Όταν η Ιρλανδία επέστρεψε στις αγορές το 2013, η ανεργία της κινούνταν περίπου στο 14% και η ανεργία των νέων στο 27%. Από τότε, η Ιρλανδία έχει υποστεί μία αξιοσημείωτη ανάκαμψη, που ενισχύεται με άνοδο των εξαγωγών και αύξηση των μισθών και όχι από δημοσιονομική λιτότητα. Η Ιρλανδία είναι, όπως το έθεσε ο Στίβεν Κινσέλα, ένα όμορφο τέρας.
Αλλά τι συμβαίνει με την Ελλάδα; Πώς φαίνεται η Ελλάδα σήμερα; Όχι και πολύ καλά.
Πρώτα απ’όλα, η Ελλάδα δεν ωφελείται και μάλλον δεν θα ωφεληθεί από το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, που βοήθησε πολύ την Ιρλανδία. Δεύτερον, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο χαρακτηρίζει ακόμα το ελληνικό χρέος ως μη βιώσιμο. Τρίτον, η ανεργία βρίσκεται στο 21% του ενήλικου πληθυσμού και στο 45% των νέων. Η οικονομία, που βρισκόταν στο 2% του ΑΕΠ της Ευρωζώνης, πλέον έχει συρρικνωθεί στο 1,6%. Παράλληλα και αντίθετα με την Ιρλανδία, οι τιμωρητικές ρήτρες της άσκοπης λιτότητας εξακολουθούν να εφαρμόζονται, θεωρώντας ότι η Ελλάδα μπορεί να διατηρήσει πρωτογενές πλεόνασμα υψηλότερο και για περισσότερο χρόνο από ό,τι έχει καταφέρει οποιαδήποτε χώρα στην ιστορία του ΟΟΣΑ.
Σε έναν τέτοιο κόσμο, γιατί κάποιος να δανείσει στην Ελλάδα χρήματα; Όπως πάντα, η απάντηση δεν βρίσκεται στην Ελλάδα, αλλά στη Φρανκφούρτη και παραπέρα.
Ο κόσμος είναι γεμάτος κεφάλαιο. Οι εταιρείες και οι κυβερνήσεις είναι καθαροί αποταμιευτές. Οι πληθυσμοί γερνούν. Τα επιτόκια είναι στο πάτωμα. Κι όμως έχουν γίνει υποσχέσεις και να πληρώνονται οι συντάξεις και οι επιστροφές κερδών να είναι άνω του μέσου όρου. Σε αυτό το σημείο, η ΕΚΤ και ο δίδυμος της Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας έρχονται για διάσωση, ξανά.
Η αγορά νέων χρεών από μία πτωχευμένη χώρα θα θεωρούνταν συνήθως ανόητη.
Αλλά αν η Ελλάδα μπει σε μπελάδες ξανά, η ΕΚΤ, δρώντας μέσω του ΕΜΣ, μπορεί να παρέμβει, αγοράζοντας το χάος, όπως έχει ξανακάνει. Δείχνοντας επανειλημμένα ότι η Ελλάδα δεν θα μπορέσει ποτέ να χρεοκοπήσει, ακόμα κι αν χρειαστεί να είναι αιωνίως υπόδουλη στο χρέος της, η ΕΚΤ και ο ΕΜΣ είναι κάτι παραπάνω από ανάδοχοι της νέας έκδοσης ομολόγου, στην πραγματικότητα την εγγυώνται. Το γεγονός λοιπόν ότι το ομόλογο πρέπει να πληρωθεί από μία πτωχευμένη χώρα είναι επομένως άσχετο.
Ετοιμαστείτε λοιπόν για τη χορωδία του «ξαναβγήκαμε στις αγορές – όλα πάνε καλά». Και όταν το ακούτε αυτό, θυμίστε σε όσους το λένε το παρακάτω. Σε έναν κόσμο που πεινάει για απόδοση, η έκδοση χρέους είναι εύκολη. Άλλωστε, η Αργεντινή μόλις εξέδωσε ένα 100ετές ομόλογο, και έχει χρεοκοπήσει 8 φορές στην ιστορία της. Σε αυτόν τον κόσμο χαμηλών επιστροφών κέρδους, οι επενδυτές είναι απελπισμένοι για απόδοση κι αυτό δίνει στους εκδότες ένα πλεονέκτημα. Στο σημείο που όταν μία έκδοση ομολόγου υποστηρίζεται από την ΕΚΤ και τον ΕΜΣ, θα πρέπει να είσαι ανόητος για να μην το πάρεις.
Το πώς ακριβώς η Ελλάδα θα πληρώσει το νέο ομόλογο, ενώ σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αποπληρώσει αυτά που ήδη χρωστάει, χωρίς τεράστια ελάφρυνση χρέους, παραμένει μυστήριο.
*Συγγραφέας του βιβλίου «Λιτότητα: Η ιστορία μιας επικίνδυνης ιδέας» και Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Brown των ΗΠΑ.