Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αποφάσισε ομόφωνα την καταδίκη της Ελλάδας για την ανεπαρκή διερεύνηση των αιτιών του θανάτου του Κώστα Τσαλικίδη, του στελέχους της Vodafone που «αυτοκτόνησε» το 2005, μια ημέρα πριν η τότε κυβέρνηση Καραμανλή ενημερωθεί για το σκάνδαλο των υποκλοπών.
Η απόφαση αυτή ικανοποίησε την οικογένεια του Κ. Τσαλικίδη, που αναφέρει πως τώρα πλέον «καταδεικνύονται οι πλημμέλειες στην ποινική διερεύνηση των συνθηκών και των αιτιών του θανάτου». Παράλληλα, τονίζουν ότι το κάθε κράτος πρέπει να διερευνά αποτελεσματικά τον κάθε θάνατο.
«Οι πλημμέλειες τούτες ήταν που, όπως έκρινε ομόφωνα το κορυφαίο ευρωπαϊκό δικαιοδοτικό όργανο, οδήγησαν στην καταδίκη της Ελλάδος για παραβίαση του δικαιώματος στη ζωή. Τούτο ιδρύει, κατά την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, υποχρέωση του κάθε κράτους στο να διαθέτει και στο να ενεργοποιεί μια διαδικασία που να διερευνά αποτελεσματικώς τον κάθε θάνατο. Μια τέτοια επαρκής διερεύνηση, στην περίπτωση του Κωνσταντίνου Τσαλικίδη, κατά την απόφαση δεν υπήρξε», αναφέρει χαρακτηριστικά η οικογένεια και δηλώνει ότι θα είναι παρούσα στα όσα δικονομικά θα ακολουθήσουν.
Το ιστορικό της υπόθεσης
Ο Τσαλικίδης βρέθηκε κρεμασμένος στο σπίτι του, στις 9 Μαρτίου του 2005 και ο θάνατος του αποδόθηκε από τις ελληνικές αρχές (βιαστικά, όπως φαίνεται) σε αυτοκτονία. Ωστόσο, σχετικές εκθέσεις εμπειρογνωμόνων έδειξαν ότι αφενός δεν υπήρχε αυτοκτονικό κίνητρο, αφετέρου στο σώμα του δεν υπήρχαν τα συνήθη τραύματα που παρατηρούνται σε περιπτώσεις απαγχονισμού (π.χ. σημάδια από το σκοινί στο λαιμό του θύματος). Το ΕΔΑΔ εντόπισε ασυνέπειες μεταξύ των ερευνών για τα αίτια θανάτου του, που πραγματοποιήθηκαν το 2005 (η πρώτη) και το 2012-2014 δεύτερη, ενώ κατακρίνει την Ελλάδα για το γεγονός ότι δεν παρενέβη εισαγγελέας και δεν διατάχθηκε νέα διερεύνηση της υπόθεσης.
Ο Κώστας Τσαλικίδης εργαζόταν στη Vodafone επί 11 χρόνια και από το 2001 είχε προαχθεί σε υπεύθυνο δικτύου. Η «αυτοκτονία» του έχει συνδεθεί με το σκάνδαλο των υποκλοπών που απασχόλησε, λίγους μήνες μετά, την κοινή γνώμη, σύνδεση που έγινε ακόμα πιο έντονη, όταν αποκαλύφθηκε ότι μόλις μία μέρα μετά τον θάνατο του Τσαλικίδη, ο τότε πρωθυπουργός, Κώστας Καραμανλής, ενημερώθηκε για πρώτη φορά για παρακολουθήσεις του ίδιου, στελεχών της κυβέρνησής του, πολιτικών δημοσιογράφων κι επιχειρηματιών, με όχημα ένα παράνομο λογισμικό στο σύστημα της Vodafone. Όπως αναφέρεται και στην απόφαση του ΕΔΑΔ, «προκαταρκτική εξέταση αποκάλυψε το 2006 ότι ο μηχανισμός των υποκλοπών είχε εμφυτευτεί σε λογισμικό που είχε προμηθευτεί ο τηλεφωνικός πάροχος για τον οποίον εργαζόταν ο Τσαλικίδης από άλλη εταιρεία τηλεπικοινωνιών. Ο Τσαλικίδης ήταν υπεύθυνος για την αποδοχή του λογισμικού και συναντιόταν τακτικά με τους εκπροσώπους της άλλης εταιρείας.»
To παράνομο λογισμικό είχε αφαιρεθεί από τα συστήματα της Vodafone μία ημέρα πριν το θάνατο του Τσαλικίδη, στις 8 Μαρτίου του 2005, ενώ συν τοις άλλοις, ο Τσαλικίδης την ίδια μέρα είχε ενημερωθεί για την υπόθεση των υποκλοπών, σε μια συνεδρίαση στελεχών της Vodafone που δεν κρατήθηκαν πρακτικά.
Όπως ανέφεραν εφημερίδες εκείνη την περίοδο, περίπου έναν μήνα πριν από τον θάνατό του, είχε αναφέρει στη σύντροφό του ότι πρέπει να φύγει από τη Vodafone γιατί «είναι ζήτημα ζωής και θανάτου». Λίγες εβδομάδες πριν από την 9η Μαρτίου τής είχε αναφέρει ότι «υπήρχε κίνδυνος να κλείσει η Vodafone».
Τον Φεβρουάριο του 2006 τρεις υπουργοί της κυβέρνησης, οι Θ. Ρουσόπουλος, Γ. Βουλγαράκης και Αν. Παπαληγούρας σε συνέντευξη Τύπου ενημερώνουν την κοινή γνώμη για ένα «σοβαρό ζήτημα εθνικής ασφάλειας», την υπόθεση των υποκλοπών. Αποκαλύφθηκε πως μέσω ειδικού λογισμικού που είχε εγκατασταθεί στην εταιρία, παρακολουθούνταν την περίοδο 2004-05 περίπου 100 τηλέφωνα με τη χρήση 14-16 καρτοκινητών “τηλεφώνων-σκιών”, τα οποία κατέγραφαν τις συνομιλίες γύρω από την αμερικανική πρεσβεία.
Η υπόθεση πέρασε στο αρχείο το 2008. Ανασύρθηκε δύο χρόνια μετά, με την εμφάνιση νέων στοιχείων σχετικά με την εμπλοκή της Αμερικανικής Υπηρεσίας Ασφαλείας (NSA) και έκτοτε η υπόθεση παραμένει ανοιχτή, ενώ επίσης συνδέεται με την ανησυχία των ΗΠΑ για τις θερμές σχέσεις της κυβέρνησης Καραμανλή με τη Ρωσία.