Αν θελήσει κάποιος να διαπιστώσει πόσο έχει προχωρήσει ο άνθρωπος γενικά αλλά και ειδικότερα στις επιστήμες, την τεχνολογία, τις τέχνες κλπ. θα δει ότι έχουν γίνει άλματα και μάλιστα τις τελευταίες δεκαετίες τρέχουν με ιλιγγιώδη ταχύτητα, ενώ ταυτόχρονα έχουν άμεσες επιπτώσεις στην καθημερινή του ζωή. Παράλληλα, αν συγκρίνει το επίπεδο της ζωής των ανθρώπινων κοινωνιών του σήμερα με εκείνο άλλων πολύ παλαιότερων εποχών, δε θα βρει και μεγάλες διαφορές.
Ο άνθρωπος εξακολουθεί να είναι το πιο βάρβαρο ζώο. Τα υπόλοιπα ζώα μπορεί να διαπληκτίζονται μεταξύ τους, μόνο όμως όταν διεκδικούν λίγο φαγητό ή για ερωτικούς λόγους, αλλά μέχρι εκεί. Ενώ γνωρίζουμε πως η γη μπορεί να θρέψει άνετα όλο τον πληθυσμό της, η απληστία που ενυπάρχει στον άνθρωπο δεν τον αφήνει ήσυχο.
Κάποιοι –πιο ξύπνιοι ή πιο πονηροί- ιδιοποιούνται τον κοινό πλούτο ωθώντας τους υπόλοιπους στη δυστυχία. Κι αυτοί οι κάποιοι είναι πάντα μειοψηφίες, ιερατεία λεγόταν παλιά, φεουδάρχες αργότερα και σήμερα στην καπιταλιστική κοινωνία που ζούμε είναι αυτοί που κατέχουν το μεγάλο κεφάλαιο (τράπεζες, πολυεθνικές, εφοπλιστές κλπ.). Με την παγκοσμιοποίηση που ετσιθελικά επέβαλλαν, καταφέρνουν να αυξάνουν τα αστρονομικά κέρδη τους.
Μετά και την πτώση των καθεστώτων των χωρών του υπαρκτού σοσιαλισμού ο οποίος λειτουργούσε ως φόβητρο και μπαμπούλας γι’ αυτούς, έφεραν και την περίφημη κρίση την οποία αισθανόμαστε στο πετσί μας πολύ άγρια, ιδιαίτερα εμείς οι Έλληνες. Καταφέρνουν με αυτήν την κρίση να συγκεντρώνουν τον πλούτο σε πολύ λίγα χέρια κι από την άλλη ωθούν τις κοινωνίες και τους λαούς σε διάλυση και φτωχοποίηση. Περίεργο -αλλά όχι ανεξήγητο- είναι πώς καταφέρνουν να πείθουν αυτές ακριβώς τις κατεστραμμένες κοινωνίες ότι για την κατάντια τους φταίνε οι ίδιες και μάλιστα πρέπει να πληρώσουν γι’ αυτό! Πως τα καταφέρνουν; Μα έχουν τα πάντα στην υπηρεσία και διάθεσή τους. Κατ’ αρχήν τις κυβερνήσεις-ανδρείκελα που είναι υποχείριά τους.
Καταλυτικό όμως ρόλο παίζουν τα ΜΜΕ και ιδιαίτερα η τηλεόραση. Από «παράθυρο στον κόσμο», «εκπαιδευτικό και ψυχαγωγικό εργαλείο», με την αρχαιοελληνική έννοια της λέξης δηλαδή την αγωγή της ψυχής, κατάντησε αισχρό προπαγανδιστικό όργανο των κρατούντων. Κάνει το μαύρο άσπρο, το ψάρι κρέας, τον βλάκα ξύπνιο, τον απατεώνα κύριο και πάει λέγοντας.
Προσωπικά ομολογώ πως ντρέπομαι να λέω πως δουλεύω για την τηλεόραση. Όταν πρωτοεμφανίστηκε η τηλεόραση και στη συνέχεια αναπτύχθηκε, αυτό έγινε ως δημόσιος φορέας. Χρησιμοποιήθηκε βέβαια από τις εκάστοτε εξουσίες για τα συμφέροντά τους, αλλά το γενικότερο πολιτιστικό επίπεδό της κρατούνταν σχετικά υψηλά. Η έλευση της ιδιωτικής τηλεόρασης ήταν το γεγονός που αποσυντόνισε τα πάντα. Η ανταγωνιστικότητα, αυτή η λέξη που αρέσκονται να πιπιλίζουν οι ανά τον κόσμο νεοφιλελεύθεροι λειτούργησε μεν στο χώρο, αλλά από την ανάποδη. Επιβραβεύονταν όποιος παρήγαγε το… χειρότερο πρόγραμμα. Πορνό soft και hard, κουτσομπολιά, reality, παραφιλολογία και παραπληροφόρηση κυριαρχούν.
Σ’ αυτόν το βόθρο, η ΕΡΤ παρ’ όλες τις εξαρτήσεις και το χάλι της, κατάφερνε να ενοχλεί. Και γι’ αυτό την έκλεισαν… Έτσι φασιστικά. Όσοι από μας είμαστε αθεράπευτα αισιόδοξοι, επιμένουμε γιατί αυτό απαιτεί η ζωή. Θα προσπαθούμε να περάσουμε από τις συμπληγάδες διάφορα θέματα, καταστάσεις και ανθρώπους που το κατεστημένο πάντα θέλει να θάβει. Όπως για παράδειγμα, να γνωρίσουν οι Έλληνες τον Νταν Γεωργακά.
Βρισκόμουν στις ΗΠΑ για τις ανάγκες της ταινίας «Ταξισυνειδησία» όπου γνώρισα το Dan Georgaka, έναν διανοούμενο με όλη τη σημασία της λέξης. Χαίρεσαι να συνομιλείς μαζί του, ανακαλύπτοντας τους τόσο ανοιχτούς του ορίζοντες. Αυτή λοιπόν τη χαρά θέλησα να τη μεταδώσω σε όσο το δυνατόν περισσότερους, κάνοντάς του ένα κινηματογραφικό πορτραίτο.
Σε μια συνέντευξη-ποταμό ο Νταν Γεωργακάς εξομολογείται μπροστά στην κάμερα. Με μια αφήγηση γλαφυρή, αναφέρεται στην προσωπική του ιστορία – πώς οι γονείς του και οι παππούδες του έφτασαν στην Αμερική, τις σπουδές του και την άνδρωσή του στην αυτοκινητούπολη του Detroit. Η θέση της ελληνικής κοινότητας εκεί και ο ρατσισμός. Τα βιβλία του όπως το κλασικό «MY DETROIT» (κυκλοφορεί σύντομα στα ελληνικά) και κυρίως αυτά που αναφέρονται στους εργαζόμενους Ελληνοαμερικανούς.
Οι μέχρι τότε εξιστορήσεις αναφέρονταν στην ορθοδοξία, τα ήθη και έθιμα και στους «επιτυχημένους» -οικονομικά εννοείται- Έλληνες. Ο Νταν Γεωργακάς ήταν ο πρώτος και μοναδικός ο οποίος έγραψε την ιστορία των εργαζόμενων μεταναστών, τις συνθήκες εργασίας τους και τους συνδικαλιστικούς αγώνες τους.
Μιλά επίσης για τις μαρξιστικές επιρροές και την ακτιβιστική του δράση. Ενάντια στο ρατσισμό, τον πόλεμο του Βιετνάμ και τη δικτατορία στην Ελλάδα. Δε λείπει βέβαια εκτεταμένη αναφορά στον κινηματογράφο -την ιδιαίτερη αγάπη του- όπως αυτή εκφράζεται μέσα από τις κριτικές του, τα άρθρα του και τις περίφημες συνεντεύξεις του, κυρίως στο περιοδικό Cineaste και τη διοργάνωση του φεστιβάλ ελληνικού κινηματογράφου στη Νέα Υόρκη.
Ο κινηματογράφος είναι βέβαια πάνω απ’ όλα εικόνα. Το ντοκιμαντέρ, βασιζόμενο στο λόγο του Νταν Γεωργακά χρησιμοποιεί ανέκδοτα οπτικά ντοκουμέντα αλλά και σύγχρονες λήψεις οι οποίες αποδεικνύουν, αναδεικνύουν και ενισχύουν το λόγο. Αυτό που θέλει να αναδείξει, πέρα από τη γνωριμία με έναν σημαντικό Ελληνοαμερικανό ποιητή, συγγραφέα, κινηματογραφικό κριτικό και πολιτικό ακτιβιστή, είναι και άλλα επίπεδα όπως η ιστορία των μεταναστών της Αμερικής, η θέση των Ελλήνων εκεί και ο ρατσισμός που αντιμετώπισαν, η στάση τους την εποχή της χούντας και ο ρόλος που έπαιξαν οι επίσημες αρχές, ΑΧΕΠΑ και Εκκλησία. Το πορτραίτο του Νταν Γεωργακά, είναι μια διαφορετική θεώρηση της ελληνοαμερικανικής ιστορίας, από τις απαρχές της ως σήμερα.
Η ταινία συμμετέχει στο 17ο φεστιβάλ ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης που διεξάγεται από τις 13 έως τις 22 Μαρτίου 2015. Θα προβληθεί στην αίθουσα «Τόνια Μαρκετάκη» την Πέμπτη 19/3 στις 8 το βράδυ και το Σάββατο 21/3 στις 12.30 το μεσημέρι.
Συντελεστές του ντοκιμαντέρ (διάρκεια 53’):
Παραγωγή: «Ιδέα» – Διεύθυνση φωτογραφίας: Προκόπης Δάφνος
Μοντάζ: Αλέξης Βάκκας – Σενάριο – σκηνοθεσία: Κώστας Βάκκας