«Δαβίδ εναντίον Γολιάθ» για την ολυμπιακή δόξα

του Θάνου Καμήλαλη
Μέρος του Αφιερώματος: Οι Ολυμπιακοί Αγώνες… αλλιώς

Αρχικά θα πρέπει να τονιστεί ότι η ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων είναι γεμάτη εκπλήξεις και ιστορίες αθλητών που υπερέβησαν τις δυνατότητες τους την κατάλληλη στιγμή για να κατακτήσουν την κορυφή, με ελληνικά παραδείγματα τις νίκες του Κώστα Κεντέρη το 2000 και (με λίγη τύχη) της Βούλας Πατουλίδου το 1992. Κατά την ταπεινή μας άποψη, οι μεγάλες εκπλήξεις, αυτές που έρχονται κόντρα σε κάθε προγνωστικό, συμβαίνουν κυρίως σε ομαδικά αθλήματα, όπου η συνολική ποιότητα του «Γολιάθ» και η συνύπαρξη πολλών κορυφαίων αθλητών μειώνει σημαντικά τις πιθανότητες έκπληξης.

Ο θρίαμβος της ομάδας

Στον τελικό των 100 μέτρων το 2004 οι αθλητές των ΗΠΑ κατέλαβαν την πρώτη, την τρίτη και την τέταρτη θέση. Χρυσός ολυμπιονίκης αναδείχτηκε ο Τζάστιν Γκάτλιν, με 9.85, χάλκινος ο Μόρις Γκριν με 9.87, ενώ τέταρτος τερμάτισε ο Σον Κρόφορντ με 9.89. Ήταν λοιπόν σχεδόν βέβαιο πως όταν αυτοί οι (υπερ)αθλητές συνεργαστούν, στην σκυταλοδρομία 4×100, θα κατακτήσουν εύκολα το χρύσο. Μόνο που ο αθλητισμός μερικές φορές είναι κάτι παραπάνω από απλά μαθηματικά

Οι Ολυμπιακοί της Αθήνας πλησίαζαν προς το τέλος τους και είχε έρθει η ώρα για τον τελικό της σκυταλοδρομίας 4×100, ένα από τα τελευταία αγωνίσματα του στίβου. Οι Αμερικανοί ήταν το μεγάλο φαβορί, ωστόσο η ομάδα της Μεγάλης Βρετανίας είχε άλλη άποψη. Μολονότι ο ταχύτερος σπρίντερ τους είχε κάνει μόλις 10.12 ατομικό χρόνο σε εκείνη τη διοργάνωση, οι Βρετανοί εκτέλεσαν άριστα τις αλλαγές της σκυτάλης κι εκμεταλλεύτηκαν λάθη των Αμερικανών.

Στο τελευταίο κομμάτι της κούρσας ο Γκριν παραλίγο να προλάβει να καλύψει το χαμένο έδαφος για τις ΗΠΑ, ωστόσο ο βρετανός Μαρκ Λιούις – Φράνσις κράτησε όσο χρειαζόταν για να κατακτήσει η ομάδα του το χρυσό. Κι όταν λέμε όσο χρειαζόταν, το εννούμε. Η Μεγάλη Βρετανία κέρδισε με διαφορά ενός εκατοστού του δευτερολέπτου, όπως έδειξε το φώτο φίνις. Ήταν η πρώτη φορά μετά από χρόνια που αμφισβητήθηκε η κυριαρχία των ΗΠΑ στα σπριντ, αλλά όχι τελευταία, αφού λίγα χρόνια μετά ανέτειλε το αστέρι του Γιουσέιν Μπολτ…

Ας μιλήσουμε για σοφτμπολ

Θα πρέπει να πούμε ότι μία από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις στην ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων σημειώθηκε σε ένα άθλημα που ελάχιστοι στην Ελλάδα γνωρίζουν. Ήρθε η ώρα να μιλήσουμε για… σοφτμπολ.

Το μπέιζμπολ και το σοφτμπολ έγιναν ολυμπιακά αθλήματα για πρώτη φορά το 1996 στην Ατλάντα, ωστόσο λίγα χρόνια μετά, το 2005, η Ολυμπιακή Επιτροπή αποφάσισε να τα αφαιρέσει από το πρόγραμμα. Ο λόγος ήταν ότι δεν υπήρχε ανταγωνισμός, αφού οι Αμερικανοί ήταν ανίκητοι, με την ομάδα του σοφτμπολ να κατακτά τρία χρυσά μετάλλια και να έχει συνολικά 79 νίκες σερί. Κάτι ανάλογο αναμενόταν να συμβεί και στο τελευταίο ολυμπιακό τουρνουά σοφτμπολ, το 2008 στο Πεκίνο.

Στον πρώτο γύρο, οι ΗΠΑ κέρδισαν με ιδιαίτερη ευκολία όλα τα παιχνίδια τους, με συνολικό σκορ 53 – 1. Στο δρόμο για τον τελικό επικράτησαν δύο φορές της Ιαπωνίας, την πρώτη με 9-0 και τη δεύτερη με 4-1. Ωστόσο όταν οι δύο ομάδες συναντήθηκαν, για τρίτη και αποφασιστική φορά στο τελικό, το αποτέλεσμα ήταν διαφορετικό. Η Ιαπωνία επικράτησε με 3-1 και κατέκτησε ανέλπιστα το χρυσό μετάλλιο, κερδίζοντας και τον τελευταίο αγώνα σοφτμπολ που πραγματοποιήθηκε στους Ολυμπιακούς μέχρι σήμερα. Η τραγική ειρωνεία είναι ότι το άθλημα καταργήθηκε λόγω της έλλειψης ανταγωνισμού και των προβλέψιμων αποτελεσμάτων του, ωστόσο στον τελευταίο του αγώνα προσέφερε ίσως τη μεγαλύτερη έκπληξη στην ιστορία των Αγώνων.

Η (σχεδόν) αήττητη «Αρκούδα»

Το 2000 στο Σίδνεϊ αν υπήρχε ένα φαβορί που θεωρείτο σίγουρο ότι θα κατακτήσει το χρυσό μετάλλιο, αυτός ήταν ο Αλεξάντερ Καρέλιν στην ελληνορωμαϊκή πάλη. Γνωστός και ως «Ρωσική Αρκούδα», ο Καρέλιν κατακτούσε το χρυσό μετάλλιο σε κάθε διεθνή διοργάνωση που συμμετείχε από το 1988, ενώ είχε 6 ολόκληρα χρόνια να δώσει πόντο σε αντίπαλο του. Σε ολόκληρη την καριέρα του έχασε μόνο μία φορά.

Στον τελικό των Αγώνων, ο Καρέλιν αντιμετώπισε τον αμερικανό Ρούλον Γκάρντνερ, ο οποίος κατάφερε να πετύχει το… ακατόρθωτο. Με έναν μόνο πόντο στο δεύτερο γύρο της αναμέτρησης και εξαιρετική τακτική, ο Γκάρντνερ κέρδισε το χρυσό μετάλλιο. Ήταν ο πρώτος πόντος που έχασε ο Καρέλιν μετά από έξι χρόνια και η πρώτη και μοναδική ήττα στην καριέρα του. Αρκούσε όμως για να χάσει το χρυσό στο Σίδνεϊ.

Κι ομώς, οι ΗΠΑ έχασαν

Η σχέση των ΗΠΑ με το μπάσκετ είναι πασίγνωστη. Δεν είναι τυχαίο που το πρωτάθλημα τους, το ΝΒΑ, είναι με χαοτική διαφορά το κορυφαίο του κόσμου, ενώ οι κορυφαίοι παίκτες του μοιάζουν… υπερήρωες μπροστά στους συναθλητές τους. Οπότε ο κανόνες έλεγε πως όταν οι Αμερικανοί κατεβάζουν επαγγελματίες παίκτες στις διοργανώσεις μπάσκετ, κερδίζουν πάντα.

Ομολογουμένως αυτό δεν συνέβαινε συχνά. Για πολλά χρόνια οι ΗΠΑ έστελναν ομάδες από κολλεγιόπαιδα στους Ολυμπιακούς Αγώνες και τα Παγκόσμια Πρωταθλήματα. Λίγο οι κανόνες που απαιτούσαν τη συμμετοχή «ερασιτεχνών», λίγο η (δικαιολογημένη) περιφρόνηση για τον ανταγωνισμό, έκαναν το τουρνουά μπάσκετ ανοικτό για κάθε αποτέλεσμα (βέβαια οι ΗΠΑ κέρδιζαν συχνά πυκνά ακόμα και με ομάδες κολλεγιακού επιπέδου, όπως το 1984 στο Λος Άντζελες, με αστέρι κάποιον… Μάικλ Τζόρνταν).

Το 1992 όμως και καθώς το ευρωπαϊκό μπάσκετ άρχισε να παράγει σπουδαίες ομάδες, όπως η Σοβιετική Ένωση και οι πρώην Γιουγκοσλαβικές χώρες, οι ΗΠΑ αποφάσισαν να… σοβαρευτούν. Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία των δύο «Dream Team», που σάρωσαν το 1992 και το 1996, ενώ με την αφρόκρεμα του  ΝΒΑ οι ΗΠΑ κατέκτησαν και τρίτο σερί χρυσό, το 2000 στο Σίδνεϊ. Κάπου εκεί άρχισαν τα προβλήματα.

Το 2004 στην Αθήνα οι ΗΠΑ κατέβαζαν μια αρκετά δυνατή ομάδα, με επικεφαλής τον Τιμ Ντάνκαν αλλά και τους νεαρούς Λεμπρόν Τζέιμς και Ντουέιν Γουέιντ. Η «Team USA» προερχόταν από τη «σφαλιάρα» του Παγκοσμίου του 2002 στην Ιντιανάπολη, όπου κατετάγη 6η και ζητούσε την εκδίκηση. Παρόλα αυτά, οι Αμερικανοί έχασαν από το Πουέρτο Ρίκο και την Λιθουανία στη φάση των ομίλων, ωστόσο λίγοι πίστευαν ότι θα μπορούσαν να ηττηθούν στα πιο σημαντικά παιχνίδια που ακολουθούσαν, στη φάση των νοκ άουτ. Στα ημιτελικά οι ΗΠΑ συγκρούστηκαν με την Αργεντινή, που είχε μια εξαιρετική ομάδα που μεσουράνησε για περίπου 10 χρόνια στο παγκόσμιο μπάσκετ, με επικεφαλής τους Μανού Τζινόμπιλι και Λους Σκόλα (που δίνουν τον «τελευταίο τους χορό» φέτος στο Ρίο). Η Αργεντινή κέρδισε 89-81 και λίγες μέρες μετά κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο, μετά από 16 χρόνια κυριαρχίας των ΗΠΑ. Δύο χρόνια αργότερα φυσικά, ήταν και η σειρά της Ελλάδας να ταπεινώσει τους αστέρες του ΝΒΑ, στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα της Ιαπωνίας.

Ο άνθρωπος που κέρδισε τον Μαραθώνιο… με την πρώτη

Μπορεί ένας αθλητής – θρύλος να παίξει τον ρόλο του… Δαυίδ; Αν αποφασίσει να συμμετάσχει σε ένα αγώνισμα λίγες ώρες πριν την εκκίνηση, τότε μάλλον ναι. Και όχι οποιοδήποτε αγώνισμα, αλλά το πιο απαιτητικό των Ολυμπιακών Αγώνων: τον Μαραθώνιο.

Ο Εμίλ Ζάτοπεκ είναι ίσως ο καλύτερος δρομέας όλων των εποχών. Το 1952 στο Ελσίνκι είχε ήδη κατακτήσει το χρυσό στα αγωνίσματα των 5 και 10 χιλιομέτρων. Η εξαιρετική του κατάσταση των οδήγησε να δηλώσει συμμετοχή και στον Μαραθώνιο, μολονότι δεν είχε τρέξει ποτέ την απόσταση των περίπου 42 χιλιομέτρων. Λίγοι περίμεναν ότι θα κέρδιζε την πρωτεία, ειδικά όταν στον αγώνα συμμετείχε ο παγκόσμιος πρωταθλητής και κάτοχος του παγκοσμίου ρεκόρ, βρετανός Τζιμ Πίτερς.

Ο… θρύλος λέει ότι σε κάποιο σημείο της διαδρομής ο Ζάτοπεκ ρώτησε τον Πίτερς αν ο ρυθμός στον οποίο πηγαίνουν είναι πολύ γρήγορος. Ο Πίτερς του απάντησε ειρωνικά ότι είναι πολύ αργά, κάτι που έκανε τον Ζάτοπεκ απλά… να ανεβάσει ταχύτητα. Το συμβάν επηρέασε τον Πίτερς, που τελικά δεν τερμάτισε στον αγώνα. Ο Ζάτοπεκ συνέχισε και κέρδισε το τρίτο του χρυσό μετάλλιο στους Αγώνες, στον πρώτο Μαραθώνιο που έτρεξε ποτέ στη ζωή του.

Το «Θαύμα στον Πάγο»

Ίσως να μην είναι η μεγαλύτερη έκπληξη στην ιστορία των Αγώνων, αλλά μάλλον (και λόγω των ιστορικών συνθηκών υπό τις οποίες διαδραματίστηκε) πρόκειται για την πιο διάσημη. Βρισκόμαστε στους χειμερινούς Ολυμπαικούς Αγώνες του 1980, στη Λίμνη Πλάσιντ των ΗΠΑ και στο χόκεϊ επί πάγου οι Σοβιετικοί έχουν τη δική τους «Dream Team». Αήττητοι για 20 χρόνια, με τέσσερα σερί χρυσά ολυμπιακά μετάλλια, ήταν σχεδόν βέβαιο ότι θα κατακτήσουν και το πέμπτο.

Από την άλλη μεριά οι ΗΠΑ επρόκειτο να κατεβάσουν ομάδα από ερασιτέχνες νεαρούς παίκτες κολλεγίων. Ολόκληρη η ιστορία θυμίζει… κλισέ αθλητική ταινία, μόνο που είναι πέρα για πέρα αληθινή. Στο πρώτο φιλικό οι Σοβιετικοί διαλύουν τους Αμερικανούς, 10-3, ενώ μάλιστα κερδίζουν με χαρακτηριστική ευκολία ακόμα και την επίλεκτη ομάδα επαγγελματιών των ΗΠΑ (6-0).

Στους Αγώνες, λίγοι περίμεναν οποιαδήπποτε διάκριση από την ομάδα των ΗΠΑ, που ωστόσ βάλθηκε να τους διαψεύσει. Η αρχή έγινε με την ισοπαλία με τη δυνατή Σουηδία (με ένα γκολ στο τέλος που αν δεν είχε μπει οι ΗΠΑ θα είχαν χάσει το χρυσό στη ισοβαθμία). Ακολούθησε η νίκη επί της θεωρητικά δεύτερης καλύτερης ομάδας, της Τσεχοσλοβακίας και απο εκεί κι έπειτα μια νικηφόρα πορεία μέχρι το ραντεβού με τους Σοβιετικούς. Εκεί οι ΗΠΑ επικράτησαν 4-3 σε έναν αγώνα που έχει μείνει ανεξίτηλα γραμμένο στην αθλητική ιστορία της χώρας (όπως είναι το Euro 2004 και το Ευρωμπάσκετ του 1987 για την Ελλάδα). Και σαν το δικό μας… «βάλτο αγόρι μου», μια κουβέντα του σχολιαστή Αλ Μάικλς έμεινε στην ιστορία: «5 δευτερόλεπτα…4… πιστέυετε στα θαύματα; Ναι!». Οι ΗΠΑ τελικά κατέκτησαν το χρυσό μετάλλιο επικρατώντας στον τελευταίο αγώνα της Φινλανδίας.

Το «Θαύμα στον Πάγο» όπως έμεινε να ονομάζεται θεωρείται μία από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις στον αθλητισμό του 20ου αιώνα, με το αμερικανικό περιοδικό «Sports Illustrated» να το κατατάσσει στην πρώτη θέση. Είναι το θέμα του Ντοκιμαντέρ του HBO «Do you believe in miracles?» που γυρίστηκε το 2001, ενώ έγινε και ταινία το 2004 με τίτλο «Miracle».