Η Τουρκία του Ερντογάν
Η Τουρκία του Ερντογάν
Ένα μετά το άλλο τα εμπόδια υποχωρούν στο δρόμο του Τούρκου πρωθυπουργού. Οι στρατηγοί κατατροπώθηκαν, η παλιά οικονομική ελίτ τού βγάζει το καπέλο ενώ το εκσυγχρονισμένο και εκδυτικοποιημένο «πράσινο κεφάλαιο» που τον έφερε στην εξουσία απολαμβάνει προνομιακή θέση στην πολιτική και οικονομική ζωή της χώρας.
Οι πόρτες της Ευρώπης μπορεί να παραμένουν κλειστές για την Άγκυρα αλλά ποιός νοιάζεται. Επί του παρόντος, άλλωστε, τα μεγαλύτερα προβλήματα τα αντιμετωπίζουν αυτοί που έχουν κλειδωθεί μέσα και όχι αυτοί που βρίσκονται απ΄ έξω.
Μέσα σε λιγότερο από μια δεκαετία η κυβέρνηση του κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) ανέλαβε μια διαλυμένη οικονομία με χαρακτηριστικά φούσκας και της προσέφερε τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης στην Ευρώπη. Την ίδια στιγμή, χάρη και στην γενναία στάση του Τούρκου πρωθυπουργού απέναντι στο κράτος του Ισραήλ, η Άγκυρα φιγουράρει ως προνομιακός παίχτης σε ολόκληρο τον αραβικό και ισλαμικό κόσμο.
Για την ακρίβεια ο Ερντογάν παρουσιάζεται και ως πρότυπο δημοκρατίας ακόμη και σε σχέση με τις χώρες της Δύσης. Όταν Ουάσινγκτον και Βρυξέλλες μασούσαν τα λόγια τους για τους αγαπημένους τους «σοσιαλιστές» δικτάτορες στην Τυνησία και την Αίγυπτο, ο Ερντογάν κέρδιζε τις εντυπώσεις καταδικάζοντας τα αυταρχικά καθεστώτα.
Προφανώς η εικόνα του δημοκρατικού ηγέτη που σχηματίζεται στον αραβικό κόσμο δεν ανταποκρίνεται στην εσωτερική πραγματικότητα της Τουρκίας. Το επίπεδο των δημοκρατικών ελευθεριών παραμένει αποκαρδιωτικό ενώ αρκετοί αναλυτές βλέπουν και επιδείνωση της κατάστασης σε σχέση με τις πρώτες θητείες του κυβερνώντος κόμματος. Η πρόσφατη εκλογική αναμέτρηση με την ανυπαρξία ισχυρής αντιπολίτευσης και έναν εκλογικό νόμο που αποκλείει τα κόμματα με ποσοστό κάτω από το 10% αποτελεί μαύρη παρακαταθήκη για το μέλλον της τουρκικής δημοκρατίας.
Ο δυτικός Τύπος τις τελευταίες ημέρες έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου - και όχι άδικα. Το ερώτημα είναι γιατί το θυμήθηκαν τώρα; Είναι τα επίπεδα ελευθερίας και δημοκρατίας που ανησυχούν τους δυτικούς αρθρογράφους ή μήπως η νέα γεωπολιτική ισχύς της Άγκυρας που τους τρομάζει;
Όπως υποστήριζε σε πρόσφατη ανάλυσή του ο Ρίτσαρντ Φολκ, υπάρχουν πολλοί σοβαρότεροι λόγοι για να ασκήσεις κριτική στην Τουρκία του Ερντογάν από αυτούς που συνήθως αναφέρονται στον δυτικό Τύπο. Η πρόσδεση της οικονομία στο άρμα του νεοφιλελευθερισμού απειλεί να γιγαντώσει το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών παρά το γεγονός ότι επί του παρόντος προσφέρει τρομακτικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Μήπως όμως αυτούς τους νεοφιλελεύθερους ρυθμούς ανάπτυξης δεν χειροκροτούσαμε για χρόνια και στην Ιρλανδία ή την Ισλανδία πριν οι χώρες αυτές βρεθούν στο χείλος της αβύσσου;
Το πρόβλημα των δυτικών είναι τελικά ότι ο Ερντογάν γίνεται ένας από αυτούς.
Οι πόρτες της Ευρώπης μπορεί να παραμένουν κλειστές για την Άγκυρα αλλά ποιός νοιάζεται. Επί του παρόντος, άλλωστε, τα μεγαλύτερα προβλήματα τα αντιμετωπίζουν αυτοί που έχουν κλειδωθεί μέσα και όχι αυτοί που βρίσκονται απ΄ έξω.
Μέσα σε λιγότερο από μια δεκαετία η κυβέρνηση του κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) ανέλαβε μια διαλυμένη οικονομία με χαρακτηριστικά φούσκας και της προσέφερε τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης στην Ευρώπη. Την ίδια στιγμή, χάρη και στην γενναία στάση του Τούρκου πρωθυπουργού απέναντι στο κράτος του Ισραήλ, η Άγκυρα φιγουράρει ως προνομιακός παίχτης σε ολόκληρο τον αραβικό και ισλαμικό κόσμο.
Για την ακρίβεια ο Ερντογάν παρουσιάζεται και ως πρότυπο δημοκρατίας ακόμη και σε σχέση με τις χώρες της Δύσης. Όταν Ουάσινγκτον και Βρυξέλλες μασούσαν τα λόγια τους για τους αγαπημένους τους «σοσιαλιστές» δικτάτορες στην Τυνησία και την Αίγυπτο, ο Ερντογάν κέρδιζε τις εντυπώσεις καταδικάζοντας τα αυταρχικά καθεστώτα.
Προφανώς η εικόνα του δημοκρατικού ηγέτη που σχηματίζεται στον αραβικό κόσμο δεν ανταποκρίνεται στην εσωτερική πραγματικότητα της Τουρκίας. Το επίπεδο των δημοκρατικών ελευθεριών παραμένει αποκαρδιωτικό ενώ αρκετοί αναλυτές βλέπουν και επιδείνωση της κατάστασης σε σχέση με τις πρώτες θητείες του κυβερνώντος κόμματος. Η πρόσφατη εκλογική αναμέτρηση με την ανυπαρξία ισχυρής αντιπολίτευσης και έναν εκλογικό νόμο που αποκλείει τα κόμματα με ποσοστό κάτω από το 10% αποτελεί μαύρη παρακαταθήκη για το μέλλον της τουρκικής δημοκρατίας.
Ο δυτικός Τύπος τις τελευταίες ημέρες έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου - και όχι άδικα. Το ερώτημα είναι γιατί το θυμήθηκαν τώρα; Είναι τα επίπεδα ελευθερίας και δημοκρατίας που ανησυχούν τους δυτικούς αρθρογράφους ή μήπως η νέα γεωπολιτική ισχύς της Άγκυρας που τους τρομάζει;
Όπως υποστήριζε σε πρόσφατη ανάλυσή του ο Ρίτσαρντ Φολκ, υπάρχουν πολλοί σοβαρότεροι λόγοι για να ασκήσεις κριτική στην Τουρκία του Ερντογάν από αυτούς που συνήθως αναφέρονται στον δυτικό Τύπο. Η πρόσδεση της οικονομία στο άρμα του νεοφιλελευθερισμού απειλεί να γιγαντώσει το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών παρά το γεγονός ότι επί του παρόντος προσφέρει τρομακτικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Μήπως όμως αυτούς τους νεοφιλελεύθερους ρυθμούς ανάπτυξης δεν χειροκροτούσαμε για χρόνια και στην Ιρλανδία ή την Ισλανδία πριν οι χώρες αυτές βρεθούν στο χείλος της αβύσσου;
Το πρόβλημα των δυτικών είναι τελικά ότι ο Ερντογάν γίνεται ένας από αυτούς.