του Θάνου Καμήλαλη

Τη Δευτέρα λοιπόν, είναι προγραμματισμένο να κληθούν όλα τα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να ψηφίσουν πάνω στην Ευρωπαϊκή Οδηγία για τα Πνευματικά ΔΙκαιώματα στο διαδίκτυο. Η Οδηγία αυτή όπως έχουν αναφέρει μεταξύ πολλών άλλων ο ΟΗΕ, η Wikipedia, οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, start – ups που ασχολούνται με την ψηφιακή αγορά, ανεξάρτητοι καλλιτέχνες και δεκάδες μεγάλες προσωπικότητες του Διαδικτύου και πάνω από 5 εκατ. πολίτες σε διαδικτυακό κάλεσμα, περιέχει διατάξεις που απειλούν να πλήξουν βάναυσα το ίντερνετ όπως το ξέρουμε σήμερα, τόσο στη ροή της ενημέρωσης όσο και στην αναπαραγωγή της πληφορίας, κυρίως μέσω της περαιτέρω επιβολής και αυστηροποίησης φίλτρων περιεχομένου.

(Διαβάστε εδώ αναλυτικά τα άρθρα του TPP που εξηγούν λεπτομερώς το ζήτημα.)

Παρά τις σφοδρές αντιδράσεις πανευρωπαϊκά, στις 26 Μαρτίου το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπερψήφισε την Οδηγία και πλέον το μόνο που απομένει, πριν τα κράτη – μέλη λάβουν μια προθεσμία δύο ετών για την εφαρμογή της, είναι η ψηφοφορία στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, από υπουργούς – αντιπροσώπους. Την Ελλάδα (επειδή ψηφίζουν υπουργοί που τυχαίνει να έχουν Σύνοδο αμέσως μετά την υπερψήφιση μις Οδηγίας από το Ε.Κ.) θα εκπροσωπήσει ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Σταύρος Αραχωβίτης, η ψήφος του οποίου θα αντιπροσωπεύει την ψήφο συνολικά της ελληνικής κυβέρνησης στο ζήτημα. Μάλιστα, ο υπουργός και οι συνεργάτες του ενημερώθηκαν την Παρασκευή, με έναν μεγάλο φάκελο με τα σοβαρά επιχειρήματα για το ζήτημα και νωρίτερα με μία ανοιχτή επιστολή από το Κόμμα Πειρατών Ελλάδος. 

Τι θα κάνει λοιπόν η ελληνική κυβέρνηση; Επίσημα, ΣΥΡΙΖΑ και Μέγαρο Μαξίμου έχουν αποφύγει να τοποθετηθούν, ενώ στο Ευρωκοινοβούλιο το μήνυμα που έστειλε το κυβερνών κόμμα ήταν (στην καλύτερη περίπτωση) αντιφατικό. Υπενθυμίζεται ότι η ψηφοφορία των ελλήνων ευρωβουλευτών στιγματίστηκε από την ταυτόχρονη απουσία και των τριών εκπροσώπουν του ΣΥΡΙΖΑ, με τον καθέναν να επικαλείται διαφορετική δικαιολογία. Ο Δημήτρης Παπαδημούλης, που είναι και αντιπρόεδρος του Ε.Κ. επικαλέστηκε ασθένεια, η Κωνσταντίνα Κούνεβα μία σοβαρή υποχρέωση στην Αθήνα και ο Στέλιος Κούλογλου υποστήριξε ότι βρίσκει θετικά και αρνητικά στην Οδηγία και ότι αν ήταν εκεί, θα ψήφιζε παρών. Από την άλλη πλευρά, οι ίδιοι ευρωβουλευτές είχαν υπογράψει τροπολογίες της Ευρωπαϊκής Αριστεράς για προσθήκες στα άρθρα της Οδηγίας και το αίτημα για κατάργηση του διαβόητου άρθρου 13 που περιέχει τα φίλτρα περιεχομένου σε ιστοσελίδες όπου οι χρήστες αναρτούν περιεχόμενο.

Η απουσία των ευρωβουλευτών επικρίθηκε και λοιδορήθηκε πολύ στα κοινωνικά δίκτυα, καθώς η υπόθεση έλαβε τελικά μεγάλη δημοσιότητα, ενώ οι ίδιοι συνέχιζαν να υπερασπίζονται τις θέσεις τους. Με βάση αυτά, μια πιθανή υπερψήφιση της Οδηγίας από την ελληνική κυβέρνηση θα σημαίνει και ξεκάθαρο «άδειασμα» των εκπροσώπων της στο Ευρωκοινοβούλιο και δεν θα αφήνει καμία αμφιβολία για το τι σήμαινε αυτή η «σύμπτωση».

Η κυβέρνηση πρέπει και οφείλει να καταψηφίσει την Οδηγία και έχει πάρα πολλούς λόγους να το κάνει. Εκτός των επιχειρημάτων που ακούστηκαν τα τελευταία δύο χρόνια και της στάσης των ευρωβουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ, ισχύουν και τα παρακάτω:

1) Ένα μέρος της ψηφοφορίας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κρίθηκε οριακά και «κατά λάθος». Μπορεί, επί της αρχής, η η Οδηγία να υπερψηφίστηκε με ξεκάθαρη πλειοψηφία (348 υπέρ, 278 κατά), αλλά στην ψηφοφορία για το αν θα συζητηθούν ή όχι οι τροπολογίες, η συζήτηση καταψηφίστηκε με μόλις 5 ψήφους (317 – 312). Πέραν των απουσιών, δεκατρεις ευρωβουλευτές δήλωσαν επίσημα ότι πάτησαν λάθος κουμπί σε αυτήν την ψηφοφορία, οι δέκα εκ των οποίων ήθελαν να τεθούν προς συζήτηση οι τροπολογίες. Το αποτέλεσμα έτσι, θα ήταν 320 υπέρ και 308 κατά, με ανοιχτό τον δρόμο για πιθανές αλλαγές (π.χ. ξεκάθαρη προσθήκη υπέρ των δημοσιογράφων στο άρθρο 11), μέχρι και κατάργηση του άρθρου 13.

2) Η κυβέρνηση δεν θα είναι η μόνη που θα καταψηφίσει. Μολονότι εκτός μεγάλου απροόπτου, η Οδηγία θα λάβει την ενισχυμένη πλειοψηφία που χρειάζεται στο Συμβούλιο, πέντε χώρες (Ολλανδία, Πολωνία, Ιταλία, Λουξεμβούργο και Φινλανδία) έχουν δηλώσει ξεκάθαρα, με κοινή τους ανακοίνωση, ότι θα καταψηφίσουν. Την Πέμπτη επίσης, έγινε γνωστό ότι η Εσθονία αποφάσισε να αλλάξει τη θέση της για την Οδηγία, τονίζοντας ότι δεν επιτυγχάνεται η σωστή ισορροπία μεταξύ των δικαιωμάτων των δημιουργών και των χρηστών και αναμένεται είτε να καταψηφίσει, είτε να ζητήσει αναβολή. Στη Σουηδία, η κυβέρνηση κάλεσε το Κοινοβούλιο να αποφασίσει για την στάση της χώρας στην ψηφοφορία και η εντολή που βγήκε είναι η καταψήφιση. 

Οι αντιδράσεις δεν επαρκούν, ακόμα τουλάχιστον, για να καταψηφιστεί η Οδηγία .Απαιτείται να καταψηφίσουν χώρες που αντιπροσωπεύουν το 35% του πληθυσμού της Ε.Ε., δηλαδή ή να διαφοροποιηθεί κάποια μεγάλη χώρα, π.χ. Βρετανία, Γερμανία, ή 3 ή 4 ακόμα μικρότερες. Το λιγότερο όμως που θα επιτύχει έτσι η Ελλάδα είναι μία πολιτικά συμβολική και ιδεολογικά συνεπή θέση. 

3) Η καταψήφιση στο Συμβούλιο δεν σημαίνει ότι η Οδηγία θα καταρρεύσει. Αυτό που θα συμβεί είναι ότι θα επιστραφεί ξανά στη Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή και θα συνεχιστεί ο διάλογος μεταξύ των οργάνων της Ε.Ε. πάνω στο ζήτημα. Επομένως, καθώς θα μεσολαβήσουν οι ευρωεκλογές, ένα καινούριο Ευρωκοινοβούλιο θα μπορεί να αποφασίσει ξανά, με νωπή λαϊκή εντολή. Τίθεται επομένως ένα ακόμα ζήτημα δημοκρατίας.

4) Από τις μεγάλες χώρες της Ε.Ε. δεν αναμένεται κάποια διαφοροποίηση. Παρά το γεγονός ότι στη Γερμανία σημειώνονται οι μεγαλύτερες αντιδράσεις και υπάρχει διαφωνία εντός του συνασπισμού Χριστιανοδημοκρατών – Σοσιαλδημοκρατών, τόσο η υπουργός Γεωργίας της χώρας, όσο και η Άνγκελα Μέρκελ, έχουν ξεκαθαρίσει δημόσια ότι η Οδηγία θα ψηφιστεί. Υπάρχει όμως μία μεγάλη σκιά πάνω από αυτή τη θέση. Σύμφωνα με την γερμανική εφημερίδα FAZ, σε μία αποκάλυψη που βγήκε λίγες μόνο ώρες πριν την ψηφοφορία στο Ευρωκοινοβούλιο, η Γαλλία με τη Γερμανία διαπραγματεύτηκαν το ελεύθερο διαδίκτυο και η δεύτερη το αντάλλαξε με την γαλλική υποστήριξε σε σχέδιο για τον ρωσικό αγωγό φυσικού αερίου, Nord Stream 2.

5) Παρά το ότι η ψήφιση της Οδηγίας στην Ε.Ε. δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί, το επιχείρημα ότι τα φίλτρα περιεχομένου, που θα ελέγχουν προληπτικά ό,τι ανεβάζουν οι χρήστες στις μεγάλες πλατφόρμες του διαδικτύου δεν θα είναι αναγκαία, έχει καταπέσει. Σύμφωνα με όσα υποστήριξε σε μια εκτενή του ομιλία ο γάλλος υπουργός Πολιτισμού, Φρανκ Ριστέρ, στις 27 Μαρτίου, η γαλλική κυβέρνηση θα ξεκινήσει από κοινού με τους αρμόδιους κρατικούς φορείς «τις επόμενες ημέρες μια “Αποστολή για την προώθηση και επίβλεψη τεχνολογιών αναγνώρισης περιεχομένου”». 

Με βάση όλα τα παραπάνω, ήρθε η ώρα η ελληνική κυβέρνηση να διαλέξει, συμβολικά ή και ουσιαστικά, στρατόπεδο, χωρίς περιστροφές και απουσίες, σε ένα ζήτημα όπως η ελευθερία του διαδικτύου, η μάχη για το οποίο εντείνεται και θα μας απασχολεί σοβαρά τα επόμενα χρόνια. Λογικά, τη Δευτέρα θα ξέρουμε.