Η Λαμπεντούζα πάθημα αλλά όχι μάθημα

Στον απόηχο της τραγωδίας με 300 περίπου νεκρούς Αφρικανούς στη Λαμπεντούζα και με υπόκρουση τις δηλώσεις της Ευρωπαϊκής ηγεσίας για  «δράση εδώ και τώρα», επικυρώθηκε σήμερα από το Ευρωκοινοβούλιο η εισαγωγή ενός νέου συστήματος επιτήρησης των συνόρων, του EUROSUR. Το εν λόγωσύστημα -τελευταίας τεχνολογίας και κόστους πολλών δισεκατομμυρίων- θα αρχίσει να λειτουργεί στις 2 Δεκεμβρίου 2013 στα κράτη μέλη που διαθέτουν εξωτερικά σύνορα και ένα χρόνο αργότερα σε όλα τα υπόλοιπα, ενώ στη βάση της λειτουργίας του είναι η ανταλλαγή δεδομένων και πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο από διάφορες αρχές και εργαλεία παρακολούθησης, όπως δορυφόρους και συστήματα παρακολούθησης πλοίων. 

Σύμφωνα μετην αρμόδια επίτροπο για θέματα Μετανάστευσης, Σεσίλια Μάλμστρομ, «το EUROSUR θα συμβάλλει σημαντικά στην προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ και θα βοηθήσει στο να σωθούν οι ζωές εκείνων που θέτουν τον εαυτό τους σε κίνδυνο για να φτάσουν στις ακτές της Ευρώπης». Ωστόσο, αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητα του EUROSUR στο τελευταίο σημείο έχουν ήδη εκφραστεί από πολλές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις αλλά και από την ομάδα των Πρασίνων του Ευρωκοινοβουλίου.

Οι Πράσινοι, μάλιστα, πρότειναν να προστεθεί στο νόμο μια τροπολογία που θα ενδυναμώνει τη λειτουργία του EUROSUR όσον αφορά τη διάσωση των μεταναστών. Η τροπολογία αυτή δεν έγινε δεκτή.

«Το νέο σύστημα επιτήρησης συνόρων απέχει πολύ από αυτό που απαιτείται για να σώσει τις ζωές εκείνων που κινδυνεύουν στα ευρωπαϊκά ύδατα. Ενώ τα κράτη μέλη υποχρεώνονται πλέον να ενημερώνουν τα άλλα κράτη μέλη και τη Frontex, μόλις αντιληφθούν την ύπαρξη προσφύγων σε κίνδυνο, δεν υπάρχει πουθενά ηυποχρέωση διάσωσης ναυαγών προσφύγων ούτε ακόμα προληπτικής δράσης με μια πιθανή αύξηση περιπολιών σε περιοχές που είναι χαρακτηρισμένες ως επικίνδυνες», λέει στο TPP η Γερμανίδα ευρωβουλευτής, Σκα Κέλλερ και συνεχίζει:

«Ανησυχούμε όμως και για τους γενικότερους σκοπούς που εξυπηρετεί το EUROSUR, το οποίο έχει ως στόχο να σφραγίσει τα σύνορα της Ευρώπης, με τη χρήση παρεμβατικών νέων τεχνολογιών, όπως τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και οι δορυφόροι. Αυτή η στρεβλή προσέγγιση της μετανάστευσης δεν έχει νόημα.  Το EUROSUR έχει ως στόχο να εμποδίσει τους πρόσφυγες ακόμα και να αποπλεύσουν από τη Βόρεια Αφρική προς την Ευρώπη».

 

Ο ρόλος της FRONTEX και μια καινούργια ευκαιρία 

 

Στο θέμα της θαλάσσιας επιτήρησης των συνόρων εκκρεμεί η ψήφιση μιας ακόμα πρότασης νόμου που έχει να κάνει με την αναθεώρηση των κανόνων λειτουργίας της Frontex. Σε αυτότοσχέδιονόμου υπάρχουνκάποιοι επιπλέον καονισμοίγια τις επιχειρήσειςεντοπισμού και διάσωσηςτων πλοίωνσεκίνδυνο, ωστόσογια πολλές ΜΚΟ που προωθούν τα δικαιώματα των προσφύγων, οι αδυναμίεςείναι και πάλι περισσότερες από τιςδιευκρινήσεις.
 

Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύει το Ευρωπαϊκό ενημερωτικό portal, Euractiv, από τότε που ξεκίνησε τις συντονισμένες επιχειρήσεις επιτήρησης των συνόρων η Frontex, χάνονται περισσότερες από 2000 ζωές μεταναστών κάθε χρόνο, στην προσπάθειά τους να περάσουν τα Ευρωπαϊκά σύνορα. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με συγκεκριμένες κατεγγελίες από επιζώντες έδωσε την ευκαιρία σε πολλές ΜΚΟ, μεταξύ των οποίων η Διεθνής Αμνηστία και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και τους Εξόριστους να ζητήσουν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ενδυναμώσει την προς ψήφιση νομοθεσία για τη λειτουργία τηFrontex, έτσι ώστε να παρέχει σαφείς εγγυήσεις για την ουσιαστική πρόσβαση σε μια δίκαιη και αποτελεσματική διαδικασία ασύλου και να ξεκαθαρίζει ότι είναι παράνομη κάθε πρακτική «επαναπροώθησης», όχι μόνο όπως είναι ορισμένη από το Διεθνές Δικαίο αλλά και τα λεγόμενα «push backs». 

 

«Το γεγονός ότι αυτή η πρόταση νόμου δεν έχει ακόμα τεθεί σε ψηφοφορία από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δίνει μια ακόμα ευκαιρία να δείξει η ΕΕ αν έχει σκοπό να προστατέψει τους αιτούντες άσυλο», λέει στο TPP o Στέφαν Κέσλερ από το καθολικό Jesuit Refugee Journal, το οποίο είναι ιδιαίτερα δραστήριο σε τέτοια ζητήματα.

Στην ίδια λογική, είναι απαραίτητη και η αποποινικοποίηση της παράνομης μετανάστευσης. Συμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, «περισσότερα από τα μισά κράτη μέλη της ΕΕ έχουν ποινικοποιήσει την παράνομη είσοδο ή/και την παραμονή. Οι μετανάστες που έχουν παράνομα εισέλθει ή παρέμειναν στη χώρα ρισκάρουν να τιμωρηθούν, ακόμη και να φυλακιστούν, στα δύο τρίτα των κρατών μελών της ΕΕ».

 

«Ανούσια» η κουβέντα για τη Σένγκεν

 

Την ώρα που η Κομισιόν παρουσίαζει το σχέδιό της για «μεγάλη επιχείρηση εντοπισμού και διάσωσης από την Κύπρο ως την Ισπανία» και «την ενδυνάμωση της μετανάστευσης δια της νομίμου οδού», δεν λείπουν οι φωνές που μιλάνε για «αποκλεισμό χωρών από τη Σένγκεν, σε περίπτωση που ο μηχανισμός αξιολόγησης δείξει ότι δεν φυλάσσουν αποτελεσματικά τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ».

Ο διάδοχος του Σαρκοζί στην προεδρία του κεντροδεξιού UMP, Ζαν Φρανσουά Κοπέ είπε μάλιστα ότι κάτι τέτοιο θα δώσει ένα καλό μήνυμα «στα εκατομμύρια των μεταναστών που νομίζουν ότι οι πόρτες της Ευρώπης είναι ανοιχτές σε κάθε μεταναστευτική ροή».

«Είναι σίγουρο ότι υπάρχουν ευρωπαϊκά κόμματα και κυβερνήσεις, πιο πρόσφατα στην Ολλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο, που παίζοντας διάφορα εσωτερικά εκλογικά παιχνίδια κερδοσκοπούν με το θέμα της ελεύθερης μετακίνησης εντός Ευρωπαϊκών συνόρων. Ωστόσο, προς το παρόν δεν υπάρχει ιδιαίτερα δυνατός συνασπισμός δυνάμεων για να αναγκάσει την Κομισιόν να πάρει μέτρα προς αυτήν την κατεύθυνση», λέει στο TPP o Ιβ Πασκού, ειδικός αναλυτής σε θέματα μετανάστευσης του Κέντρου Ευρωπαϊκής Πολιτικής των Βρυξελλών.

«Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη αυστηροποιήσει τα κριτήρια με τα οποία μπορεί μια χώρα να επαναφέρει προσωρινά τους ελέγχους στα σύνορα των εντός Σένγκεν χωρών. Μου είναι δύσκολο να φανταστώ καν μια περίπτωση κάτω από την οποία θα επιτραπεί πλέον σε μία χώρα να ενεργοποιήσει την εν λόγω νομοθεσία», καταλήγει ο Πασκού.