Περισσότεροι από 290 άνθρωποι έχουν χάσει την όρασή τους από το τουλάχιστον ένα μάτι, ή και το μάτι τους, κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων στη Χιλή, από πλαστικές σφαίρες και δακρυγόνα που δέχθηκαν κατ’ ευθείαν στο πρόσωπο. Σύμφωνα με την ένωση οφθαλμιάτρων της Χιλής, ο αριθμός αυτός έχει ιδιαίτερα αυξητικές τάσεις – χαρακτηριστικά, από τις 20 του Νοεμβρίου μέχρι σήμερα, προσετέθησαν περίπου 100 άνθρωποι στον απολογισμό αυτό.
Οι ημερομηνίες έχουν σημασία, καθώς, λόγω των έως τότε περίπου 200 θυμάτων, ο διευθυντής της χιλιάνικης αστυνομίας, Μάριο Ρόζας, δήλωσε ότι «οι πλαστικές σφαίρες θα χρησιμοποιούνται πια μόνο σε ακραίες περιπτώσεις, που η ζωή πολιτών ή αστυνομικών είναι σε κίνδυνο». Η δήλωση είχε σχολιαστεί με την φράση «Αργά ξυπνήσατε», από το Κέντρο Νομικών Σπουδών της Αργεντινής, που έχει στείλει κλιμάκιο στη Χιλή, τονίζοντας ότι «η αστυνομία πλήττει ασύμμετρα, σε σχέση με την θεωρούμενη ως απειλή». Aπ’ ότι φαίνεται η ερμηνεία του «ζωές αστυνομικών σε κίνδυνο» είναι αρκετά ελαστική, ειδικά για την αστυνομία.
Σύμφωνα με την κυβέρνηση Πινιέρα και τις αστυνομικές πηγές, περίπου χίλιοι αστυνομικοί έχουν τραυματιστεί από την αρχή των διαμαρτυριών, προ πέντε εβομάδων, μέχρι σήμερα. Δεν υπάρχουν ανεξάρτητα στοιχεία για την επιβεβαίωση του αριθμού.
Οι δυνάμεις καταστολής που έχουν κατέβει στους δρόμους, χρησιμοποιούν αδιακρίτως τα όπλα τους, και ειδικώς τις πλαστικές σφαίρες, που οι διαδηλωτές ονομάζουν μπαλίνες. Παρά τους τραυματισμούς όμως, οι πολίτες συνεχίζουν να κατεβαίνουν στο δρόμο, και η εικόνα διαδηλωτών με μπανταρισμένο το ένα μάτι δεν είναι καθόλου σπάνια. Μάλιστα, στις δηλώσεις τους και καταγγελίες τους, οι τραυματίες κάνουν σαφές ότι οι αστυνομικοί ξεκάθαρα στόχευσαν στο κεφάλι, πριν ρίξουν, κάτι που επιβεβαιώνεται από βίντεο που ανέβηκαν από άλλους διαδηλωτές στα κοινωνικά δίκτυα.
Παρ’ ότι πρόκειται περί τραυματισμού που έχει επιπτώσεις σε ολόκληρη την μετέπειτα ζωή τους, οι ίδιοι το έχουν μετατρέψει σε σύμβολο και επιμονή στον αγώνα τους. Σε τουλάχιστον 12 θύματα έχει αφαιρεθεί ο τραυματισμένος οφθαλμός, ένας φοιτητής, ο Γκουσταύο Γκάτικα, έχει χάσει και τα δύο του μάτια, και τουλάχιστον δύο από τους νεκρούς έχουν πληγεί με τα λεγόμενα «μη θανάσιμα όπλα». Σύμφωνα με την οφθαλμίατρο του νοσοκομείου Σαλβαδόρ του Σαντιάγο, Κάρμεν Τόρρες, η ζημιά που κάνουν αυτές οι σφαίρες ποτέ δεν διορθώνεται πλήρως, αν διορθωθεί. Η ίδια και η ομάδα της έχουν εξετάσει και προσφέρει βοήθεια σε 211 τραυματίες στα μάτια, από την αρχή των διαδηλώσεων. Το ένα τρίτο των ασθενών είχε θραύσματα λάστιχου, μετάλλου ή κεραμικού στο μάτι. «Ακόμη κι αν περάσει δίπλα από το οπτικό νεύρο και δεν το αγγίξει, η πλαστική σφαίρα καταστρέφει την ικανότητα [του νεύρου] να μεταδίδει πληροφορίες. Και αν περάσει μέσα από το μάτι, εκρήγνυται και το καταστρέφει παντελώς», είπε στους Τάιμς της Νέας Υόρκης.
Υπενθυμίζεται ότι ο πρόεδρος Σεμπάστιαν Πινιέρα είχε μιλήσει, σε διάγγελμα, για «πόλεμο εναντίον ενός επικίνδυνου εχθρού», δίνοντας στην αστυνομία το ελεύθερο να τον αντιμετωπίσει. Μέσω και πάλι των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, βρίσκουν το δρόμο για το διεθνές κοινό βίντεο με καταφανώς ειρηνικές διαμαρτυρίες, καλλιτεχνικά και αυθόρμητα δρώμενα, που και πάλι προκαλούν την επίθεση της ασυνομίας.
Οι πλαστικές σφαίρες που χρησιμοποιεί η αστυνομία της Χιλής περιέχουν και επικίνδυνο ποσοστό μετάλλων, όπως απέδειξε πανεπιστημιακή έρευνα της Οφθαλμολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου της Χιλής. Περίπου 80% των υλικών της «πλαστικής» σφαίρας είναι πολύ πιο βαριά υλικά, μεταξύ των οποίων και μόλυβδος, ο οποίος αυξάνει τη βλητικότητά της.
Πολλές ΜΚΟ έχουν ζητήσει, μετά από αυτά, την επίσημη ονομασία των όπλων αυτών ως «λιγότερο θανάσιμα» (less lethal), έναντι του «μη θανάσιμα» (non lethal), που χρησιμοποιείται σήμερα.
Οι πλαστικές σφαίρες οφείλουν την ύπαρξή τους στον Βρετανικό στρατό που τις κατασκεύασε για να αντιμετωπίσει τον βορειοιρλανδικό αγώνα για ανεξαρτησία, τη δεκαετία του ’70 και άμεσα υιοθετήθηκαν ενθουσιωδώς από τον Ισραηλινό στρατό, εναντίον των Παλαιστινίων. Νεώτερες διεθνείς μελέτες καταδεικνύουν ότι οι σφαίρες αυτές σκοτώνουν τρία ανά εκατό θύματά τους.