Για 14 ημέρες θα ενισχυθούν σημαντικά οι έλεγχοι σε αεροδρόμια, σιδηροδρομικούς σταθμούς, λιμάνια, σύνορα και άλλα στρατηγικά σημεία (τρένα, λεωφορεία, μετρό, τραμ), ενώ ενδέχεται να πραγματοποιηθούν και κατ’ οίκον έρευνες.
Δέκα μόλις ημέρες μετά την ανάληψη της προεδρίας της ΕΕ από την Ιταλία, αποφασίζεται η διενέργεια μιας πανευρωπαϊκής αστυνομικής επιχείρησης ενάντια στην παράτυπη μετανάστευση, με την ευφάνταστη κωδική ονομασία Mos Maiorum, που στην κυριολεξία σημαίνει «έθιμο των προγόνων» – ενώ επί της ουσίας o όρος αναφέρεται στους άγραφους νόμους και τις κοινωνικές νόρμες της Αρχαίας Ρώμης.
Η επιχείρηση, που διενεργείται υπό την αιγίδα της ιταλικής προεδρίας, με τη συμβολή της Frontex, μεταφράζεται σε κράτηση όσο το δυνατόν περισσότερων μεταναστών, εντοπισμό, δίωξη και εξάρθρωση εγκληματικών δικτύων διακίνησης, ανάλυση και έρευνα των οδών και των δικτύων που χρησιμοποιούνται από τους μετανάστες (τόσο στα εξωτερικά σύνορα όσο και εντός της Ζώνης Σένγκεν) και εν τέλει, ενίσχυση της μάχης κατά της παράνομης μετανάστευσης.
Πρόκειται, μάλιστα, για τη συνέχεια παρόμοιων επιχειρήσεων, πάντα υπό την αιγίδα της προεδρεύουσας χώρας της ΕΕ (και πάντα με λατινικές ή αρχαιοελληνικές ονομασίες), όπως Αεροδρόμος (Ελλάδα), Αφροδίτη (Κύπρος), Perkunas (Λιθουανία) κ.α.
Σύμφωνα με το βρετανικό οργανισμό Statewatch, η Mos Maiorum είναι η δεύτερη επιχείρηση ευρείας κλίμακας μέσα ένα χρόνο: Η πρώτη με την κωδική ονομασία «Αρχιμήδης» είχε οργανωθεί από τις υπηρεσίες Europol, Frontex, Eurojust και Interpol, σε συνεργασία με τις αστυνομικές αρχές 34 χωρών, και είχε οδηγήσει στον «έλεγχο» περίπου 10.000 παράτυπων μεταναστών.
Πρέπει να σημειωθεί ότι δεν υπήρξε ποτέ επίσημη πληροφόρηση για την τύχη των χιλιάδων μεταναστών που «ελέγχθησαν».
Η επιχείρηση Mos Maiorum παρέμεινε μυστική μέχρι την πρόσφατη διαρροή εμπιστευτικού εγγράφου του Συμβουλίου της ΕΕ, με αποστολέα την ιταλική προεδρία και αποκλειστικούς παραλήπτες τους αντιπροσώπους όλων των κρατών – μελών της ΕΕ και της Ζώνης Σένγκεν. Σημειώνεται πως στις 8 Σεπτεμβρίου, το Συμβούλιο της ΕΕ είχε δώσει στη δημοσιότητα το ίδιο έγγραφο, σε μεγάλο βαθμό λογοκριμένο.
Μέχρι σήμερα παραμένει άγνωστο ποιες χώρες τελικά απάντησαν θετικά στο αίτημα της ιταλικής προεδρίας, αν και, όπως σημειώνεται, συνήθως όλες οι χώρες αποδέχονται τέτοιου είδους προσκλήσεις.
«Ας είμαστε ξεκάθαροι, οι πρόσφυγες είναι ένας ακόμη στόχος της επιχείρησης»
Η παραπάνω φράση αποδίδεται στον Karl Kopp, διευθυντή του τμήματος Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της γερμανικής οργάνωσης ProAsyl.
Μιλώντας στον δημοσιογράφο Yermi Brenner, για λογαριασμό του Al Jazeera, ο Kopp εξηγεί πως οι πρόσφυγες στρέφονται συχνά σε κυκλώματα παράνομης διακίνησης μεταναστών, καθώς τα νόμιμα μονοπάτια προς την ευρωπαϊκή Ζώνη Σένγκεν είναι τουλάχιστον δυσπρόσιτα.
Τόσο η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, άλλωστε, όσο και η Διεθνής Αμνηστία, αλλά και η Human Right Watch, έχουν επισημάνει πολλάκις στους ευρωπαίους υπουργούς πως πρέπει να λάβουν πρόσθετα μέτρα ανακούφισης των προσφύγων, την ώρα – που για πρώτη φορά μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο – ο αριθμός των εκτοπισμένων παγκοσμίως ξεπερνά τα 51 εκατομμύρια.
Σύμφωνα με τον Kopp, μια αστυνομική επιχείρηση, όπως η Mos Maiorum, είναι μέρος της ευρύτερης αποτρεπτικής πολιτικής της ΕΕ εις βάρος των προσφύγων και συνιστά έναν ακόμη κακό οιωνό σε μια συνθήκη που απαιτεί αλληλεγγύη και ανθρωπισμό.
Αξίζει να σημειώσουμε εδώ, πως όσο οι δίοδοι παραμένουν κλειστοί, όλο και περισσότεροι άνθρωποι στρέφονται προς τους λαθρεμπόρους, οι οποίοι με τη σειρά τους αναζητούν νέους δρόμους, οι οποίοι είναι πιο επικίνδυνοι και πιο ακριβοί για τους μετανάστες.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα συνιστά η ίδια η χώρα μας: Έπειτα από την κατασκευή του φράκτη του Έβρου και τη συνεπέστερη φύλαξη των χερσαίων συνόρων, που συνοδεύτηκε από αλλαγή της κρατικής πολιτικής στην αντιμετώπιση των μεταναστών (παρατεταμένη κράτηση σε κλειστά κέντρα), οι μετανάστες δεν σταμάτησαν να προσπαθούν να διασχίσουν τα σύνορα, αλλά αντίθετα στράφηκαν μαζικά προς τις θαλάσσιες διαδρομές.
Στα συμπεράσματα αυτά καταλήγει, μάλιστα, και η ίδια η ΕΕ, όπως φαίνεται και στην συμπερασματική έκθεση που ακολούθησε την επιχείρηση Perkunas (30/9/2013 – 13/10/2013).
Στην ίδια έκθεση αποδεικνύεται περίτρανα και η αυξημένη παρουσία προσφύγων μεταξύ των προσαχθέντων, αν όχι συλληφθέντων, κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης επιχείρησης: Από τα συνολικά 10.459 άτομα που ελέγχθησαν, το 36% ήταν Σύροι, το 12,88% υπήκοοι Ερυθραίας και το 5,64% Αφγανοί. Στην έκθεση δεν χρησιμοποιείται ούτε μία φορά ο όρος «πρόσφυγας».
Οι εμπλεκόμενες υπηρεσίες οφείλουν να λογοδοτήσουν
Ένα ακόμη μείζον ζήτημα που προκύπτει είναι η έλλειψη διαφάνειας που χαρακτηρίζει όλες τις επιχειρήσεις τέτοιου τύπου.
Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Tony Bunyan, διευθυντής της Statewatch, όταν η ΕΕ διεξάγει μαζικές επιχειρήσεις «σκούπας», οι υπηρεσίες και τα κράτη – μέλη οφείλουν να λογοδοτούν στα εθνικά κοινοβούλια και τους πολίτες τους, τόσο πριν, όσο και μετά την υλοποίηση των σχεδίων τους. Στην περίπτωσης της Mos Maiorum, αντίθετα, το Συμβούλιο της ΕΕ επιδίωξε να κρατήσει μυστική την επιχείρηση, δίνοντας στη δημοσιότητα ένα σε μεγάλο βαθμό λογοκριμένο έγγραφο.
Και ενώ στο έγγραφο αυτό, διευκρινίζεται πως τον Δεκέμβρη του 2014 θα δημοσιευτεί η συμπερασματική έκθεση της επιχείρησης, στις προηγούμενες εκθέσεις δεν έχει υπάρξει καμία συγκεκριμένη αναφορά στο τι απέγιναν οι μετανάστες που «ελέγχθησαν», σε τι ποσοστό αυτοί συνελήφθησαν ή ακόμη και εξαναγκάστηκαν σε επαναπροώθηση, αλλά και καμία αναφορά στο αν πράγματι σημειώθηκαν συλλήψεις ή/και διώξεις διακινητών.
Σημ.: Mέρα με τη μέρα πληθαίνουν στο διαδίκτυο οι προειδοποιητικές ανακοινώσεις από φορείς αλληλεγγύης σε πρόσφυγες και μετανάστες, που τους καλούν να δείξουν ιδιαίτερη προσοχή στις μετακινήσεις τους κατά τη διάρκεια της επιχείρησης.