβαση της περιόδου 2005- 2012, (β) η συμμετοχή της εταιρείας ΘΕΜΕΛΙΟΔΟΜΗ ως διαδόχου της εταιρίας NESTOS Α.Ε. στην παράβαση της περιόδου 1989 – 2000, (γ) η συμμετοχή της εταιρίας VAN OORD DREDGING AND MARINE CONTRACTORS BV ως προς το διαγωνισμό δημοσίου έργου Επέκτασης Κρηπιδώματος 26 του σταθμού εμπορευματοκιβωτίων του 6ου προβλήτα της Ο.Λ.Θ. Α.Ε.», κωδ. έργου 259, (2011) και (δ) η συμμετοχή των εταιριών FCC CONSTRUCCION SA, SOMAGUE ENGENHARIA SA, VINCI CONSTRUCTION GRANDS PROJETS SAS, HOCHTIEF PROJEKTENTWICKLUNG GmbH, HOCHTIEF CONSTRUCTION AG (νυν HOCHTIEF SOLUTIONS AG), ΑΤΤΙ-ΚΑΤ Α.Τ.Ε. και ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ Α.Τ.Ε. ως προς διαγωνισμούς δημοσίων έργων, οι οποίοι αφορούσαν, μεταξύ άλλων, έργα οδικών αξόνων που δημοπρατήθηκαν με το σύστημα της παραχώρησης.
Με την ίδια απόφαση η Επιτροπή διαπίστωσε κατά πλειοψηφία ότι δεν στοιχειοθετείται η συμμετοχή των εταιριών VINCI CONSTRUCTION GRANDS PROJETS SAS, SALINI IMPREGILO S.p.A, SELI S.p.A, ΘΕΜΕΛΙΟΔΟΜΗ Α.Ε. και ALSTOM TRANSPORT SAS. στην παράβαση της περιόδου 2005- 2012. Σε αυτή την απόφαση, προστίθενται και οι ΕΛΛΑΚΤΩΡ ΑΕ, ΑΚΤΩΡ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΑΕ, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ ΑΕ, ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΒΕΤΕ, INTRACOM HOLDINGS και VINCI CONCESSIONS SA, για τις οποίες επίσης δεν στοιχειοθετήθηκε συμμετοχή στο καρτέλ, κατά την ΕΠΑΝ.
Οι πύλες του… ανυπολόγιστου
Κατόπιν μιας τέτοιας διαδικασίας και με την ανακοίνωση των ποινών, θα περίμενε κανείς μία ενημέρωση για το μέγεθος της ζημιάς που τα δημόσια ταμεία υπέστησαν από τις δεκαετίες που ερίζαν οι εργολάβοι. Εντούτοις, στοιχεία για το συνολικό κόστος και τις υπερτιμολογήσεις που επιβάρυναν το Δημόσιο με τη δράση του καρτέλ δεν υπάρχουν.
Μία διάσταση του μεγέθους του πάρτι που γινόταν επί χρόνια, έδωσε τον περασμένο Νοέμβριο μία έκθεση του Σώματος Επιθεωρητών Δημοσίων Έργων που εστάλει στην εισαγγελία για περαιτέρω διερεύνηση. Συγκεκριμένα, για την κατασκευή ενός χλμ και 50 μέτρων έργου σύνδεσης της παράκαμψης της Πάτρας με τη νέα και την παλαιά εθνική οδό Κορίνθου-Πατρών δαπανήθηκαν 82,687 εκατ. ευρώ. Ξέρετε πόσος είναι ο μέσος όρος του κόστους ενός χιλιομέτρου αυτοκινητοδρόμου στην Ευρώπη; Κυμαίνεται από 900.000 ευρώ έως 1,2 εκατ. ευρώ. Ο αρχικός προϋπολογισμός του έργου ήταν 12,5444 εκατ. ευρώ το 1998, ενώ το 2012 είχε προσαυξηθεί κατά 560%!
Σύμφωνα με έκθεση του 2009 που επικαλούνταν ερευνητές του ΕΛΙΑΠ, η κατασκευή ενός χιλιομέτρου του οδικού άξονα ΠΑΘΕ (Πάτρα – Αθήνα – Θεσσαλονίκη – Εύζωνοι), κόστισε όσο επτά χιλιόμετρα ενός αντίστοιχου δρόμου στην Ισπανία η την Πορτογαλία. Μία ακόμη γεύση για τα κραυγαλέα περιθώριο κέρδους που κατάφερναν επί χρόνια οι εργολάβοι στη χώρα μας, έδωσε η «επαναδιαπραγμάτευση» που έκανε το σημερινό υπουργείο Υποδομών για τέσσερις αυτοκινητοδρόμους (Μορέας, τον Ε65, την Ολυμπία και την Ιονία Οδός), από την οποία διατείνετο πως κατάφερε να εξοικονομίσει κονδύλια ύψους 700 εκατ. ευρώ.
Βέβαια, ήρθε λίγα χρόνια αργότερα η έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου, με τίτλο «Συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα στην ΕΕ: Πολλαπλές αδυναμίες και περιορισμένα οφέλη» τον Μάρτιο του 2018 για να καταγράψει πως το Δημόσιο επιβαρύνθηκε με επιπλέον 1,2 δισ. ευρώ για την επανεκκίνησή τριών εξ αυτών, αυξάνοντας το κόστος ανά χιλιόμετρο των αυτοκινητοδρόμων κατά 69%. Ειρήσθω εν παρόδω, η ίδια έκθεση διαπίστωνε δραματικές υπερβάσεις κόστους από τις ΣΔΙΤ, καθώς και αλλοίωση του ανταγωνισμού, γεγονός που πρώτη φορά ξανασυμβαίνει.
Τα παραπάνω είναι ενδεικτικά μόνο των ποσών που υπερβαίνουν τον προϋπολογισμό τα μεγάλα δημόσια έργα στη χώρα μας, γεγονός που καταγράφει σε εκθέσεις της η Κομισιόν επί δεκαετίες. Χώρια οι καθυστερήσεις ολοκλήρωσής τους που ξεπερνούν συχνά τα πέντε χρόνια.
Πίσω από την παραγραφή
Στις 15 Απριλίου του 2011, οι υπογραφές τεσσάρων υπουργών της κυβέρνησης Παπανδρέου σφραγίζουν τον νόμο 3959/2011 με τον οποίο θεσμοθετείται η Επιτροπή Ανταγωνισμού. Οι τότε υπουργοί Γιάννης Ραγκούσης (Εσωτερικών), Γιώργος Παπακωνσταντίνου (Οικονομικών), Χάρης Καστανίδης (Δικαιοσύνης) συνυπέγραφαν τον νόμο του υπουργού Οικονομίας, Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, με τον χαριτωμένο τίτλο «Προστασία του Ελεύθερου Ανταγωνισμού». Από τα πρακτικά στη Βουλή κατά την ψηφοφορία του νόμου δεν προκύπτει εάν ο Μ. Χρυσοχοΐδης διάβασε τον επίμαχο νόμο, όμως σίγουρα φέρεται να τον συνέγραψε.
Αναζητώντας μάλιστα πληροφορίες για τις ψήφους των κομμάτων, θα συναντήσει κανείς εξαιρετικά περιορισμένες δημοσιογραφικές πληροφορίες για το νομοθετικό έργο εκείνης της περιόδου, που συνοψίζεται στα πρακτικά της Βουλής στο εξής μνημονιακό μοτίβο:
«Ερωτάται το Σώµα: Γίνεται δεκτό και στο σύνολο το νοµοσχέδιο του Υπουργείου Οικονοµίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας ως διενεµήθη;
ΠΟΛΛΟΙ ΒΟΥΛΕΥΤΕΣ: Δεκτό, δεκτό.
ΑΝΤΩΝΗΣ ΣΚΥΛΛΑΚΟΣ: Κατά πλειοψηφία.
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Ευάγγελος Αργύρης): Το νοµοσχέδιο έγινε
δεκτό και στο σύνολο κατά πλειοψηφία ως διενεµήθη».
Τον νόμο καταψήφιζε τότε στη Βουλή η «αντιπολίτευση» της Νέας Δημοκρατίας και του ΛΑΟΣ (με εξαίρεση μερικών άρθρων και οι δύο), το ΚΚΕ και ο ΣΥΡΙΖΑ. Κατά το υπουργείο Οικονομίας, ο εν λόγω νόμος κωδικοποιούσε τις αλλεπάλληλες τροποποιήσεις που είχαν κάνει οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και Νέας Δημοκρατίας στον προηγούμενο νόμο του 1977 και «εναρμόνιζε» τη λειτουργία της Επιτροπής Ανταγωνισμού με τα «σύγχρονα ευρωπαϊκά πρότυπα». Κατά τα πρότυπα αυτά, ο νόμος προέβλεπε, μεταξύ άλλων, πως «οι παραβάσεις των διατάξεων του παρόντος νόμου που παρέχουν στην Επιτροπή Ανταγωνισμού την αρμοδιότητα να επιβάλει κυρώσεις υπόκεινται σε πενταετή προθεσμία παραγραφής». Ακόμα πιο ειδικά, όριζε πως η παραγραφή αρχίζει από την ημέρα διάπραξης της παράβασης, ενώ για μία διαρκή ή κατ’ εξακολούθηση παράβαση, όπως αυτές που διαπίστωσε σήμερα για τους εργολάβους, η παραγραφή αρχίζει από την ημέρα παύσης της παράβασης.
Ο ίδιος νόμος προέβλεπε «στην περίπτωση που η παράβαση αφορά σε επιχειρήσεις που είναι μεταξύ τους πραγματικοί ή δυνητικοί ανταγωνιστές επιβάλλεται ποινή φυλάκισης τουλάχιστον 2 ετών και χρηματική ποινή από 100.000 έως 1.000.000 Ευρώ, παρότι σε άλλο άρθρο του προέβλεπε την εξάλειψη του αξιοποίνου των πράξεων και την αναστολή της ποινικής δίωξης στις περιπτώσεις που ο ελεγχόμενος συνεργάζεται με την ΕΠΑΝ, στο πλαίσιο της διαδικασίας διευθέτησης διαφορών.
Αυτό το τελευταίο το έκανε νόμο η κυβέρνηση Τσίπρα τον Μάιο του 2016, αν και αξίζει κανείς να θυμάται πως στις φωτογραφικές διατάξεις του επιχείρησε να νομοθετήσει την γενική αποποινικοποίηση για οποιοδήποτε οικονομικό αδίκημα (π.χ. δωροδοκία, διασπάθιση δημόσιου χρήματος, απάτη, ξέπλυμα χρήματος, απιστία κ.λπ.) σχετιζόμενο με το καρτέλ. Η γενική κατακραυγή για την σκανδαλώδη αυτή ασυλία που επρόκειτο να παραχωρήσει στους εργολάβους τον οδήγησε τελικά στην εξάλειψη μόνο του αξιόποινου της οριζόντιας σύμπραξης για όσους ομολογούν και αποδέχονται να την καταβολή προστίμου, επιτρέποντας στη Δικαιοσύνη να εξετάσει εάν έχει τελεστεί στο πλαίσιο αυτό άλλη αξιόποινη πράξη. Μαζί ψηφίστηκε και η «έκπτωση» του 15%, την οποία επίσης προέβλεπε ο νομοθέτης.
Και με τα κλεμμένα, κύριοι;
Συνοψίζοντας. Μία αυτεπάγγελτη έρευνα της Επιτροπής Ανταγωνισμού που άνοιξε το 2013 επί κυβέρνησης Σαμαρά-Βενιζέλου, εφαρμόζοντας έναν μνημονιακό νόμο της κυβέρνησης Παπανδρέου του, κατάφερε επί κυβέρνησης Τσίπρα να τιμωρήσει 14 κατασκευαστικές εταιρείες για τα τελευταία μόλις χρόνια της σκανδαλώδους δράσης ενός πάρτι στον κατασκευαστικό κλάδο που βρισκόταν σε εξέλιξη από το 1981 και συμμετείχαν δεκάδες εταιρείες.
Η υπόθεση του καρτέλ των εργολάβων και η κατάληξή της προσφέρονται για πλήθος συμπερασμάτων, τόσο για την ελληνική οικονομία και την επιχειρηματική κοινότητα, όσο και για την ποιότητα της προστασίας που προσφέρει στο δημόσιο χρήμα και τους πολίτες το ίδιο το κράτος. Ακόμα και η περιορισμένη τιμωρία ήταν αποτέλεσμα του κρατικού προστατευτισμού της αγοράς. Όλοι αυτοί, με τις πολιτικές πλάτες όλων των κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ και Νέας Δημοκρατίας έπιναν στην υγειά των κορόιδων, την ώρα που οι ίδιες κυβερνήσεις διαφήμιζαν στο πόπολο την Ελλάδα των μεγάλων έργων και των Ολυμπιακών Αγώνων.
Για τέσσερις -σχεδόν- δεκαετίες διαπιστωμένης ανομίας, ουσιαστικά δεν τιμωρήθηκε κανείς. Ούτε ένας κρατικός αξιωματούχος, ούτε στελέχη των επιχειρήσεων, ούτε οι ίδιες οι επιχειρήσεις. Απλώς επέστρεψαν κάποια χρήματα και καλούνται να καταβάλουν μερικά ακόμη, ενώ ακόμα ελάχιστοι απειλούνται με ολιγοετή αποκλεισμό από δημόσια έργα. Κατά τα λοιπά, όσες εταιρείες υπάρχουν ακόμα συνεχίζουν κανονικότατα να συμμετέχουν στις εργολαβίες του δημοσίου και την νομή κρατικών και κοινοτικών κονδυλίων.
Πόσο πιο εύστοχα να το περιγράψει κανείς, από εκείνο το «εθνικό μας καρτέλ» του Εφήμερου;