Ένα βράδυ ο Μυστακίδης είδε μια φωτογραφία που τον άγγιξε καθοριστικά.
Το κάλεσμα στα social media δεν άργησε να έρθει:

“Ερασιτέχνες και επαγγελματίες μουσικοί, μηχανόβιοι και όλοι όσοι έχετε διάθεση, ελάτε να βρεθούμε για 3 ημέρες αυτοσχεδιασμού, γλεντιού και συνύπαρξης σε ένα απομακρυσμένο χωριό. Κανείς δεν ηγείται, κανείς δεν προηγείται, κανείς δεν περισσεύει”.

Κάπως έτσι, το 2018, γεννήθηκε η συλλογική δράση “Από Μηχανής Μουσικοί” με πρώτο προορισμό την Αργιθέα και την Ανατολή Θεσσαλίας.

Χωριά με σβησμένες καμινάδες, σφραγισμένα καφενεία, ερημωμένα σχολεία, και βία έναν διψήφιο αριθμό κατοίκων, που κάποτε μετρούσαν εκατοντάδες ανθρώπους, είχαν φωνή και ζωή. Αυτός είναι ο προορισμός των άλλοτε 100 και άλλοτε 500 ανθρώπων – κανείς δεν ξέρει πόσοι θα είναι κάθε φορά – που ανταποκρίνονται στο ετήσιο κάλεσμα των Από Μηχανής Μουσικών το οποίο γίνεται μέσω Facebook. Για τρία μερόνυχτα, τα προβλήματα γίνονται κοινά και λύνονται συλλογικά, οι κατσαρόλες στο καφενείο του χωριού ζωντανεύουν, το κινητό μένει χωρίς σήμα και μπαταρία, στήνονται σκηνές για κάμπινγκ, το κρασί ρέει άφθονο, το μουσικό πρόγραμμα υπακούει μόνο στην αυθόρμητη διάθεση, ενώ ακόμα και μικρά παιδιά ανακαλύπτουν το πάθος τους και την κλίση τους στη μουσική.

“Έχω ζήσει μια ωραία ζωή χάρη στη μουσική, αγαπάω τα χωριά και θέλω να δώσω κι εγώ κάτι πίσω στην κοινωνία” λέει ο Μυστακίδης.

Η τέχνη από μόνη της δυστυχώς δεν μπορεί να σώσει αυτά τα χωριά ή να διορθώσει τα δομικά προβλήματα που τα οδήγησαν στο να ψυχορραγούν. Υπάρχει πάντα όμως η ελπίδα ότι μπορεί να διαμορφώσει ανθρώπους που με τη σειρά τους θα αλλάξουν, έστω και λίγο, προς το καλύτερο αυτόν τον κόσμο.

Πώς ξεκινάει η ιδέα για τους Από Μηχανής Μουσικούς;

Καλή ώρα, έπινα καφέ και βλέπω μια φωτογραφία. Η φωτογραφία απεικόνιζε μια σόμπα, μια άδεια καρέκλα και υπήρχε ένα συνοδευτικό κείμενο, της Πέλας Σουλτάτου, που έλεγε, «Καφενείο. Χειμώνας σε χωριό». Αυτή η εικόνα ξαφνικά μου θύμισε πάρα πολλά πράγματα.

Γυρνάω την Ελλάδα από το 1990 και αυτή τη σκηνή την είχα ζήσει πολλές φορές ταξιδεύοντας για συναυλίες. Δεν υπήρχε τότε η Εγνατία και περνούσαμε μέσα από τα χωριά για μικρές στάσεις. Γνώριζα καλά αυτό το χειμωνιάτικο σκηνικό εγκατάλειψης. Και σκέφτηκα, αφού εμείς ταξιδεύουμε με τις μηχανές, γιατί δεν το κάνουμε μια φορά τον χρόνο πιο οργανωμένα; Γιατί να μην κάνουμε ένα γλέντι σε ένα χωριό για να παίρνει ζωή έστω και για λίγες μέρες; Και να χαίρονται μαζί μας οι άνθρωποι που ζουν εκεί. Έβγαλα μια ανακοίνωση στα social media και σε λίγο φορτώναμε τις μηχανές για τον πρώτο μας προορισμό. Δεν το είχαμε φανταστεί ποτέ ότι θα ερχόντουσαν 130 άτομα. Και έκτοτε γεννήθηκαν παρέες που έρχονται κάθε χρόνο και όλο αυτό τελικά ανήκει σε όλους μας. Εμείς βοηθάμε να διοργανωθεί, ρίχνουμε το πρώτο σύρμα αλλά στον πυρήνα του είναι το συλλογικό και η αυτοοργάνωση. Μακάρι σε μερικά χρόνια να μην χρειάζεται καν να το επικοινωνώ εγώ.

Με ποια κριτήρια επιλέγετε κάθε χρόνο τον καινούριο σας προορισμό;

Θέλουμε το χωριό να είναι απομακρυσμένο, χωρίς εύκολη πρόσβαση σε πόλη και να έχει λίγους κατοίκους. Η αρχική σκέψη ήταν να πηγαίνουμε στη μέση της Ελλάδας ώστε να διευκολύνουμε εξίσου τους ανθρώπους από τον Βορρά και τον Νότο. Αλλά τώρα αυτό αλλάζει. Θα πηγαίνουμε σε μέρη που μας έχουν πραγματικά ανάγκη, οπουδήποτε κι αν είναι αυτά, προκειμένου να προσφέρουμε.

Έτσι επιλέχθηκε για φέτος το κατεστραμμένο Στεφάνι Τρικάλων;

Ναι, είναι ένα χωριό διαλυμένο από την κακοκαιρία “Daniel”. Έναν χρόνο μετά και δεν έχει ούτε ρεύμα. Όλο το χωριό είναι με γεννήτρια ενώ το οδικό δίκτυο είναι κατεστραμμένο. Φτάνεις μεν, αλλά με μεγάλη ταλαιπωρία.

Στο τριήμερο γλέντι, οι άνθρωποι τρώνε, πίνουν – αυτά τα χρήματα στηρίζουν την τοπική κοινωνία;

Τα πρώτα τρία χρόνια κάναμε ένα λάθος – όλα τα κέρδη από το τριήμερο πήγαιναν σε ιδιώτες, δηλαδή στους καφετζήδες των χωριών. Μόλις το συνειδητοποιήσαμε, αποφασίσαμε ότι το γλέντι θα διοργανώνεται σε συνεργασία με τους Συλλόγους ώστε να μένει κάτι στην κοινότητα μετά. Οι Σύλλογοι αναλαμβάνουν να ετοιμάσουν το φαγητό και τα ποτά για τον κόσμο που θα έρθει και τα έσοδα πάνε σε όλο το χωριό. Για την ακρίβεια, ζητάμε να μας προσδιορίσουν από πριν για ποιον σκοπό ακριβώς θα διατεθούν τα συγκεκριμένα χρήματα.

Φέτος, τα λεφτά θα πάνε για να φτιαχτεί ένα κατεστραμμένο μονοπάτι στο Στεφάνι που οδηγεί σε ένα όμορφο μέρος με θέα. Το κόστος υπολογίζεται στα 3-4.000 ευρώ και αν μαζευτούν περισσότερα, θα μείνουν στον Σύλλογο της Κρανιάς.

Άλλες χρονιές πώς αξιοποιήθηκαν τα χρήματα;

Στη Χελιδόνα Ευρυτανίας, οι ντόπιοι επισκεύασαν τον παραδοσιακό νερόμυλο του χωριού. Στην Εύβοια, στην πυρόπληκτη Τσαπουρνιά, με τα χρήματα από το 3ήμερο έφτιαξαν μια παιδική χαρά.

Κακώς κείμενα συναντάτε;

Συναντάς πολλά και διάφορα σε αυτή την πορεία. Όταν είχα πάει στην Εύβοια, για παράδειγμα, αμέσως μετά τις φωτιές, για να δω σε ποιο χωριό χρειάζονταν στήριξη, συναντήθηκα με πολλούς τοπικούς παράγοντες. Και δυστυχώς, όλοι μα όλοι προσπαθούσαν να βγουν μπροστά και να το καπελώσουν, παίρνοντας πολιτικά εύσημα. Εμείς όμως δεν το επιτρέπουμε σε κανέναν αυτό και διαφυλάττουμε την πρωτοβουλία με νύχια και με δόντια. Τελικά, προέτρεψαν τους ντόπιους να σαμποτάρουν τους Από Μηχανής Μουσικούς με πρόσχημα τον κόβιντ. Πολλές φορές ήρθαν πολιτικοί και μας ζήτησαν το βήμα να μιλήσουν στο γλέντι αλλά η απάντησή μας είναι πάντα “όχι”. “Όχι” λέμε και σε επιχειρήσεις που μας προσεγγίζουν ως χορηγοί.

Το μοναδικό πράγμα που δεχόμαστε και το ζητάμε δημόσια, αν κάποιος μπορεί να μας το προσφέρει, είναι ένα όχημα υποστήριξης – ένα βανάκι σαν κινητό συνεργείο που θα βοηθήσει αν συμβεί κάτι σε μια μοτοσυκλέτα. Το μέλημά μας κάθε χρόνο είναι πρωτίστως η ασφάλεια.

Πώς διασφαλίζεται αυτό σε τόσο απομακρυσμένα χωριά;

Είμαι πολλά χρόνια οδηγός μηχανής και γνωρίζω ότι υπάρχει πολλή καγκουριά – αυτό ξεκαθαρίζουμε ότι δεν μας αφορά καθόλου. Επίσης, δεν αφήνουμε κανέναν να φύγει αν έχει πιει. Φροντίζουμε πάντα ο χώρος του κάμπινγκ να είναι κοντά ώστε να μην οδηγήσει κανείς μετά το γλέντι. Φέτος, θα είναι μαζί μας και η Ελληνική Ομάδα Διάσωσης του Νομού Τρικάλων για να εγγυηθούμε τη μέγιστη ασφάλεια αλλά και για να μας κάνουν ένα σεμινάριο πρώτων βοηθειών και αντιμετώπισης ατυχήματος με τη μοτοσικλέτα.

Οι ντόπιοι πώς το βιώνουν;

Υπήρχε χωριό όπου οι ντόπιοι κάθονταν στο καφενείο και έπαιζαν χαρτιά.
Στα Ραγάζια ήταν 14 κάτοικοι σε μια περιφέρεια όσο είναι η Λάρισα και ήρθαν όλοι και συμμετείχαν πολύ ενεργά. Γενικά, τους δίνει μεγάλη χαρά και γι’ αυτό θέλουμε να βρισκόμαστε εκεί μαζί τους.

Είναι και ένα κλείσιμο του ματιού απέναντι στη θεσμική αδιαφορία για την επαρχία;

Εννοείται. Η επαρχία αδειάζει και δεν κάνει κανένας τίποτα γι’ αυτό. Όχι ότι εμείς με 3 μέρες μπορούμε να αλλάξουμε τα πράγματα, αλλά φέτος, από τον Σύλλογο της Κρανιάς, για παράδειγμα, μάς είπαν, “Ελπίζουμε πως αν ανακοινώσετε ότι θα ‘ρθετε, ότι θα μπορέσουμε να πιέσουμε λίγο παραπάνω μήπως γίνει ο δρόμος”. Μιλάμε για τον κεντρικό δρόμο που δεν τον έχουν φτιάξει έναν χρόνο μετά την κακοκαιρία “Daniel”.

Η αποκέντρωση θέλει πολιτική βούληση και οργάνωση, θέλει να δώσεις κίνητρα στον κόσμο – να έχουν δυο-τρία βασικά αγαθά όπως πρόσβαση στην υγεία και την εκπαίδευση. Ξέρεις τι εικόνες έχουμε συναντήσει τόσα χρόνια; Δεν θα ξεχάσω έναν μπαμπά που μου έλεγε ότι το παιδί του κάνει 37 χιλιόμετρα χωματόδρομο για να πάει κάθε μέρα στο σχολείο. Τα νεαρά ζευγάρια αποθαρρύνονται πολύ από την έλλειψη πρόσβασης σε σχολείο για τα παιδιά τους. Σε άλλο χωριό, είχαμε γνωρίσει νεαρούς άντρες κτηνοτρόφους που το μεγαλύτερό τους πρόβλημα ήταν η μοναξιά αφού δεν μπορούσαν να βρουν συντρόφους. Και κορυφαίο θέμα για όλους είναι η περίθλαψη φυσικά. Σε πολλά χωριά έχουν έτοιμα κέντρα υγείας με εξοπλισμό αλλά δεν υπάρχει κανείς να τα λειτουργήσει.

Και είναι πολύς ο κόσμος που είναι έτοιμος να φύγει από τις πόλεις γιατί η ζωή έχει γίνει πια αβίωτη. Κι εγώ είμαι σίγουρα ένας απ’ αυτούς.

Μελλοντικά, υπάρχει κάτι ακόμα που ονειρεύεσαι για τους Από Μηχανής;

Να γίνει ακόμα πιο πολιτικό. Να πάμε σε χωριά στα σύνορα, προς Καστοριά, Φλώρινα, και να μαζευτούμε μηχανόβιοι από όλες τις γειτονικές χώρες, να γίνει μια διεθνής συνάντηση. Και μια ακόμα επιθυμία μας είναι να επισκεφτούμε τα Πομακοχώρια.

Διδάσκεις εδώ και χρόνια Μουσική σε Πανεπιστήμια. Πώς βλέπεις τη νέα φουρνιά μουσικών;

Βλέπω μια τεράστια αλλαγή από τον covid και μετά. Σαν να έχει αλλάξει η νοοτροπία των νέων. Δεν θέλω να μιλάω σαν παππούς, αλλά, μετά τον covid, βλέπω μια τάση για την εύκολη λύση. Δηλαδή, δείχνω κάτι στους καινούριους φοιτητές, στα πρώτα εξάμηνα, και μου λένε, “Ωραία, πες μας το κόλπο”. Δεν υπάρχει κόλπο. Πρέπει να το κάνεις δέκα χιλιάδες φορές. Η μουσική δεν έχει shortcut. Διακρίνω και μια παραίτηση. Σαν να έχουν απογοητευτεί, και φυσικά δεν έχουν άδικο. Έχουν αποδεχτεί την κατάσταση και λένε, “Οk, ξέρω ότι θα ζήσω με 700 ευρώ το μήνα. Θα κάνω ό,τι είναι να κάνω μέχρι 700 ευρώ, δεν κάνω τίποτα παραπάνω”. Ούτε θα κοιτάξω να αλλάξω τα πράγματα, ούτε θα προσπαθήσω να τους υποχρεώσω να μου δώσουν παραπάνω. Να ζήσω καλύτερα.

Μακάρι να κάνω λάθος. Αλλά όπως και να ‘χει, εμείς φταίμε που έχουν μικρύνει τα όνειρα των παιδιών. Μεγάλωσαν 15 χρόνια μέσα σε κρίσεις, με το κεφάλι πατημένο κάτω και τώρα ψάχνουν να δουν τι θα κάνουν με τη ζωή τους. Θα το βρουν όμως τα παιδιά. Θα πάρουν τον χρόνο τους και θα το βρουν.

Ο 12χρονος Οδυσσέας. 

Δεν θα ξεχάσω ποτέ, από την περσινή συνάντηση στη Χελιδόνα Ευρυτανίας, τον Οδυσσέα. Αυτόν τον 12χρονο που έπαιζε με έκσταση όλα τα όργανα και όλα τα τραγούδια για ώρες.

Ο Οδυσσέας ήρθε με τους γονείς του σε ένα από τα πρώτα καλέσματα των Από Μηχανής Μουσικών. Τότε ήταν πολύ μικρός, μόλις 9 χρονών. Του άρεσε πολύ και αμέσως μετά άρχισε να μαθαίνει μουσική. Τον ξαναείδα πέρσι, τρία χρόνια μετά, και έπαιζε τα πάντα, όλα τα όργανα. Ήταν καταπληκτικό! Ένα 12χρονο αγόρι που έπαιζε παθιασμένα μουσική για τρεις μέρες και τρεις νύχτες, που βρήκε αυτό που αγαπάει, έχει και τη στήριξη από τους γονείς του, και διεκδικεί το όνειρό του.

 

Η φετινή συνάντηση των Από Μηχανής Μουσικών θα γίνει στις 27-29/09 στο Στεφάνι Τρικάλων. 

Οι φωτογραφίες του άρθρου είναι από τη σελίδα των Από Μηχανής Μουσικών στο Facebook και δημοσιεύονται με την άδειά τους.