Η μέρα που το «ΟΧΙ» έγινε «ΝΑΙ»

του Θάνου Καμήλαλη

Η 6η Ιουλίου 2015 ήταν η μέρα που, λίγες ώρες μετά την παράξενα «ουδέτερη» δήλωση του για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, ο Αλέξης Τσίπρας κάλεσε σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών. Στο κοινό ανακοινωθέν το «ΟΧΙ» ερμηνεύτηκε ως «ετυμηγορία που δεν συνιστά εντολή ρήξης, αλλα συνέχισης της προσπάθειας» για μία «κοινωνικώς δίκαιης και οικονομικώς βιώσιμης συμφωνίας». Ήταν η πρώτη φορά που ο ΣΥΡΙΖΑ θα συμβάδιζε μαζί με το μέτωπο του «ΝΑΙ» (ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-Ποτάμι). Την ίδια μέρα ικανοποιήθηκε το πάγιο αίτημα των δανειστών για την απομάκρυνση του μέχρι τότε υπουργού Οικονομικών, Γιάνη Βαρουφάκη. Ασχέτως της υποκειμενικής κρίσης του καθενός, μοιάζει αδιαμφισβήτητο πλέον ότι ο Βαρουφάκης ήταν ο μόνος άνθρωπος στην διαπραγματευτική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ που προετοίμαζε ένα εναλλακτικό σχέδιο σε περίπτωση που οι δανειστές επιμείνουν στις παράλογες απαιτήσεις του, όπως υπενθύμιζε και το πρόσφατο βιβλίο του καθηγητή του Τέξας και συμβούλου της ελληνικής κυβέρνησης, Τζέιμς Γκάλμπρειθ. Μολονότι το εναλλακτικό σχέδιο είχε ήδη απορριφθεί από τον Αλέξη Τσίπρα, πλέον η τακτική της κυβέρνησης ήταν ξεκάθαρη. Θα πήγαινε σε μια τελική διαπραγμάτευση με τους δανειστές, χωρίς χρήματα στα ταμεία, χωρίς εναλλακτική (αρα διαπραγματευτικά όπλα), χωρίς ελπίδα να τηρήσει την προ ημερών εντολή των πολιτών. Η συνταγή της αποτυχίας είχε ήδη γραφεί

Σε αντίθεση με ό,τι (θέλουν να) πιστεύουν πολλοί, το ερώτημα του δημοψηφίσματος ήταν σαφές. Οι πολίτες της χώρας ρωτήθηκαν αν εγκρίνουν την πρόταση του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, που περιελάμβανε συγκεκριμένα, βαριά μέτρα νέας λιτότητας, της ίδιας αποτυχημένης πολιτικής των τελευταίων 5 χρόνων. Η απάντηση ήταν εμφατικά αρνητική.  Σε αυτό δεν χρειάζεται να συνυπολογίσουμε το κλίμα τρομοκρατίας και προπαγάνδας που επικρατούσε για μία εβδομάδα, τις δηλώσεις κορυφαίων Ευρωπαίων αξιωματούχων αλλά και των κομμάτων της αντιπολίτευσης ότι ψηφίζουμε «ευρώ ή δραχμή», τις κλειστές τράπεζες. Για την οικονομία του άρθρου ας τα αφήσουμε αυτά στην άκρη. Το μίνιμουμ που απέρριψε ο ελληνικός λαός τη μέρα του δημοψηφίσματος ήταν τα μέτρα που περιείχε η πρόταση Γιούνκερ. Ακόμα και αυτή η στοιχειώδης δημοκρατική εντολή παραβιάστηκε.

Ένα χρόνο μετά, με την πρώτη αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος ολοκληρωμένη, διαπιστώνεται ότι η συντριπτική πελιοψηφία των μέτρων Γιούνκερ που τέθηκαν στο δημοψήφισμα, έχει ήδη εφαρμοστεί. Ενδεικτικά αναφέρουμε τις κυριότερες παρεμβάσεις που προέβλεπε η πρόταση και το τι ισχύει σήμερα:

• Αύξηση ΦΠΑ και κατάργηση των εκπτώσεων στα νησιά: Ο ΦΠΑ έχει ήδη αυξηθεί δύο φορες και πλέον ο υψηλός συντελεστής του φτάνει το 24%, ενώ η καταργηση των μειωμένων συντελεστών εφαρμόζεται σταδιακά σε ομάδες νησιών.
• Πλεονάσματα 1,2,3 και 3,5% για τα έτη 2015,2016,2017 και 2018 αντίστοιχα: Το τρίτο μνημόνιο διατήρησε τον στόχο του 3,5% για το 2018, ωστόσο έριξε τα απαιτούμενα πλεονάσματα για τα υπόλοιπα έτη στο -0,25, 0,5 και 1.75. Είναι ίσως η μόνη θετική διαφορά μεταξύ των δύο κειμένων.
• Ιδιωτικοποίηση ΑΔΜΗΕ, συνέχιση του αναθεωρημένου προγράμματος του ΤΑΙΠΕΔ. Εδώ το τρίτο μνημόνιο προχώρησε ακόμα παραπέρα, με τη δημιουργία του Υπερταμείου Ιδιωτικοποιήσεων και τον στόχο για έσοδα 50 δισ. Τα οποία θα κατευθύνονται στην εξυπηρέτηση του χρέους.
• Αύξηση φορολογίας εισοδήματος εταιρειών από το 26 στο 28%. Η τελική συμφωνία ανέβασε το ποσοστό στο 29%
• 100% προκαταβολή φόρου εισοδήματος: Ισχύει για τα έσοδα από 1/1/2016
• Αύξηση εισφοράς αλληλεγγύης. Αυστηρότερος ορισμός των αγροτών και εξάλειψη της ευνοϊκής φορολογικής μεταχείρισης. Νομοθετήθηκαν στο πολυνομοσχέδιο του Μαϊου.
• Φορολογία 30% στα έσοδα τυχερών παιχνιδιών. Τον Μάιο ο συντελεστής ανέβηκε στο 35%
• Σταδιακή κατάργηση του ΕΚΑΣ, μέχρι το 2019. Το μέτρο έχει ήδη ξεκινήσει να υλοποιείται μετα την ψήφιση του νέου ασφαλιστικού
• Αύξηση εισφορών υγείας στους συνταξιούχους από 4% στο 6%. Ισχύει από τον Σεπτέμβριο του 2015
• Περικοπες στο ασφαλιστικό, αύξηση ορίου συνταξιοδότησης στα 67 έτη, αντικίνητρα για πρόωρη σύνταξη. Όλα περιέχονται στο νόμο Κατρούγκαλου
• Δημιουργία ανεξάρτητης υπηρεσίας εσόδων. H Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων θεσπίστηκε τον περασμένο Μάιο (αναλυτικό ρεπορτάζ)
• Αναθεώρηση ομαδικών απολύσεων, συνδικαλιστικής δράσης, συλλογικών διαπραγματεύσεων. Προσεχώς.

Σε όλα τα παραπάνω δεν προσμετρώνται επιπλέον μέτρα που έφερε η τελική συμφωνία της κυβέρνησης, όπως ο αυτόματος «κόφτης» δαπανών, αλλά και η παραβιασμένη υπόσχεση για διευθέτηση του ζητήματος του ελληνικού χρέους, που έχει πάρει παράταση για μετά το τέλος του προγράμματος, το 2018.

«Μα η συμφωνία εγκρίθηκε στις εκλογές του Σεπτεμβρίου», είναι το κλασικό αντεπιχείρημα. Όχι ακριβώς. Ο ελληνικός λαός κατευθύνθηκε προς την κάλπη της 20ης Σεπτεμβρίου σε σύγχυση, μη γνωρίζοντας τις λεπτομέρειες της συμφωνίας και με την υπόσχεση ενός «παράλληλου προγράμματος», που θα εξαφάνιζε τις αρνητικές συνέπειες της συμφωνίας (που τότε ήταν ακόμα «προϊόν εκβιασμού»). Το κυριότερο μάλλον ήταν ότι, δεδομένου πως η συμφωνία ήταν ήδη ψηφισμένη, κλήθηκε να επιλέξει διαχειριστή, όχι κυβερνήτη. Αντίθετα με τους αστερίσκους του Σεπτέμβρη, το «ΌΧΙ» τον Ιούλιο ήταν ξεκάθαρο, δυναμικό και αποστομωτικό για ένα σύστημα που έδειχνε, αν όχι να καταρρέει, να χάνει την ψυχραιμία του.

Μόνο που το «ΌΧΙ» κράτησε λίγες ώρες. Στις 6 Ιουλίου του 2015, αρχίσαμε να μαθαίνουμε ότι τελικά κέρδισε το «ΝΑΙ». Kαι το δεχτήκαμε. Ας γιορτάσουμε την επέτειο λοιπόν.