Εβαψαν κόκκινους τους τοίχους της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Αθήνα, έκαψαν δύο αμερικάνικες σημαίες, έσπασαν όλα τα τζάμια του ισογείου του κτιρίου, έβαλαν φωτιά στην είσοδο. Δέχθηκαν πολλαπλή επίθεση, πριν αποχωρήσουν, αλλά, και αυτοί, το είχαν δώσει το μήνυμα – όπως ακριβώς χτες οι Ιρακινοί. Αρνούνταν να ξεχάσουν και να «διαδηλώσουν ειρηνικώς», ενώ η χούντα τη γλίτωνε, με το περίφημο στιγμιαίο, κι οι Αμερικάνοι συνέχιζαν να ελέγχουν πλήρως την πολιτική της χώρας (καλή ώρα).

Η κυβέρνηση απάντησε, φυσικά, αμέσως στην πρόκληση: «Δεν είναι ανεκτόν μηδαμινή μειοψηφία να αναστατώνει ατιμωρητί τη ζωή της πόλεως» με «εθνικώς απαράδεκτα επεισόδια», τα οποία «παρεμποδίζουν την ομαλή εξέλιξη του δημοσίου βίου», όπως επίσης «υπονομεύουν την Εθνική προσπάθεια για την αντιμετώπιση μεγάλων εξωτερικών προβλημάτων» και, τέλος, «θέτουν σε κίνδυνο τη Δημοκρατία».

Ε, κι όπως είναι αναμενόμενο, «με αφορμή τα χθεσινά γεγονότα, η Κυβέρνηση εξήγγειλε αυστηρά μέτρα, όχι μόνον εκείνων που θεωρεί σαν υπεύθυνους αλλά και περιορισμού των λαϊκών εκδηλώσεων Συγκεκριμένα […] απαγόρευσε τις συγκεντρώσεις σε ανοικτό χώρο και έκανε υπαινιγμό ότι θα απαγορεύονται οι αδικαιολόγητες απεργίες»..

Έτος 1975. Πρώτη επέτειος της χούντας μετά τη χούντα. Πορεία προς την Αμερικάνικη Πρεσβεία, τον τόπο που αντιπροσώπευε το έγκλημα που είχε γίνει κατά της Ελλάδας. Η πορεία περιφρουρείται, αλλά όχι αρκετά καλά, για να συγκρατήσει την οργή ορισμένων ομάδων εκ των διαδηλωτών.

«Η ζώνη των οικοδόμων και των φοιτητών έσπασε και στον περίβολο της Αμερικάνικης πρεσβείας εισέβαλαν στην αρχή μερικές δεκάδες και αμέσως μετά εκατοντάδες άτομα».

Εκατοντάδες.

«Το πλήθος που εισέβαλε στον περίβολο έχει για στόχο τα τζάμια του κτιρίου με ξύλα από τα δέντρα και από τα πλακάτ. Τα επάνω τζάμια της πρεσβείας έμειναν ανέπαφα, έσπασαν όμως τα τζάμια του ισογείου, της γωνίας προς τη Μαβίλη, απ’ όπου αμέσως πετάχθηκαν φλόγες. Αιφνιδίως, ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις από τη δυτική πλευρά της πρεσβείας έσπευσαν και επετέθησαν εναντίον του πλήθους, το οποίο και απώθησαν έξω από τον περίβολο, χτυπώντας με γκλομπς και με τα ίδια τα ξύλα που είχαν χρησιμοποιήσει αυτοί που επετέθησαν εναντίον του κτιρίου».

Οι αστυνομικοί, οι ίδιοι που δρούσαν επί χούντας, έχουν ιερό έργο να επιτελέσουν. Φυλάσσουν την Αμερικάνικη πρεσβεία. «Ο μεγάλος όγκος των διαδηλωτών, που είχε μείνει αμέτοχος στην επίθεση κατά της πρεσβείας, έτρεξε προς την κατεύθυνση των Αμπελοκήπων, όταν στις 9 παρά 15 ακριβώς άρχισαν να πέφτουν βροχή τα δακρυγόνα προς όλες τις κατευθύνσεις, δηλαδή εναντίον και εκείνων που ούτε καν είχαν αντιληφθεί τα επεισόδια. Οι αστυνομικοί έβαλλαν από τους τεχνητούς λόφους του πάρκου όπου και το άγαλμα του Βενιζέλου». Και σα να μην έφταναν τα λοφάκια, «δακρυγόνα ερρίπτοντο και από ΙΧ αυτοκίνητα (προφανώς της αστυνομίας) όχι μόνον στο χώρο των επεισοδίων αλλά και στο Κολωνάκι».

Η περιφρούρηση αντέδρασε αμέσως. Αλλά ματαίως.

«Μέλη της Οργανωτικής Επιτροπής από την ΕΔΗΝ, τη νεολαία του ΠΑΣΟΚ, την ΚΝΕ και το Ρήγα Φεραίο, έσπευσαν προς την ομάδα του ΕΚΚΕ, τους κάλεσαν να συνεχίσουν την πορεία και συμμορφούμενοι προς το πνεύμα της εκδηλώσεως να μην κάνουν μεμονωμένες ενέργειες. Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ προς τα μέλη της οργανωτικής επιτροπής ήταν ‘Η εκδήλωση είναι και δική μας. Το ΕΚΚΕ αναλαμβάνει την πολιτική ευθύνη για τις ενέργειές του’». Επίσης, χαρακτήρισε όσους πήγαν να το απομακρύνουν «χωροφύλακες της Αμερικάνικης Πρεσβείας» – κάτι που δείχνει πολύ καλή γνώση της ελληνικής εκ μέρους του ΕΚΚΕ, διότι όντως επρόκειτο για φύλακες του χώρου.

Την μεθεπομένη, ο (νεαρός τότε) εισαγγελέας Γιώργος Ζορμπάς άσκησε «δίωξη κατά παντός υπαιτίου», για «Σωματικές Βλάβες μετά θρασύτητος, Φθορά ξένης περιουσίας μετά θρασύτητος και περιύβριση αρχής» – το ποιάς αρχής δε διευκρινίζεται. Οι δικαστικές αρχές πάντως, δήλωσαν ότι «η δίωξη δεν στρέφεται κατά συγκεκριμένης ομάδας ή οργανώσεως».

Στο ΕΚΚΕ δίνει φωνή η Απογευματινή και σημειώνει: «Το ΕΚΚΕ λέγει ότι δεν διαθέτει προβοκάτορες και ότι θέλει με φωτιά και τσεκούρι να γκρεμίσει το αστικό καθεστώς» (κάποιος να πει του ΕΚΚΕ ότι ακόμη περιμένουμε…).

Αντιδράσεις των λοιπών δημοκρατικών δυνάμεων

Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος, που τότε καταγράφεται στις εφημερίδες ως «ΚΚΕ (εξωτ)», (σε αντιδιαστολή με το «ΚΚΕ (εσωτ)») κάνει λόγω για προβοκάτσια και για «ανοχή του υπουργού Δημοσίας Τάξεως στις δυνάμεις της Ανωμαλίας».

Από το «Ρήγα Φεραίο» ο Στέλιος Παππάς (!), δηλώνει στα ΝΕΑ ότι, «τα επεισόδια ξεκίνησαν από την ομάδα των αριστεριστών του ΕΚΚΕ. Το θέμα είναι όμως ότι, η αστυνομία αντί να συγκρατήσει αυτούς που θέλησαν να μπουν μες στον περίβολο της πρεσβείας, υποχώρησε, αφήνοντας το χώρο ελεύθερο. Εμείς που προσπαθήσαμε να συγκρατήσουμε αυτούς που μπήκαν μέσα δεν τα καταφέραμε, αλλά και πάλι υπήρχε και χρόνος και δύναμη αρκετή για να προστατεύσει το κτίριο. Αντί γι’ αυτό, η αστυνομία εξαπέλυσε γενική επίθεση σ’ όλο το χώρο της πορείας με καταιγισμό δακρυγόνων». [Ναι, κάποιοι φαίνονται από μικροί τι θα γίνουν άμα μεγαλώσουν….].

Ο Άγγελος Μοσχονάς εκ της ΟΝΝΕΔ, συμφώνησε προσθέτοντας οτι «τα επεισόδια ξεκίνησαν από την ομάδα του ΕΚΚΕ, που σημειωτέον, δεν μετείχε στην Οργανωτική Επιτροπή της πορείας» – σε αντίθεση με την ΟΝΝΕΔ… «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το ΕΚΚΕ είχε προετοιμάσει την επίθεση κατά της πρεσβείας», προσέθεσε, σημειώνοντας επίσης ότι οι ενέργειες του ΕΚΚΕ «διευκολύνουν τους χουντικούς», σε αντίθεση με την Νέα Δημοκρατία, θα φανταστεί κανείς, που έχτισε το στιγμιαίο για να τους απαλλάξει.

Φυσικά, «η Κυβέρνηση εξέφρασε την λύπη της στην Ουάσιγκτον». Είναι άγνωστο αν υπήρξε η πρώτη μεταπολιτευτική κυβέρνηση που, ευχαρίστησε τους Αμερικάνους που καταδέχθηκαν να δεχθούν τη λύπη της αυτή.

Παραλειπόμενα

Σε μποξάκι, στην είδηση, προστίθεται «Και κάτι πρωτάκουστο! Το Υπουργείο Παιδείας ζήτησε από τους γυμνασιάρχες των δημοσίων και ιδιωτικών σχολείων των Αθηνών και του Πειραιώς, μέσω των επιθεωρητών, να στείλουν στο υπουργείο τα ονόματα των μαθητών που απουσίασαν προχθές από τα μαθήματα, την ημέρα δηλαδή των εκδηλώσεων για την επέτειο του χουντικού στρατιωτικοφασιστικού πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου […] Μεταβάλλει τους γυμνασιάρχες σε καταδότες και αστυνομεύει κατά τρόπο απαραδεκτο την ιδιωτική ζωή των μαθητών».

Οσοι προλάβαμε την «παράνομη» πορεία του Πολυτεχνείου σα μαθητές, χρειάστηκε να το αντιμετωπίσουμε αυτό με εφευρετικούς τρόπους. Αλλά, άλλη φορά αυτά.

 

 

 

*Ευχαριστώ τον συνάδελφο και φίλο Παναγιώτη Ανδριόπουλο, για την πολύτιμη συνδρομή στο ανασκαπτικό έργο.