ΣτΕ απόφαση για ΕΣΡ
StE-ESR
Μια αρχή χωρίς νόμιμη συγκρότηση
Η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας που ακυρώνει το ρόλο και την παρέμβαση του ΕΣΡ
Μια αρχή χωρίς νόμιμη συγκρότηση
Η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας που ακυρώνει το ρόλο και την παρέμβαση του ΕΣΡ
3/5/2011 Η αυτοδίκαιη εκ του νόμου παράταση της θητείας των μελών των ανεξαρτήτων αρχών «μέχρι το διορισμό νέων» (άρθρο 3 παρ. 2 εδ. τελευταίο ν. 3051/2002), είναι ανεκτή μόνον για εύλογο χρονικό διάστημα, το οποίο κρίνεται κατά τις εκάστοτε συντρέχουσες περιστάσεις, ενώ μετά την πάροδο του ευλόγου χρόνου η ανεξάρτητη αρχή δεν διαθέτει νόμιμη συγκρότηση (Σ.τ.Ε. 1098/2011, Δ΄ Τμήματος 7μ.).
Με την 1098/2011 απόφαση του Δ΄ Τμήματος του Δικαστηρίου, κρίθηκαν τα εξής: Κατά την έννοια του άρθρου 101Α του - αναθεωρηθέντος με το Ψήφισμα της 6ης Απριλίου 2001 της Ζ΄ Αναθεωρητικής Βουλής των Ελλήνων - Συντάγματος, το οποίο προβλέπει ότι τα μέλη των συνταγματικώς κατοχυρωμένων ανεξάρτητων αρχών (μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται, κατά το άρθρο 15 παρ. 2 Σ., και το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης) επιλέγονται από τη Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής, με ομόφωνη απόφαση ή, τουλάχιστον, με την αυξημένη πλειοψηφία των 4/5 των μελών του οργάνου αυτού, με συγκεκριμένη διαδικασία, εντός ορισμένων χρονικών ορίων, ορίζονται δε για «ορισμένη θητεία», είναι μεν ανεκτή η συνέχιση λειτουργίας των εν λόγω αρχών μετά τη λήξη της θητείας των μελών τους και μέχρι την επιλογή των νέων, μόνον όμως για εύλογο χρονικό διάστημα, το οποίο κρίνεται κατά τις εκάστοτε συντρέχουσες περιστάσεις.
Τούτου έπεται ότι, μετά την πάροδο του ευλόγου χρόνου, το Σύνταγμα δεν ανέχεται πλέον την παράταση της θητείας των μελών της ανεξάρτητης αρχής, η δε ανεξάρτητη αρχή δεν διαθέτει, από το χρονικό αυτό σημείο και μετά, νόμιμη συγκρότηση. Ως εκ τούτου, και η ρύθμιση του τελευταίου εδαφίου της παρ. 2 του άρθρου 3 του ν. 3051/2002 (Α΄220) - εκτελεστικού νόμου του άρθρου 101Α του Συντάγματος - κατά την οποία «η θητεία των μελών των ανεξάρτητων αρχών παρατείνεται αυτοδικαίως μέχρι το διορισμό νέων», πρέπει να ερμηνευθεί με την αυτή, συνάδουσα προς το Σύνταγμα, έννοια, ότι, δηλαδή, επιτρέπει την παράταση της θητείας αυτών μόνον επί εύλογο χρόνο και μόνο για εύλογη αιτία. Αντίθετη εκδοχή θα αποσυνέδεε την ύπαρξη και την λειτουργία της ανεξάρτητης αυτής διοικητικής αρχής από την συγκεκριμένη συνταγματική της βάση.
Εν προκειμένω, στη σύνθεση του ΕΣΡ που εξέδωσε την προσβαλλόμενη, από 13.2.2007, απόφαση, μετείχαν οι Ι. Λασκαρίδης, Ε. Δεμίρη και Γ. Παπακώστας, η τετραετής θητεία των οποίων είχε ήδη λήξει από τον Ιούνιο του 2006, χωρίς να έχουν ακόμη ορισθεί, κατά τον κρίσιμο χρόνο έκδοσης της προσβαλλόμενης πράξης (13.2.2007), τα νέα μέλη του ΕΣΡ. Η μη επιλογή των νέων μελών του ΕΣΡ από τη Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής και η παράταση της θητείας των παλαιών μελών επί 8 και πλέον μήνες μετά τη λήξη της θητείας τους υπερβαίνουν τον εύλογο χρόνο κατά τον οποίον θα ήταν συνταγματικώς ανεκτή η εν λόγω παράταση. Ως εκ τούτου, το ΕΣΡ έλαβε την προσβαλλόμενη απόφαση υπό μη νόμιμη συγκρότηση, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα, για το λόγο δε αυτόν, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να γίνει δεκτή, παρέλκει δε ως αλυσιτελής η έρευνα των λοιπών λόγων. Αν και, κατά την άποψη του Συμβούλου Ηρακλή Τσακόπουλου, προς την οποία συντάχθηκαν και οι Παρέδροι Μαρία Σωτηροπούλου και Ιω. Μιχαλακόπουλος, το Σύνταγμα επιτάσσει την αδιάλειπτη άσκηση των αρμοδιοτήτων των ανεξάρτητων αρχών.
Ειδικώς δε, καθ’ όσον αφορά το ΕΣΡ, το Σύνταγμα αναθέτει στην αρχή αυτή τις αρμοδιότητες ελέγχου των ραδιοτηλεοπτικών μέσων και επιβολής κυρώσεων, προς το σκοπό να πραγματωθούν, κατά το άρθρο 15 Σ., οι σκοποί της αντικειμενικής πληροφόρησης, της εξασφάλισης ποιοτικής στάθμης των προγραμμάτων και της πολιτιστικής ανάπτυξης της χώρας, αλλά και προκειμένου να διαφυλαχθεί ο σεβασμός της αξίας του ανθρώπου [που ανάγεται σε πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας, κατά το άρ. 2 παρ. 1 Σ.], της παιδικής ηλικίας και της νεότητας [που τελούν ομοίως υπό την προστασία του Κράτους, κατά το άρθρο 21 παρ. 1 και 3 Σ.]. Κατά την άποψη, συνεπώς, αυτή, η παράταση της θητείας των μελών ανεξάρτητης αρχής είναι επιτρεπτή, κατά την έννοια του Συντάγματος (και του νόμου), επί όσο χρόνο δεν έχουν ακόμη ορισθεί τα νέα μέλη, αδιαφόρως εάν τυχόν έχει παρέλθει ο εύλογος προς τούτο χρόνος.
Και τούτο διότι, σε περίπτωση υπέρβασης του ευλόγου χρόνου εκ μέρους της Διασκέψεως των Προέδρων στην επιλογή των νέων μελών, η εκδοχή ότι οι ανεξάρτητες αρχές στερούνται πλέον νόμιμης συγκρότησης οδηγεί στην αδυναμία λειτουργίας τους, ειδικώς δε προκειμένου περί του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, στην ανυπαρξία ελέγχου των ραδιοτηλεοπτικών μέσων και στο μη κολασμό των ενδεχομένων παραβάσεων, δηλαδή σε αποτέλεσμα που δεν συνάδει με τον προεκτεθέντα σκοπό του Συντάγματος.
Κατά την άποψη της μειοψηφίας, το ΕΣΡ δεν εστερείτο, στις 13.2.2007, νόμιμης συγκροτήσεως εκ του ότι δεν είχαν ακόμη επιλεγεί τα νέα μέλη και ότι συνεχιζόταν η θητεία των ως άνω μελών, των οποίων η θητεία είχε λήξει τον Ιούνιο του 2006· κατά την ειδικότερη δε άποψη των Παρέδρων, σε κάθε περίπτωση, το χρονικό διάστημα των 8 μηνών που μεσολάβησε μεταξύ της λήξης της θητείας αυτών και της έκδοσης της προσβαλλόμενης πράξης παρίσταται εύλογο, ενόψει και των αντικειμενικών δυσχερειών επιλογής των νέων μελών από την αυξημένη πλειοψηφία των 4/5 των μελών της Διάσκεψης των Προέδρων, οργάνου πολυπληθούς και αποτελούμενου από το σύνολο των κοινοβουλευτικών δυνάμεων.
Η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας που ακυρώνει το ρόλο και την παρέμβαση του ΕΣΡ
3/5/2011 Η αυτοδίκαιη εκ του νόμου παράταση της θητείας των μελών των ανεξαρτήτων αρχών «μέχρι το διορισμό νέων» (άρθρο 3 παρ. 2 εδ. τελευταίο ν. 3051/2002), είναι ανεκτή μόνον για εύλογο χρονικό διάστημα, το οποίο κρίνεται κατά τις εκάστοτε συντρέχουσες περιστάσεις, ενώ μετά την πάροδο του ευλόγου χρόνου η ανεξάρτητη αρχή δεν διαθέτει νόμιμη συγκρότηση (Σ.τ.Ε. 1098/2011, Δ΄ Τμήματος 7μ.).
Με την 1098/2011 απόφαση του Δ΄ Τμήματος του Δικαστηρίου, κρίθηκαν τα εξής: Κατά την έννοια του άρθρου 101Α του - αναθεωρηθέντος με το Ψήφισμα της 6ης Απριλίου 2001 της Ζ΄ Αναθεωρητικής Βουλής των Ελλήνων - Συντάγματος, το οποίο προβλέπει ότι τα μέλη των συνταγματικώς κατοχυρωμένων ανεξάρτητων αρχών (μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται, κατά το άρθρο 15 παρ. 2 Σ., και το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης) επιλέγονται από τη Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής, με ομόφωνη απόφαση ή, τουλάχιστον, με την αυξημένη πλειοψηφία των 4/5 των μελών του οργάνου αυτού, με συγκεκριμένη διαδικασία, εντός ορισμένων χρονικών ορίων, ορίζονται δε για «ορισμένη θητεία», είναι μεν ανεκτή η συνέχιση λειτουργίας των εν λόγω αρχών μετά τη λήξη της θητείας των μελών τους και μέχρι την επιλογή των νέων, μόνον όμως για εύλογο χρονικό διάστημα, το οποίο κρίνεται κατά τις εκάστοτε συντρέχουσες περιστάσεις.
Τούτου έπεται ότι, μετά την πάροδο του ευλόγου χρόνου, το Σύνταγμα δεν ανέχεται πλέον την παράταση της θητείας των μελών της ανεξάρτητης αρχής, η δε ανεξάρτητη αρχή δεν διαθέτει, από το χρονικό αυτό σημείο και μετά, νόμιμη συγκρότηση. Ως εκ τούτου, και η ρύθμιση του τελευταίου εδαφίου της παρ. 2 του άρθρου 3 του ν. 3051/2002 (Α΄220) - εκτελεστικού νόμου του άρθρου 101Α του Συντάγματος - κατά την οποία «η θητεία των μελών των ανεξάρτητων αρχών παρατείνεται αυτοδικαίως μέχρι το διορισμό νέων», πρέπει να ερμηνευθεί με την αυτή, συνάδουσα προς το Σύνταγμα, έννοια, ότι, δηλαδή, επιτρέπει την παράταση της θητείας αυτών μόνον επί εύλογο χρόνο και μόνο για εύλογη αιτία. Αντίθετη εκδοχή θα αποσυνέδεε την ύπαρξη και την λειτουργία της ανεξάρτητης αυτής διοικητικής αρχής από την συγκεκριμένη συνταγματική της βάση.
Εν προκειμένω, στη σύνθεση του ΕΣΡ που εξέδωσε την προσβαλλόμενη, από 13.2.2007, απόφαση, μετείχαν οι Ι. Λασκαρίδης, Ε. Δεμίρη και Γ. Παπακώστας, η τετραετής θητεία των οποίων είχε ήδη λήξει από τον Ιούνιο του 2006, χωρίς να έχουν ακόμη ορισθεί, κατά τον κρίσιμο χρόνο έκδοσης της προσβαλλόμενης πράξης (13.2.2007), τα νέα μέλη του ΕΣΡ. Η μη επιλογή των νέων μελών του ΕΣΡ από τη Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής και η παράταση της θητείας των παλαιών μελών επί 8 και πλέον μήνες μετά τη λήξη της θητείας τους υπερβαίνουν τον εύλογο χρόνο κατά τον οποίον θα ήταν συνταγματικώς ανεκτή η εν λόγω παράταση. Ως εκ τούτου, το ΕΣΡ έλαβε την προσβαλλόμενη απόφαση υπό μη νόμιμη συγκρότηση, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα, για το λόγο δε αυτόν, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να γίνει δεκτή, παρέλκει δε ως αλυσιτελής η έρευνα των λοιπών λόγων. Αν και, κατά την άποψη του Συμβούλου Ηρακλή Τσακόπουλου, προς την οποία συντάχθηκαν και οι Παρέδροι Μαρία Σωτηροπούλου και Ιω. Μιχαλακόπουλος, το Σύνταγμα επιτάσσει την αδιάλειπτη άσκηση των αρμοδιοτήτων των ανεξάρτητων αρχών.
Ειδικώς δε, καθ’ όσον αφορά το ΕΣΡ, το Σύνταγμα αναθέτει στην αρχή αυτή τις αρμοδιότητες ελέγχου των ραδιοτηλεοπτικών μέσων και επιβολής κυρώσεων, προς το σκοπό να πραγματωθούν, κατά το άρθρο 15 Σ., οι σκοποί της αντικειμενικής πληροφόρησης, της εξασφάλισης ποιοτικής στάθμης των προγραμμάτων και της πολιτιστικής ανάπτυξης της χώρας, αλλά και προκειμένου να διαφυλαχθεί ο σεβασμός της αξίας του ανθρώπου [που ανάγεται σε πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας, κατά το άρ. 2 παρ. 1 Σ.], της παιδικής ηλικίας και της νεότητας [που τελούν ομοίως υπό την προστασία του Κράτους, κατά το άρθρο 21 παρ. 1 και 3 Σ.]. Κατά την άποψη, συνεπώς, αυτή, η παράταση της θητείας των μελών ανεξάρτητης αρχής είναι επιτρεπτή, κατά την έννοια του Συντάγματος (και του νόμου), επί όσο χρόνο δεν έχουν ακόμη ορισθεί τα νέα μέλη, αδιαφόρως εάν τυχόν έχει παρέλθει ο εύλογος προς τούτο χρόνος.
Και τούτο διότι, σε περίπτωση υπέρβασης του ευλόγου χρόνου εκ μέρους της Διασκέψεως των Προέδρων στην επιλογή των νέων μελών, η εκδοχή ότι οι ανεξάρτητες αρχές στερούνται πλέον νόμιμης συγκρότησης οδηγεί στην αδυναμία λειτουργίας τους, ειδικώς δε προκειμένου περί του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, στην ανυπαρξία ελέγχου των ραδιοτηλεοπτικών μέσων και στο μη κολασμό των ενδεχομένων παραβάσεων, δηλαδή σε αποτέλεσμα που δεν συνάδει με τον προεκτεθέντα σκοπό του Συντάγματος.
Κατά την άποψη της μειοψηφίας, το ΕΣΡ δεν εστερείτο, στις 13.2.2007, νόμιμης συγκροτήσεως εκ του ότι δεν είχαν ακόμη επιλεγεί τα νέα μέλη και ότι συνεχιζόταν η θητεία των ως άνω μελών, των οποίων η θητεία είχε λήξει τον Ιούνιο του 2006· κατά την ειδικότερη δε άποψη των Παρέδρων, σε κάθε περίπτωση, το χρονικό διάστημα των 8 μηνών που μεσολάβησε μεταξύ της λήξης της θητείας αυτών και της έκδοσης της προσβαλλόμενης πράξης παρίσταται εύλογο, ενόψει και των αντικειμενικών δυσχερειών επιλογής των νέων μελών από την αυξημένη πλειοψηφία των 4/5 των μελών της Διάσκεψης των Προέδρων, οργάνου πολυπληθούς και αποτελούμενου από το σύνολο των κοινοβουλευτικών δυνάμεων.