Στις 5.4.2015 δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» συνέντευξη του σχετικά με την πορεία της «επένδυσης» της εταιρείας στην Ελλάδα, με τον τίτλο «Αν συνεχισθεί η κατάσταση, σταματάμε» [1]
Επειδή όλα τα θέματα στα οποία αναφέρεται ο CEO της Eldorado έχουν αναλυθεί από το «Παρατηρητήριο» και έχουν γίνει σχετικές καταγγελίες στις αρμόδιες αρχές, θα σχολιάσουμε τη συνέντευξη σημείο προς σημείο. Και ξεκινάμε από το τέλος:
1. Πόσα λεφτά ξόδεψε η εταιρεία στην Ελλάδα;
- «H επένδυση για τα περιουσιακά στοιχεία ήταν περίπου 2,5 δισ. καναδικά δολάρια [1,82 δισ. ευρώ]. Εχουμε ήδη δαπανήσει περίπου 450 εκατ. δολάρια ΗΠΑ [418 εκατ. ευρώ] για την ανάπτυξή τους και ο σκοπός μας είναι η επένδυση αυτή να φτάσει το 1 δισ. δολάρια ΗΠΑ [930 εκατ. ευρώ]. Για μια εταιρεία της οποίας η κεφαλαιοποίηση κυμαίνεται στα 5 δισ. δολάρια ΗΠΑ, είναι φανερό ότι η Χαλκιδική είναι σημαντικό μέρος του πώς αντιλαμβανόμαστε το μέλλον».
Ο κ. Ράιτ δίνει την εντύπωση ότι αυτά τα αστρονομικά ποσά έχουν δοθεί στην Ελλάδα αλλά αυτό είναι απολύτως αναληθές. Βεβαίως, η αναφορά δεν είναι τυχαία: η Eldorado επισείει την απειλή των αποζημιώσεων που θα ζητήσει από το Ελληνικό Δημόσιο αν σταματήσει η «επένδυση» και ήδη έχει αρχίσει να ακούγεται το ποσό των 3 δις…
Τα 2,5 δις καναδικά δολάρια για την αγορά των περιουσιακών στοιχείων στη Χαλκιδική πληρώθηκαν με τη μορφή της ανταλλαγής μετοχών στην προηγούμενη ιδιοκτήτρια των Μεταλλείων Κασσάνδρας, την επίσης Καναδική European Goldfields. Το ποσό αυτό αντιπροσωπεύει την υπεραξία που πήραν τα μεταλλεία μετά την Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων τον Ιούλιο του 2011 με τη υπογραφή του Γ. Παπακωνσταντίνου.
Το Ελληνικό Δημόσιο για την «πώληση» των Μεταλλείων Κασσάνδρας εισέπραξε ένα τεράστιο μηδενικό. Ο κ. Δημήτρης Κούτρας, πρόεδρος της ΑΚΤΩΡ και κάτοχος του 99,9% των αρχικών μετοχών της Ελληνικός Χρυσός, αγόρασε τα Μεταλλεία Κασσάνδρας για 11 εκατ. ευρώ που το Δημόσιο ποτέ δεν εισέπραξε, γιατί δόθηκαν για να πληρωθούν τα χρέη της προηγούμενης εταιρείας, TVX Hellas, προς τους απολυμένους εργάτες κλπ. Αμέσως μετά τέθηκε σε εφαρμογή το αφανές Μνημόνιο του 2003 για τη μοιρασιά των μεταλλείων της Χαλκιδικής και μέσα από διαδοχικές μεταβιβάσεις, η Εuropean Goldfields έγινε κάτοχος του 95% των μεταλλείων έναντι συνολικού τιμήματος 349 εκατ. Το ποσοστό αυτό, μετά την περιβαλλοντική αδειοδότηση της “επένδυσης”, αποτιμήθηκε στα 2,5 δις καναδικά δολάρια.
Mε άλλα λόγια, αν ναυαγήσει τελικά η «επένδυση», ο κ.Ράιτ μπορεί να κλαίει τα χρήματα των μετόχων του, αλλά αυτό δεν αφορά την Ελλάδα!
Όσο για τα 418 εκατ. ευρώ που υποτίθεται ότι έχει δαπανήσει η εταιρεία στην Ελλάδα, το ποσό «φουσκώνει» όσο φαίνεται ότι πλησιάζει το τέλος… Μόλις στις 25 Φεβρουαρίου, ο Διευθύνων Σύμβουλος της Ελληνικός Χρυσός κ. Θεοδωρακόπουλος δήλωνε ότι η Eldorado έχει δαπανήσει 350 εκατ. ευρώ… Kαι στις 30 Οκτωβρίου 2014, έλεγαν ότι έχουν επενδύσει άνω των 300 εκατ. ευρώ.
Και βέβαια, οι αξιότιμοι διευθύνοντες σύμβουλοι έχουν κάποια πράγματα να εξηγήσουν:
- Πώς υποτίθεται ότι ξοδεύτηκαν 300 ή 350 ή 418 εκατ. ευρώ για μία ανακαίνιση εργοστασίου στην Ολυμπιάδα, 2 μύλους στις Σκουριές, 2 στοές, υλοτομίες και χωματουργικά έργα.
- Πού πήγαν τα περίπου 100 εκατ. ευρώ, καθαρό και άκοπο κέρδος, που αποκόμισε η Ελληνικός Χρυσός από την πώληση του στοκαρισμένου στην Ολυμπιάδα χρυσοφόρου αρσενοπυρίτη που χαρίστηκε στην εταιρεία με τη σύμβαση του 2003;
- Πού πήγαν τα καθαρά κέρδη που έχει βγάλει η εταιρεία από τα χρυσοφόρα συμπυκνώματα της Ολυμπιάδας που πουλά από το τέλος του 2012 μέχρι σήμερα; Δείτε σχετικά: Κερδίζει το Δημόσιο από τον χρυσό της Ολυμπιάδας;
2. Ποιος δεν τηρεί τις υποχρεώσεις του από τη σύμβαση;
«Η επένδυση αυτή στηρίζεται σε μία σύμβαση με το κράτος, σε μία νομικά δεσμευτική συμφωνία που υποχρεώνει τα συμβαλλόμενα μέρη να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους. Αυτό ισχύει τόσο για εμάς, όσο και για το ελληνικό Δημόσιο».
Ακριβώς! Και όπως έχουμε επισήμως καταγγείλει, η θυγατρική της Εldorado, Ελληνικός Χρυσός, δεν τηρεί τη βασικότερη υποχρέωση που απορρέει από τη σύμβασή της με το Δημόσιο που είναι η κατασκευή και λειτουργία μεταλλουργίας χρυσού. Η μεταλλουργία είναι ο στόχος της σύμβασης και ο στόχος της «επένδυσης», διότι μόνο από την εγχώρια παραγωγή καθαρών μετάλλων θα έχει ουσιαστικά φορολογικά έσοδα το Ελληνικό Δημόσιο και θα εξυπηρετηθεί το δημόσιο συμφέρον. Όπως αποδεικύεται από δημοσιευμένη έκθεση της ίδιας της εταιρείας, η Ελληνικός Χρυσός δεν είχε ποτέ την πρόθεση να τηρήσει αυτή της την υποχρέωση [6] και εξαπάτησε τις αρχές προκειμένου να λάβει την Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων (ΚΥΑ 201745/2011). Το όχημα της απάτης ήταν μια μεταλλουργική μέθοδος – η περίφημη «ακαριαία τήξη» ή flash smelting – η οποία εγκρίθηκε μεν αλλά δεν έχει καμμία πιθανότητα να εφαρμοστεί διότι είναι ακατάλληλη για τα μεταλλεύματα της Χαλκιδικής που έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε αρσενικό και άλλες μεταλλικές ακαθαρσίες (δείτε ενδεικτικά: Tο πρόβλημα του αρσενικού στη μεταλλουργία χαλκού. Η ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ το «έλυσε» με απάτη).
Χωρίς μεταλλουργία, η εταιρεία θα συνεχίσει να πουλάει στο εξωτερικό τα πολύτιμα μέταλλα από τα σπλάχνα της Χαλκιδικής με τη μορφή συμπυκνωμάτων, δηλαδή φτηνών πρώτων υλών, χωρίς να αποδίδει φόρους στο Δημόσιο. Και έτσι, ο στόχος της συμβασης δεν υλοποιείται και το «δημόσιο όφελος» από την επένδυση πάει περίπατο…
Δείτε σχετικά: Μια Τεκμηριωμένη Πρόταση για Αναστροφή της Σύμβασης της ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ – Η Απάτη της Μεταλλουργίας Flash Smelting – Αντί δημοσίου οφέλους, καταλήστευση δημόσιου πλούτου και φυγάδευση αφορολόγητων κερδών € 13,68 δις.
3. Μπορεί να εφαρμοστεί η μέθοδος της ακαριαίας τήξης στα συμπυνώματα της Χαλκιδικής;
Όπως αποδεικνύεται από το σύνολο της διεθνούς βιβλιογραφίας και της εργοστασιακής πρακτικής η απάντηση είναι κατηγορηματικά «ΟΧΙ». Έχει ενδιαφέρον όμως τι απαντά ο κ. Ράιτ:
- «η ακαριαία τήξη χρησιμοποιείται ευρύτατα στη βιομηχανία μας. Για το κοίτασμα αρσενοπυρίτη της Ολυμπιάδας συνεχίζουμε να κάνουμε μηχανολογικές δοκιμές μαζί με τη φινλανδική εταιρεία Outokumpu για να τελειοποιήσουμε τη μέθοδο. Η ακαριαία τήξη, όπως θα την εφαρμόσουμε, εξάγει τον χρυσό και σταθεροποιεί και αδρανοποιεί το αρσενικό που παράγεται».
Η Eldorado μπορεί να συνεχίσει τις δοκιμές όσο θέλει, όμως η ΜΠΕ που κατέθεσε η Ελληνικός Χρυσός το 2010 διαβεβαιώνει ότι έχουν γίνει όλες οι απαραίτητες δοκιμές που αποδεικνύουν ότι η μέθοδος είναι έτοιμη για εφαρμογή σε βιομηχανική κλίμακα με τους πυρίτες της Ολυμπιάδας. Το ίδιο βεβαιώνει και η Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων, αλλά και η απόφαση 1492/2013 του ΣτΕ.
Υπάρχει ένα μικρό προβληματάκι εδώ, ότι τα αποτελέσματα αυτών των δοκιμών δεν δόθηκαν ποτέ στις αρμόδιες υπηρεσίες γιατί όπως φαίνεται δεν υπάρχουν. Υπάρχει κι άλλο ένα προβληματάκι: ότι η ίδια η κάτοχος της τεχνολογίας flash smelting, η Φινλανδική Outotec διαψεύδει και «αδειάζει» την ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ, [6] βεβαιώνοντας ότι οι μόνες δοκιμές που έκανε ήταν σε κλίμακα εργαστηρίου. Και επίσης, ότι οι εντολές που είχε πάρει από την Ελληνικός Χρυσός ήταν να φτιάξει μια διαδικασία που θα παράγει ένα εμπορεύσιμο συμπύκνωμα και όχι καθαρά μέταλλα όπως επιβάλλει η σύμβαση.
Πριν ακόμα υποβάλει τη ΜΠΕ, η Ελληνική θυγατρική της Eldorado είχε λάβει την επενδυτική απόφαση να παραβεί τη σύμβασή της με το Δημόσιο.
4. Τι θα συμβεί αν η κυβέρνηση τηρήσει τη δέσμευσή της για ακύρωση της «επένδυσης»;
Σε ερώτηση της «Κ» για τη μορφή που θα έπαιρνε η περιστολή των δραστηριοτήτων της εταιρείας στην περίπτωση που η κυβέρνηση δεν στηρίξει την επένδυση, ο κ. Ράιτ απαντά:
- «Θα μειωνόταν το εργατικό δυναμικό σε όσους είναι απαραίτητοι για τη διατήρηση των περιουσιακών στοιχείων, αλλά δεν θα αναπτύσσονταν περαιτέρω τα ορυχεία. Η επένδυση ουσιαστικά θα σταματούσε».
Και παρακάτω:
«Αν δεν τα καταφέρουμε στην Ελλάδα, οι θεσμικοί επενδυτές της Eldorado θα το εκλάβουν όχι ως κάτι που οφείλεται σε εμάς, αλλά ως αποτέλεσμα του πλαισίου εντός του οποίου έπρεπε να λειτουργήσουμε».»
Σύμφωνα με όσα αναφέραμε παραπάνω και έχουν κατατεθεί ως πρόταση στο ΥΠΑΠΕΝ, το Υπουργείο οφείλει να προχωρήσει σε καταγγελία της σύμβασης με την εταιρεία που δεν τηρεί τις υποχρεώσεις της, κατά το άρθρο 4 της σύμβασης μεταβίβασης:
- “Η μη εκπλήρωση από οποιοδήποτε συμβαλλόμενο μέρος των υποχρεώσεων που αναλαμβάνει με την παρούσα σύμβαση συνιστά λόγο καταγγελίας αυτής. Η καταγγελία γίνεται με κοινοποίηση σχετικού εγγράφου και συνεπάγεται λύση της σύμβασης και αναστροφή της μεταβίβασης σύμφωνα με τους όρους της παρούσας. Στο πλαίσιο αυτό η Αγοράστρια υποχρεούται να επιστρέψει το σύνολο των στοιχείων που περιγράφονται στο άρθρο 1 της παρούσας στο Ελληνικό Δημόσιο και αντίστοιχα αυτό υποχρεούται να επιστρέψει άμεσα στην Αγοράστρια το καταβληθέν τίμημα των έντεκα εκατομμυρίων ευρώ (11.000.000 ευρώ) άτοκα χωρίς να αποκλείεται και η καταβολή εύλογης αποζημίωσης στο συμβαλλόμενο μέρος που δεν ευθύνεται για την καταγγελία”.
Η αναστροφή θα είναι με ξεκάθαρη υπαιτιότητα της εταιρείας, άρα το Δημόσιο όχι μόνο δεν θα υποχρεωθεί στην πληρωμή των υπέρογκων αποζημιώσεων που πιθανόν θα ζητήσει η εταιρεία, αλλά αντίθετα θα δικαιούται το ίδιο να ζητήσει την καταβολή εύλογης αποζημίωσης. Αν λοιπόν το Υπουργείο πράξει αυτό που κατά την άποψή μας ΟΦΕΙΛΕΙ να πράξει, τα περιουσιακά στοιχεία των μεταλλείων θα περιέλθουν στο Δημόσιο άρα δεν θα έχει τίποτα να «διατηρήσει» ο κ. Ράιτ.
Και βεβαίως, προς αποφυγή παρεξηγήσεων και άδικης δυσφήμησης της χώρας, θα πρέπει να γίνει απολύτως σαφές ότι αυτή δεν είναι παρά η επιβεβλημένη κίνηση για την προστασία του δημοσίου συμφέροντος και όχι μια ακατανόητη απόρριψη μιας μεγάλης ξένης επένδυσης, όπως χωρίς αμφιβολία θα την παρουσιάσει η Eldorado Gold. Θα είναι η αυτονόητη εκδίωξη ενός «επενδυτή» που εξαπάτησε το Δημόσιο και που είχε την πρόθεση να παραβιάσει τη σύμβαση πριν ακόμα λάβει την έγκριση.
Τι άλλο δηλαδή θα έπρεπε θα κάνει μια εταιρεία για να απολέσει τον τίτλο του «αξιόπιστου επενδυτή»;
5. Στηρίζει την επένδυση η τοπική κοινωνία;
- «Οι αντιδράσεις κατά της επένδυσης είναι σχετικά μικρής κλίμακας… Στις πρόσφατες εθνικές εκλογές, εξαιρώντας την Ιερισσό, στρατηγείο του αντι-μεταλλευτικού κινήματος, η Νέα Δημοκρατία έλαβε 42% στον Δήμο Αριστοτέλη, έναντι 28% του ΣΥΡΙΖΑ, που είχε αντιταχθεί σφόδρα στην επένδυση».
Δυστυχώς για τον κ. Ράιτ, τον διαψεύδουν οι παλιότερες δηλώσεις των στελεχών της εταιρείας του. Μέχρι τις δημοτικές εκλογές του Μαΐου 2014, η εταιρεία επικαλούνταν ως «δημοψήφισμα υπέρ της επένδυσης» τη νίκη του εκλεκτού της Δημάρχου, Χρήστου Πάχτα στις προηγούμενες εκλογές, του 2010. Όμως το 2014 οι πολίτες του Δήμου Αριστοτέλη έδιωξαν τον Πάχτα και εξέλεξαν τον Γιάννη Μίχο που είχε αναδειχθεί μέσα από το κίνημα κατά των μεταλλείων. Οι Δημοτικές Εκλογές στο Δήμο Αριστοτέλη ΗΤΑΝ Δημοψήφισμα και ήταν αρνητικό για την «επένδυση χρυσού», [9] πράγμα που παραδέχθηκε και ο ίδιος ο Χρήστος Πάχτας δηλώνοντας: «Ο κόσμος ψήφισε στις εκλογές με διακύβευμα τα μεταλλεία χρυσού»!
Αφού λοιπόν το αποτέλεσμα των τοπικών εκλογών δεν συνέφερε πλέον την εταιρεία… το γύρισαν στις εθνικές εκλογές! Φαιδρό, πραγματικά. Μόνο σε ανθρώπους που είναι εντελώς ανίδεοι για τα πολιτικά πράγματα της Ελλάδας θα μπορούσε να φανεί λογικό αυτό το επιχείρημα και φαίνεται ότι ο κ. Ράιτ νομίζει ότι απευθύνεται σε τέτοιους.
6. «Η μελέτη μας έχει εγκριθεί από το ΣτΕ»
- «Στα πέντε χρόνια κατάρτισης της ΜΠΕ, υπήρξαν τρεις νομικές προσφυγές εναντίον της οι οποίες έφτασαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Και στις τρεις περιπτώσεις, το δικαστήριο έκρινε υπέρ της εταιρείας. Εφτασε μάλιστα στο σημείο να αποφανθεί ότι η συγκεκριμένη επένδυση είναι προς όφελος της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας».
Απαραίτητη εδώ η διευκρίνιση ότι το ΣτΕ κάνει έλεγχο νομιμότητας και όχι ουσίας. Εξετάζει μόνο την πληρότητα του φακέλου της μελέτης, όχι την εγκυρότητα και την αξιοπιστία της. Όμως τόσο η μελέτη όσο και η απόφαση του ΣτΕ έχουν πολλαπλά προβλήματα, με σημαντικότερο όλων αυτό της μεταλλουργικής μεθόδου της ακαριαίας τήξης. Στο ΣτΕ υποβλήθηκαν από το «Παρατηρητήριο» όλα τα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η Ελληνικός Χρυσός εξαπάτησε τη Διοίκηση προκειμένου να πετύχει την έγκριση της μελέτης, όμως το δικαστήριο αποφάσισε να μην τα λάβει υπ’οψη ως εκπρόθεσμα. Έτσι το πιο ουσιαστικό πρόβλημα της ΜΠΕ και της ΚΥΑ 201745/2011 Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων, που αναμφίβολα θα οδηγούσε στην ακύρωση της, ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΚΡΙΘΕΙ από το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο. (σχετικό το [8], παρ. 4.5, 4.7).
7. Φοροαποφεύγουμε αλλά… αυτό κάνουν όλοι!
Όπως αποκάλυψε το Ολλανδικό Κέντρο Μελέτης Πολυεθνικών Επιχειρήσεων (SOMO) [11], η Eldorado χρησιμοποιεί ενδιάμεσες εταιρείες-θυρίδες (mailbox companies) στην Ολλανδία για να μεταφέρει τα κέρδη της από την Ελλάδα στον φορολογικό παράδεισο της Καραϊβικής, αποφεύγοντας να πληρώνει φόρους στην Ελλάδα. Επί αυτού ο κ. Ράιτ είναι …απολαυστικά κυνικός:
- «Κατ’ αρχάς, προς το παρόν δεν έχουμε κέρδη στην Ελλάδα. Εχουμε επενδύσει εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια και πληρώνουμε φόρους -ΦΠΑ και άλλους- που ξεπερνούν τα 50 εκατομμύρια. Οσον αφορά τον φορολογικό μας σχεδιασμό και τη χρήση ολλανδικών εταιρειών, κάνουμε ό,τι κάνουν οι περισσότερες πολυεθνικές επιχειρήσεις και είναι απολύτως νόμιμο. Προσπαθούμε, όπως κάθε επιχείρηση και κάθε φυσικό πρόσωπο, να ελαχιστοποιήσουμε με νόμιμα μέσα τους φόρους που θα κληθούμε να πληρώσουμε. Το 2017, όταν -εκτός απροόπτου- καταγράψει για πρώτη φορά κέρδη η «Ελληνικός Χρυσός», θα φανούν τα οφέλη που θα δρέψει από την ολλανδική φορολογική τεχνογνωσία».
Με άλλα λόγια ναι, φοροαποφεύγουμε, αλλά είναι «νόμιμο» και το κάνουν όλοι! Τώρα σας κλέβουμε λίγο, αλλά από το 2017 που προγραμματίζουμε να έχουμε κέρδη, θα σας κλέβουμε σοβαρά… Ούτε αυτά βεβαίως τα είχε υπ’οψη τυ το ΣτΕ.
Το πιο εκπληκτικό δεν είναι το θράσος του κ. Ράιτ, είναι ότι ο δημοσιογράφος της «Κ» τη δέχτηκε αυτή ως ικανοποιητική απάντηση.
8. Από πού τα 50 εκατ. ευρώ φόροι;
Το σίγουρο είναι ότι κατά την τελευταία διετία η Ελληνικός Χρυσός δεν έχει πληρώσει φόρους αφού οι ισολογισμοί της για τις χρήσεις 2012 και 2013 [12] εμφανίζουν ζημίες, 17 εκατ. ευρώ και 13 εκατ. ευρώ αντίστοιχα. Ας μην ξαναρωτήσουμε πού πήγαν τα λεφτά από τις 26.444 ουγγιές χρυσού που εξήγαγε κατά το 2013 η εταιρεία από τα τέλματα της Ολυμπιάδας…
Για να δούμε τι είναι αυτά τα 50 εκατομμύρια πάμε λίγο πίσω : Στις 30 Οκτωβρίου 2014, παραμονή της παρουσίασης των προκαταρκτικών ευρημάτων της SOMO στη Θεσσαλονίκη, οι τρεις Ελληνικές θυγατρικές της Eldorado (Ελληνικός Χρυσός, Χρυσωρυχεία Θράκης, Μεταλλευτική Θράκης) εξέδωσαν κοινή ανακοίνωση [4] όπου αφού κατηγορούν τα …σκοτεινά κέντρα που τους επιτίθενται, λένε το εξής καταπληκτικό:
- «Έχουμε, εμείς και οι εργαζόμενοί μας, καταβάλει περίπου 47 εκατομμύρια ευρώ στο Ελληνικό Δημόσιο σε φόρους και ασφαλιστικές εισφορές».
O κ. Ράιτ δηλαδή εμφανίζει σαν «φόρους» που πλήρωσε η εταιρεία ΤΟΥ, τις ασφαλιστικές εισφορές για τους εργαζομένους αλλά και τους φόρους που πλήρωσαν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι! Πώς δεν το σκέφτηκε καμμία άλλη επιχείρηση, απορούμε… Κανείς δε γνωρίζει τι άλλο έχει μπει μέσα σε αυτά τα «50 εκατομμύρια» για να γίνει πιο εντυπωσιακό το νούμερο, αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι όλοι οι ισχυρισμοί της εταιρείας πρέπει να αντιμετωπιστούν με την απαραίτητη δόση υγιούς σκεπτικισμού. Και με έναν σε βάθος έλεγχο από το αρμόδιο Υπουργείο Οικονομικών.