του Θάνου Καμήλαλη
Συχνά, η περίοδος της πανδημίας μας κάνει να ασχολούμαστε με μικρά ζητήματα, όπως τα βαφτίσια του Γεωργιάδη, μία βόλτα στην Πάρνηθα και ένα τραπέζωμα στην Ικαρία. Συχνά επίσης, η απάντηση από οπαδούς και μόνιμους χειροκροτητές της κυβέρνησης είναι «πώς κάνετε έτσι» και «σιγά το θέμα». Δεν είναι απλά θέμα, είναι το μόνιμο καθεστώς. Απλώς, το βλέπουμε καλύτερα σε τέτοια δήθεν «μεμονωμένα περιστατικά», σε ζητήματα καθημερινότητας που έχουμε στερηθεί επί τόσους μήνες περιορισμών. Εμφανίζεται λοιπόν σε τέτοια μικρά προνόμια μέσα στις απαγορεύσεις, σαν ξυπνητήρι, ή φτύσιμο στα μούτρα.
Ζούμε σε μία χώρα γεμάτη ειδικές άδειες, στην κοινωνία, στην οικονομία, στη Δημοκρατία, άδειες που μάλιστα, εντείνονται και αποθρασύνονται από τον εκρηκτικό συνδυασμό πανδημίας και κυβέρνησης Κυριάκου Μητσοτάκη. Μόλις πριν φτάσει η συζήτηση στον Γεωργιάδη και το τι είναι αυτό το χαρτί της Πολιτικής Προστασίας που εμφάνισε (και αν μπορεί κάθε πολίτης να το λάβει τόσο εύκολα), παρακολουθούσαμε επί δύο μέρες την εξαφάνιση ενός θανατηφόρου τροχαίου που έγινε ακριβώς δίπλα στη Βουλή, με υπηρεσιακό αυτοκίνητο της Ασφάλειας της Ντόρας Μπακογιάννη. Όπως έχει επισημανθεί ήδη εκτενώς στα κοινωνικά μέσα (αυτά στα οποία επιτίθεται ο Πρωθυπουργός, που πάλι ανέδειξαν το ζήτημα), το ζήτημα δεν θα ήταν πολιτικό αν υπήρχε άμεση ενημέρωση από την πρώτη στιγμή και αν ο αστυνόμος της Τροχαίας δεν έδιωχνε τραμπουκίζοντας τον αυτόπτη μάρτυρα που φώναζε ότι ο Ιάσωνας πέρασε με πράσινο. Δεν θα ήταν πολιτικό αν δίπλα στον «Ναό της Δημοκρατίας», με τόσες κάμερες και αστυνομία, ίσχυε τουλάχιστον ό,τι ισχύει για ένα οποιοδήποτε τροχαίο δυστύχημα. Δεν ίσχυσε, πριν την κατακραυγή, γιατί φαίνεται ότι ενεργοποιήθηκε σειρά ειδικών αδειών.
Στη Νέα Σμύρνη, δύο φορές μάλιστα, ίσχυσε το ίδιο καθεστώς. Την Κυριακή η εύλογη και κόσμια διαμαρτυρία πολιτών σε αστυνομικούς για πρόστιμα σε οικογενειάρχες που απολάμβαναν τη βόλτα τους κατέληξε σε ξυλοδαρμό ενός από αυτούς και συλλήψεις. Τα προσωπικά στοιχεία αυτού του ενός έγιναν φέιγ βολάν από το κυβερνών κόμμα, ενώ η κυβέρνηση απάντησε κάτι ακατάληπτα περί «προσώπων που φαίνονται σε βίντεο είναι πρόσωπα που φαίνονται στο βίντεο». Την Τρίτη, ο τραυματισμός ενός αστυνομικού έλυσε ακόμα περισσότερο τα χέρια της Ομάδας ΔΡΑΣΗ, που επιδόθηκαν σε ένα «πογκρόμ» βίας και εκδικητικής αυθαιρεσίας, ίσως χειρότερο από τη συνήθη πλέον συμπεριφορά τους στους δρόμους μετά από κινητοποιήσεις. Η 18χρονη Έφη που αντέδρασε, ξυλοκοπήθηκε βάναυσα, απειλήθηκε, όπως κατέθεσε, με βιασμό και με κάθε είδους βία, έμεινε 6 μέρες κρατούμενη χωρίς δυνατότητα πρόσβασης σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και αντιμετωπίζει ένα βαρύτατο κατηγορητήριο. Τελικά, πάλι μετά την κατακραυγή, το υπουργείο Προ.Πο του (ασυνήθιστα σιωπηλού) Μιχάλη Χρυσοχοϊδη αποφάσισε να διερευνήσει μαζικά καμιά δεκαριά περιπτώσεις, με καθυστέρηση 4 ημερών. Ειδικά επί κυβέρνησης Νέας Δημοκρατίας, οι αστυνομικοί κινούνται πάντα και παντού με τα χέρια τους λυμένα, με ειδική άδεια να δέρνουν και να φορτώνουν κατηγορίες στα τύφλα σε όποιον συλλάβουν.
Στην υπόθεση Λιγνάδη παρακολουθήσαμε μία παρωδία συγκάλυψης επί βδομάδες, ενώ πέρασαν ακόμα περισσότερες εβδομάδες πριν γίνει ο οποιοσδήποτε έλεγχος στα προσωπικά του αρχεία, την ώρα που έχουμε καταγγελίες ακόμα και για «απαγωγές» ατόμων από άνδρες της ασφάλειας. Στην υπόθεση Κουφοντίνα είχαμε σε κάθε επίπεδο μία κατ’εξαίρεση μεταχείριση ενός κρατούμενου, γιατί ο κρατούμενος λέγεται Κουφοντίνας και στην εξουσία βρίσκεται το κόμμα της οικογένειας Μητσοτάκη – Μπακογιάννη. Στο θέμα των εμβολίων παρακολουθούμε στελέχη της ΝΔ να εμβολιάζονται εκτός σειράς, παίρνοντας θέσεις ακόμα και από μικρά παιδιά με αναπηρία. Ο Πρύτανης του Αριστοτελείου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, Νίκος Παπαϊωάννου, σχετικά με την κατηγορία ότι και ο ίδιος εμβολιάστηκε εκτός σειρά, πρώτα το αρνήθηκε, λέγοντας ψέματα για το όνομα της μητέρας του όταν το Documento προσπάθησε να ταυτοποιήσει τα στοιχεία, μετά ανακάλυψε ότι το δικαιούται, γιατί είναι επικεφαλής της ομάδας που ελέγχει τα λύματα στη Θεσσαλονίκη.
Στην οικονομία, υπάρχει μία εταιρεία για την οποία το 2019 το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε ότι παραβιάζονται οι όροι που η ίδια αυτή εταιρεία είχε θέση ως δεσμεύσεις για την «επένδυσή της». Η κυβέρνηση όχι μόνο δεν έδιωξε τους δήθεν επενδυτές που αποδείχθηκαν αφερέγγυοι, αλλά προχωράει αυτές τις μέρες σε νέα σύμβαση, κομμένη και ραμμένη στα μέτρα τους. Ενδεικτικά μόνο, προβλέπεται ότι η «Ελληνικός Χρυσός» θα απολαμβάνει ειδικό φορολογικό καθεστώς, αλλά και πώς ουσιαστικά οι περιβαλλοντικοί έλεγχοι από το Δημόσιο απαγορεύονται (πρέπει να γνωστοποιούνται σε εύλογο χρονικό διάστημα) και αναλαμβάνονται από ιδιωτικό «ανεξάρτητο» ελεγκτή, που θα πληρώνεται από τον ελεγχόμενο.
Στο μεταξύ, η μεγαλύτερη αεροπορική εταιρεία, η Aegean, στηρίχθηκε οικονομικά με 120 εκατ. ευρώ από το Δημόσιο, χωρίς ουσιαστικά να αντισταθμίζεται το κρατικό χρήμα με αγορά μετοχών, σε αντίθεση για παράδειγμα με το τι έκανε η γερμανική κυβέρνηση της Άνγκελα Μέρκελ με την Lufthansa. Eνώ στη μεγαλύτερη Τράπεζα της χώρας, στην Πειραιώς, έγινε ίσως η πιο γελοία κρατικοποίηση της σύγχρονης ιστορίας. Η Πειραιώς «κρατικοποιήθηκε» γιατί ήταν αδύνατον να αποπληρωθούν ομόλογα που είχαν επιβάλλει από το 2015 οι δανειστές, τα CoCo’s, ώστε τα κρατικά ταμεία να απορροφήσουν τη ζημία, οπότε τα ομόλογα του Δημοσίου έγιναν μετοχές, με τη μετοχή της Πειραιώς ωστόσο να είναι σήμερα στα τάρταρα σήμερα σε σχέση με το 2015 και την αξία κάθε μετοχής να υπολογίζεται με βάση την τιμή του 2015. Στη συνέχεια, όπως έχει διαβεβαιώσει το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, η Πειραιώς θα επανιδιωτικοποιηθεί. Με πρόσφατο νομοσχέδιο του Υπουργείου Οικονομικών, στο Τ.Χ.Σ πλέον θα ισχύει το ακαταδίωκτο, δηλαδή δεν θα μπορεί ο εισαγγελέας να παρέμβει αυτεπάγγελτα, όπως συμβαίνει ήδη στις Τράπεζες, με ρύθμιση που επίσης έφερε η Νέα Δημοκρατία. Ο μόνος τρόπος ελέγχου είναι ο ελεγχόμενος να ζητήσει να ελεγχθεί.
Με ειδική άδεια προχώρησε η νομιμοποίηση του επί 20ετίας σχεδόν, «μεγαλύτερου αυθαιρέτου της Ευρώπης», του Mall του Λάτση, ιδιοκτησίας Lamda Development, χωρίς ούτε ένα ευρώ πρόστιμο, για χάρη του οποίου άλλαζαν ξανά ξανά οι νόμοι (σε αυτήν την ομιλία απαριθμεί τις αλλαγές στη νομοθεσία από το 2004 μέχρι το 2021 η βουλεύτρια του ΜέΡΑ25, Σοφία Σακοράφα). Σε μία άλλη «επιχειρηματική» δραστηριότητα της Lamda, το Ελληνικό, πρόσφατα η «Καθημερινή»έγραψε ότι με νομοσχέδιο «τροποποιείται για πολλοστή φορά η νομοθεσία που δημιουργήθηκε ειδικά για την επένδυση και πλέον εκτείνεται με διάφορες διάσπαρτες ρυθμίσεις σε τουλάχιστον δέκα νόμους από το 2012 έως σήμερα». Ένας φίλος το σχολίασε με εξαιρετικά φιλελεύθερη οπτική: «αν οι ανταγωνιστές ήξεραν ότι θα αλλάξει όλη η νομοθεσία για χάρη τους, δεν θα είχαμε περισσότερες προσφορές;». Φτάσαμε δηλαδή στο σημείο που η ειδική άδεια είναι διαχρονική, διαρκεί ακόμα και δεκαετίες. Πριν λίγα χρόνια, το «αλλάζω τη νομοθεσία για χάρη του επενδυτή» έγινε στην περίπτωση του ΟΠΑΠ, όταν η τότε κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ άλλαξε τις σχετικές προβλέψεις και τα όρια στοιχηματισμού, ώστε να λειτουργήσουν τα «μικρά καζίνο» του ΟΠΑΠ σε κάθε γειτονιά.
Κάθε «ειδική άδεια», δηλαδή κάθε παραβίαση ή έστω… ευλυγισία των περιοριστικών μέτρων από την εξουσία, κάθε εκτός σειράς εμβολιασμός, κάθε αναίτιο ξύλο και χυδαία συμπεριφορά από αστυνομικό, κάθε ζημιογόνα για το Δημόσιο αλλαγή της νομοθεσίας και κάθε σκανδαλώδης ασυλία στις ελίτ είναι μία πράξη ενάντια στην κοινωνία, βαθιά αντιδημοκρατική και καθεστωτική. Είναι ένα δείγμα, μικρό ή μεγάλο, της κραυγαλέας ανισότητας που εντείνεται μέρα με τη μέρα, από μία κυβέρνηση που έχει αυτήν την ανισότητα στον πυρήνα της πολιτικής της και της συμπεριφοράς της. Μιλάμε συχνά για το καθεστώς του Όργουελ στο 1984, αλλά δεν γίνεται η ίδια κουβέντα για τη Φάρμα του, όπου κάποια ζώα είναι περισσότερο ίσα από τα υπόλοιπα.
Γίνεται λοιπόν πολλή κουβέντα και πολύ σωστά, για την αστυνομοκρατία και την κάθε είδους βία που ασκείται αυτό το διάστημα στους πολίτες, παράλληλα με την αποτυχία στη διαχείριση της πανδημίας που επιχειρείται να καλυφθεί πίσω από ένα lockdown πέντε μηνών. Ωστόσο, για τη μετάβαση σε ένα νέο καθεστώς, διαφορετικό από αυτό της μεταπολίτευσης, που επιχειρεί αυτή η κυβέρνηση οξύνοντας διαρκώς την κατάσταση, δεν προβλέπονται μόνο οι ένστολοι με λυμένα χέρια σε κάθε γωνιά. Προβλέπεται επίσης μία άνευ προηγουμένου τις τελευταίες δεκαετίες ανισότητα και παράλληλα, το ότι η κατάφωρη κοινωνική αδικία θα γίνει νόμος. Είναι λοιπόν όλα μαύρα και ζοφερά; Όχι, αυτό φαίνεται από μικρές νίκες που έχουν σημειωθεί μέσω μαζικών αντιδράσεων στον δημόσιο χώρο το τελευταίο διάστημα. Δημοκρατία χωρίς κοινωνική Δικαιοσύνη δεν γίνεται. Κι απ ό,τι φαίνεται, τίποτα δεν θα χαριστεί.