Η Μπάμπουσκα των Panama Papers

του Θάνου Καμήλαλη

Πριν όμως αναλύσουμε το τι βρήκαμε στη βάση δεδομένων του International Consortium of Investigative Journalism, που δημοσίευσε όλα τα ονόματα και τις εταιρείες offshore των Panama Papers, ας θυμηθούμε ένα μέρος της υπόθεσης για τις μίζες των εξοπλιστικών προγραμμάτων. Πρωταγωνιστές στη μικρή αυτή ιστορία είναι ο πρώην αναπληρωτής γενικός διευθυντής εξοπλιστικών Αντώνης Κάντας, καταδικασμένος σε φυλάκιση 25 ετών για το σκάνδαλο και ο ελληνοελβετός δικηγόρος, Σπύρος Μεταξάς.

Το όνομα του Μεταξά βρέθηκε στη δημοσιότητα, όταν στην απολογία του ο Κάντας τον κατηγόρησε ότι μέσω του δικηγορικού του γραφείου στη Γενεύη, του συνέστησε ένα πλέγμα offshore εταιρειών, ενα σύστημα για να μπορέσει να διακινήσει και να «ξεπλύνει» τα χρήματα που έλαβε ως παράνομες αμοιβές. 

Σύμφωνα με το κατηγορητήριο που σχηματίστηκε μετά την κατάθεση Κάντα, ο Μεταξάς εμπλέκεται σε απόκρυψη μεγάλων χρηματικών ποσών, προερχόμενα από τις παράνομες αμοιβές του πρώην αναπληρωτή γενικού διευθυντή Εξοπλισμών, μέσω της δημιουργίας και διοχέτευσής τους σε σύστημα offshore εταιρειών. Τον Ιούνιο του 2014 ο Μεταξάς απολογήθηκε ενώπιον των ανακριτών Διαφθοράς, Γαβριήλ Μαλλή, Σπύρο Γεωργουλέα και Βασιλικής Μπράτη για νομιμοποίηση 1,4 εκατ. ευρώ από τις μίζες των υποβρυχίων,  για αντίστοιχη κατηγορία που αφορά την αγορά 24 αυτοκινούμενων πυροβόλων για «ξέπλυμα» ποσού 1,7 εκατ. ευρώ που σχετίζονται με τις αγορές 16 αυτοκινούμενων αντιαεροπορικών συστημάτων και 4 αερομεταφερόμενων συστημάτων Ericsson Microwave System.

Στην απολογία του ο Μεταξάς υποστήριξε ότι δεν γνώριζε την προέλευση των χρημάτων του Κάντα, προσθέτοντας ότι «δεν διαχειριζόταν τα χρήματα», αλλά «παρείχε νομικές υπηρεσίες», ενώ κατηγόρησε τον Κάντα ότι τον χρησιμοποιεί ως «εξιλαστήριο θύμα». Μετά την απολογία του αφέθηκε ελεύθερος πληρώνοντας εγγύηση 100.000 ευρώ.

Follow the company

Το όνομα του Σπύρου Μεταξά δεν θα το βρείτε στην ελληνική βάση δεδομένων που δημοσίευσε το ICIJ για τα Panama Papers, καθώς ο ίδιος αναφέρει ως έδρα του την Ελβετία. Ως μέτοχος συνδέεται με την Paterson International Corp, εταιρεία με έδρα τις Μπαχάμες που λειτούργησε την περίοδο 1999-2006. Η λίστα των offshore στις οποίες είναι ενδιάμεσος όμως, είναι ομολογουμένως πιο ενδιαφέρουσα, καθώς περιέχει 301 εταιρείες, μερικές από αυτές ενεργές μέχρι και σήμερα.

Τα περίεργα όμως δεν σταματούν εδώ, καθώς ψάχνοντας λίγο παραπάνω τις σχέσεις μεταξύ των εκατοντάδων offshore που συνδέονται με τον ελληνοελβετό δικηγόρο, αποκαλύπτεται όλο το «πλέγμα» για το οποίο τον κατηγόρησε ο Κάντας. Οι περισσότερες εταιρείες της λίστας, δεν συνδέονται μόνο με τον Μεταξά αλλά και μεταξύ τους, αφού σύμφωνα με τα Panama Papers η μία είναι μέτοχος στην άλλη.
Ας πάρουμε ένα απλό παράδειγμα. Ο Μεταξάς εμφανίζεται να ήταν ενδιάμεσος της Elawood Group LTD, με έδρα της Σαμόα, που λειτούργησε την περίοδο 2006-2014.

Μέτοχος στην Elawood εμφανίζεται να είναι και η εταιρεία Futuribles Consultants Sarl, με διεύθυνση στη Γενεύη. Η συγκεκριμένη εταιρεία είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα, καθώς με ένα γρήγορο ψάξιμο στο διαδίκτυο ανακαλύπτουμε ότι ο Μεταξάς αναφέρεται ως πρόεδρος της σε έγγραφο με ημερομηνία 6 Απριλίου του 2016. Στο ίδιο έγγραφο συναντάμε το όνομα Isabelle Metaxas, ως μέλους του διοικητικού συμβουλίου. Φαίνεται επίσης ότι η Futuribles είναι ιδιαίτερα δραστήρια, καθώς εμφανίζεται ως μέτοχος σε 8 ακόμα offshore εταιρείες, εκτός της Elawood. Αυτές οι εταιρείες έχουν ένα κοινό στοιχείο. Όλες δείχνουν ως ενδιάμεσο τον Σπύρο Μεταξά.

Το δίκτυο της Futuribles όμως φαίνεται μικρό μέγεθος μπροστά στα στοιχεία που εμφανίζονται αν ψάξει κανείς την Holding Facilities Inc, που επίσης συναντήσαμε συχνά ερευνώντας τις διασυνδέσεις του Σπύρου Μεταξά. Η συγκεκριμένη εταιρεία ιδρύθηκε το 2009, έχει έδρα τον Παναμά, βρίσκεται ακόμα σε ισχύ και σύμφωνα με το opencorporates έχει πρόεδρο (φυσικά) τον Σπύρο Μεταξά και μέλος του δ.σ την Ισαβέλλα Μεταξά. Στα Panama Papers εμφανίζεται ως μέτοχος σε 26 εταιρείες offshore (το πολύπλοκο γράφημα που βλέπετε στη φώτο του άρθρου). Ο Μεταξάς εκτός από πρόεδρος, φαίνεται ότι είναι ενδιάμεσος σε καθεμία από αυτές. Σαν να μην έφταναν αυτά, στα στοιχεία εμφανίζονται ακόμα 3 εταιρείες με ίδιο (ή σχεδόν ίδιο) όνομα και την ίδια διεύθυνση. Το συγκεκριμένο κτίριο, όπου εμφανίζονται να έχουν την έδρα τους 139 δικαιούχοι σε εταιρείες offshore.είναι τα γραφεία της Mοssack Fonseca κάτι που σημαίνει ότι οι εταιρείες αυτές ειναι ουσιαστικά άυλες. Πρόκειται δηλαδή για εταιρείες…«βιτρίνα», εταιρείες – κέλυφη (shell companies) που στην πλειοψηφία των περιπτώσεων συνδέονται διεθνώς με φοροαποφυγή.

Όταν δεν στήνει πολύπλοκα δίκτυα υπεράκτιων εταιρειών, ο Μεταξάς αρκείται στο να λειτουργεί ως ενδιάμεσος για μεμονωμένες offshore. Τρεις από αυτές, που εμφανίζονται στα Panama Papers, είναι η Diman Foundation, η Aisios Foundation και η Greek Shamrock Foundation. Πρόκειται για τα τρία offshore ιδρύματα, στα διοικητικά συμβούλια των οποίων συμμετείχε ο συνεργάτης του Αντώνη Σαμαρά, Σταύρος Παπασταύρου.

Τι αποκαλύπτεται και τι παραμένει κρυφό

Τα παραπάνω στοιχεία μας δείχνουν πολλά και αφήνουν υποσχέσεις για ακόμα περισσότερα. To σίγουρο είναι ότι το πλέγμα εταιρειών για το οποίο κατηγόρησε ο Κάντας τον Μεταξά ισχύει, βρίσκεται ακόμα σε λειτουργία και αποκαλύπτεται μέσα από την τεράστια διαρροή των Panama Papers. Μοιάζει επίσης πολύ πιθανό το δίκτυο αυτό να χρησιμοποιείται για τουλάχιστον ανήθικες ενέργειες, όπως η φοροαποφυγή. Άλλωστε σε διαφορετική περίπτωση, ποιος ο λόγος να μπει κάποιος σε μια τόσο πολύπλοκη διαδικασία;

Στην απολογία του ο Μεταξάς υποστήριξε ότι «δεν γνώριζε» την προέλευση των χρημάτων που του εμπιστεύτηκε ο Κάντας. Αυτό μπορεί να είναι αλήθεια. Επίσης αλήθεια είναι ότι η φοροαποφυγή μέσω των offshore τις περισσότερες φορές είναι νόμιμη, καθώς αποτελεί απλά μια «τρύπα» του συστήματος, την οποία εκμεταλλεύονται οι ελάχιστοι που έχουν αυτήν τη δυνατότητα για να αποφεύγουν τις υποχρεώσεις των πολλών. Τα ερωτήματα που οφείλουν να απαντηθούν εδώ είναι τα εξής: Ποιοι ακόμα κάνουν χρήση των… πολύτιμων υπηρεσιών του Μεταξά και, αφού δεχόμαστε ότι δεν ήξερε, από πού προέρχονται τα ποσά που διακινούνται μέσω του συστήματος των 301 offshore του ελληνοελβετού δικηγόρου;

Ίσως να μπορούσαμε να απαντήσουμε σε αυτά τα ερωτήματα αν γνωρίζαμε όλα τα ντοκουμέντα που έχει στα χέρια του το ICIJ για τα συγκεκριμένα αλλά και για άλλα ζητήματα που έχουμε αναδείξει στο TPP σχετικά με τα Panama Papers. Tότε θα μπορούσαμε να μάθουμε περισσότερες πληροφορίες για τα ονόματα αλλά και τα χρηματικά ποσά που διακινούνται (στην περίπτωση των εξοπλιστικών πάντως ήταν εκατομμύρια), ακόμα και τον ρόλο του ίδιου του Μεταξά, καθώς το ενδιάμεσος που αναφέρεται στα στοιχεία είναι πολύ γενικό.. Δυστυχώς παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες μας το ICIJ δεν μας έχει δώσει πρόσβαση στα αρχεία. Oπότε η έρευνα μας, μέχρι νεωτέρας, σταματάει εδώ…

Μπείτε στη νέα έκδοση της πλατφόρμας OpenProject και δείτε ποιοι Έλληνες εμπλέκονται στα Panama Papers, τη μεγαλύτερη διαρροή δεδομένων στην ιστορία.