Η χθεσινή απόφαση του τουρκικού Συμβουλίου της Επικρατείας και το προεδρικό διάταγμα που υπέγραψε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να αλλάξει το καθεστώς της Αγίας Σοφίας από μουσείο σε τζαμί έχει προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις τόσο εντός όσο και εκτός συνόρων.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ως πρώτη αντίδραση απάντησε μέσω ανακοίνωσης «καταδικάζοντας με τον πιο έντονο τρόπο» την απόφαση της γειτονικής μας χώρας επισημαίνοντας μεταξύ άλλων πως «είναι θλιβερό ότι η τουρκική ηγεσία, που εργάστηκε το 2005 για τη Συμμαχία των Πολιτισμών, επιλέγει σήμερα να κινηθεί στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση».
Παράλληλα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε σήμερα τηλεφωνική επικοινωνία με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο για να εκφράσει τη συμπαράσταση και την υποστήριξή του, σύμφωνα με ανακοίνωση του Γραφείου Τύπου του πρωθυπουργού, ενώ σύμφωνα με κυβερνητικά στελέχη, ξεκινά γύρο τηλεφωνικών επικοινωνιών σε διεθνές επίπεδο.
Νωρίτερα, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Στέλιος Πέτσας, χαρακτήρισε λανθασμένη την απόφαση του Τούρκου προέδρου προβλέποντας ότι θα του δημιουργήσει προβλήματα. «Το θέμα της Αγίας Σοφίας είναι διεθνές ζήτημα. Το μόνο βέβαιο είναι ότι τέτοια παραβατική συμπεριφορά και μια τόσο μεγάλη προσβολή θα πρέπει να έχει και ανάλογη απάντηση».
Μιλώντας στον ΣΚΑΪ ο ίδιος υποστήριξε πως «δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα προχωρήσουμε σε κάποια μορφή κυρώσεων» και τόνισε ότι η χώρα μας θα κάνει ό,τι περνάει από το χέρι της προκειμένου να υπάρξουν συνέπειες για την Τουρκία. «Ο Ερντογάν έκανε ένα ιστορικό λάθος, ένα λάθος που δημιουργεί ένα χάσμα, ελπίζω να μην είναι αγεφύρωτο» είπε.
Παρέμβαση ΠτΔ: Η απόφαση της Τουρκίας για την Αγία Σοφία προκαλεί ευθέως την ιστορική μας μνήμη
«Η Αγία Σοφία, μνημείο με οικουμενικό χαρακτήρα, ανήκει στην ανθρωπότητα και την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά. Είναι σύμβολο της ορθοδοξίας και ολόκληρου του χριστιανικού κόσμου» υπογράμμισε σε δήλωση της η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου.
«Η απόφαση της Τουρκίας να την μετατρέψει σε τζαμί προκαλεί ευθέως την ιστορική μας μνήμη, υπονομεύει ανεπανόρθωτα τις αξίες της ανεκτικότητας και του διαλόγου των θρησκειών και επιφέρει σοβαρό πλήγμα στις σχέσεις της με την Ελλάδα, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη διεθνή κοινότητα» δήλωσε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου.
Παράλληλα, υπογράμμισε ότι «Η Αγία Σοφία, μνημείο με οικουμενικό χαρακτήρα, ανήκει στην ανθρωπότητα και την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά. Είναι σύμβολο της ορθοδοξίας και ολόκληρου του χριστιανικού κόσμου».
Σε παρέμβαση για το θέμα προχώρησε αργά το βράδυ της Παρασκευής και ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξης Τσίπρας, καταδικάζοντας τις ενέργειες της Άγκυρας. Με ανάρτηση ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης τόνισε πως «η απόφαση του Προέδρου της Τουρκίας για μετατροπή σε τζαμί, της Αγίας Σοφίας- ενός μοναδικού μνημείου παγκόσμιας κληρονομιάς με μεγάλη ιστορική και πνευματική σημασία για τον Χριστιανισμό- αποτελεί σοβαρή πρόκληση που υπονομεύει τον διαθρησκευτικό διάλογο και παραβιάζει κατάφωρα τις οικουμενικές αξίες, οι οποίες είναι σήμερα απαραίτητες όσο ποτέ».
«Η διεθνής κοινότητα οφείλει να αντιμετωπίσει τις ενέργειες αυτές αποφασιστικά και η Κυβέρνηση έχει καθήκον να αναδείξει το θέμα σε διεθνές επίπεδο», κατέληξε ο Αλέξης Τσίπρας.
Η UNESCO θα επανεξετάσει το καθεστώς της Αγίας Σοφίας
Η UNESCO ανακοίνωσε ότι η Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς θα αξιολογήσει εκ νέου το καθεστώς της Αγίας Σοφίας, αφού ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν την ανακήρυξε τζαμί, νωρίτερα σήμερα.
«Είναι λυπηρό που η απόφαση της Τουρκίας δεν ήταν αντικείμενο διαλόγου, ούτε υπήρξε κάποια γνωστοποίηση νωρίτερα», ανέφερε σε ανακοίνωσή της, στην οποία καλεί τις τουρκικές αρχές «να ξεκινήσουν χωρίς καθυστέρηση διάλογο προκειμένου να αποφευχθεί η οπισθοχώρηση από την παγκόσμια αξία αυτής της σπάνιας κληρονομιάς, η διατήρηση της οποίας θα επανεξεταστεί από την Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς στην επόμενη συνεδρίασή της».
Η κυβέρνηση Ερντογάν επιχειρώντας να δώσει μια πρώτη απάντηση στην UNESCO σημείωσε ότι «η συμφωνία προβλέπει καθήκοντα για τα μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς, αλλά δεν παραβιάζει τα δικαιώματα ιδιοκτησίας και κυριαρχίας τους». «Μια λειτουργική αλλαγή στην Αγία Σοφία δεν σημαίνει παραβίαση της συμφωνίας», πρόσθεσε χαρακτηριστικά ο υφυπουργός Εξωτερικών Yavuz Selim Kiran.
Διεθνής καταδίκη
Καταδικαστικές δηλώσεις για την απόφαση της Τουρκίας έρχονται από διάφορα μέρη του κόσμου, καθώς και από τον Ύπατο Εκπρόσωπο Εξωτερικής Πολιτικής της Ε.Ε., Ζοζέπ Μπορέλ.
Συγκεκριμένα, ο Ζοζέπ Μπορέλ ανέφερε ότι «η Αγία Σοφία έχει ισχυρή συμβολική, ιστορική και παγκόσμια αξία. Η Τουρκία έχει αναπτύξει μια παράδοση πολιτιστικής διατήρησης καθώς και αναγνωρισμένη παράδοση πνευματικής και πολιτιστικής ανοικτότητας» και τόνισε ότι «η απόφαση του Τουρκικού Συμβουλίου Επικρατείας να ανατρέψει μία από τις αποφάσεις ορόσημο της σύγχρονης Τουρκίας και η απόφαση του Προέδρου Ερντογάν να θέσει το μνημείο υπό τη διεύθυνση της Αρχής Θρησκευτικών Υποθέσεων, είναι λυπηρή». Πρόσθεσε δεν ότι «ως ιδρυτικό μέλος της Συμμαχίας των Πολιτισμών, η Τουρκία έχει δεσμευτεί να προωθήσει τον διαθρησκειακό και διαπολιτισμικό διάλογο και να προωθήσει την ανεκτικότητα και τη συνύπαρξη».
Η γαλλική κυβέρνηση εξέφρασε τη θλίψη της για τις αποφάσεις των τουρκικών αρχών, που «θέτουν υπό αμφισβήτηση μια από τις πιο συμβολικές ενέργειες της σύγχρονης και λαϊκής Τουρκίας», όπως δήλωσε ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών.
«Η ακεραιότητα αυτού του θρησκευτικού, αρχιτεκτονικού και ιστορικού κοσμήματος, συμβόλου της ανεξιθρησκίας, της ανεκτικότητας και της ποικιλομορφίας, το οποίο έχει περιληφθεί στον κατάλογο των μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO, πρέπει να προφυλαχθεί», πρόσθεσε ο Κε ντ’ Ορσέ.
Δήλωση καταδίκης και από το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών στο Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο. «Λάβαμε γνώση της απόφασης του τουρκικού Ανώτατου Διοικητικού Δικαστηρίου και της μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, η οποία αποφασίστηκε κατόπιν από τον Πρόεδρο Ερντογάν. Η Αγία Σοφία είναι ένα μοναδικό οικοδόμημα, παγκόσμιας ιστορικής σημασίας.
»Το καθεστώς της ως μουσείου ανοίγει σε ανθρώπους κάθε πίστης ελεύθερη πρόσβαση σε ένα αρχιτεκτονικό αριστούργημα, το οποίο συμβολίζει όπως κανένα άλλο την ταραχώδη ιστορία της Κωνσταντινούπολης. Σε αυτό το πλαίσιο λυπούμαστε που η τουρκική κυβέρνηση με αυτό το βήμα βάζει τέλος στην αποκλειστική χρήση του κτίσματος ως μουσείου», είπε εκπρόσωπος.
Ο Αυστριακός υπουργός Εξωτερικών Αλεξάντερ Σάλενμπεργκ επέκρινε την απόφαση της Τουρκίας, τονίζοντας ότι με αυτή την κίνηση η Άγκυρα αποξενώνεται από την Ευρώπη. «Λυπούμαστε βαθιά για τη σημερινή απόφαση της Τουρκίας να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί και δεν μπορούμε να την κατανοήσουμε! Η κατάργηση του καθεστώτος μουσείου που την καταστούσε προσβάσιμη σε όλους τους πολιτισμούς και τις θρησκείες είναι ένα ακόμη βήμα μακριά από την Ευρώπη», ανέφερε.
Την αντίθεση της στην απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί εκφράζει η ηγεσία της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της αμερικανικής γερουσίας. Όπως επισημαίνουν στη κοινή τους ανακοίνωση οι γερουσιαστές Τζον Ρις και Ρόμπερτ Μενέντεζ, η ενέργεια του προέδρου Ερντογάν συνιστά μια μεγάλη προσβολή για τους χριστιανούς σε όλο τον κόσμο.
«Καταδικάζουμε έντονα την απόφαση του προέδρου Ερντογάν να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί. Σε διαφορετικά σημεία της ιστορίας της, η Αγία Σοφία χρησίμευσε ως τόπος λατρείας για μουσουλμάνους και χριστιανούς, και για δεκαετίες υπήρξε ένα εξαιρετικό και φιλόξενο κέντρο για ανθρώπους όλων των θρησκειών. Η κίνηση του Ερντογάν σήμερα είναι μια μεγάλη προσβολή για τους χριστιανούς σε όλο τον κόσμο που βλέπουν στην Αγία Σοφία ως λαμπερό φως και σεβαστό ιερό χώρο.
Αυτή η μετατροπή του καθεστώτος της είναι άσκοπα διχαστική σε μια εποχή που χρειαζόμαστε περισσότερες, όχι λιγότερες, προσπάθειες για την οικοδόμηση γεφυρών μεταξύ Ισλάμ και Χριστιανισμού. Προτρέπουμε έντονα τον Ερντογάν να ανακαλέσει αυτήν την απόφαση και να διαφυλάξει την αξιοσημείωτη κληρονομιά της Αγίας Σοφίας, διατηρώντας την ως ένα θρησκευτικά ουδέτερο μουσείο για ανθρώπους όλων των θρησκειών και πολιτισμών που μπορούν να επισκεφθούν και να γιορτάσουν την κοινή μας παγκόσμια κληρονομιά», αναφέρουν.