Πάνε πάνω από 20 χρόνια από την εποχή που συνεργάστηκα με τους Γιατρούς χωρίς Σύνορα (ΓΧΣ), τότε για την οργάνωση αποστολής μου σε Αφρικανική χώρα. Όταν πήγα, όπως οι περισσότεροι από μας, πίστευα ότι οι Γιατροί και το λοιπό προσωπικό που μετέχουν δεν πληρώνονται, δε λαμβάνουν κανενός είδους αποζημίωση. Ότι ίσα ίσα τους καλύπτουν τα έξοδά τους. Ότι μαγειρεύουν το φαγητό τους και οδηγούν τα νοσοκομειακά τους οι ίδιοι. Είχα την εικόνα σούπερ ηρώων με μαγικές ιδιότητες που δε χρειάζονταν ύπνο, ξεκούραση, ασφάλεια, προφύλαξη.

Ανακάλυψα ότι είχα πολύ μεγάλο λάθος. Και χάρηκα για αυτό. Γιατί το λάθος μου αφορούσε τις συνθήκες  που εργάζονταν αυτοί οι ωραίοι άνθρωποι που γνώρισα, όσα τους παρέχονταν για να κάνουν σωστά τη δουλειά τους και όσα τους παρέχονταν για να είναι ψυχολογικά και σωματικά υγιείς, όντας μες σε τόσες αντιξοότητες και προερχόμενοι από ανεπτυγμένες χώρες.

Οι γιατροί της ομάδας ΓΧΣ που στήριζε τα στρατόπεδα συγκέντρωσης λιβεριανών προσφύγων στα σύνορα Λιβερίας – Ακτής Ελεφαντοστού έμεναν στο καλύτερο σπίτι που μπορούσες να νοικιάσεις στην περιοχή – περίπου άνετο ελληνικό εξοχικό, χωρίς υπερβολές, αλλά για τα δεδομένα της περιοχής βίλα. Ο καθένας είχε το δωμάτιό του, φυσικά. Υπήρχε μια οικονόμος που φρόντιζε το σπίτι και το φαγητό τους, ώστε οι ίδιοι να μη χρειάζεται να σκεφτούν καθαριότητα, εύρεση τροφής και τα σχετικά. Υπήρχε ένας βοηθός στο σπίτι, άνδρας, για τα κουβαλήματα όλων εκείνων των πακέτων φαρμάκων και υλικών. Και, υπήρχε και ένας σωφέρ: οι γιατροί απαγορεύονταν να οδηγούν οι ίδιοι από όταν η οργάνωση παρατήρησε ότι έχανε πολλά μέλησε τροχαία στους αφρικανικούς δρόμους, και αποφάσισε ότι έπρεπε να υπάρχει ντόπιος έμπειρος οδηγός – έμμισθος φυσικά- που θα αναλάμβανε τις μεταφορές τους και, εν μέρει, την ασφάλειά τους. Υπήρχαν και άλλοι υπάλληλοι της αποστολής, όχι τόσο στενά συνδεδεμένοι με την παροχή υπηρεσιών στα εξ Ευρώπης μέλη της Αποστολής, όμως.

Κάτι ακόμη που με εντυπωσιάσε ήταν η επιμονή των γιατρών στη χρήση μόνο Toyota Landcruiser, τότε. Συζητώντας μαζί τους έμαθα ότι οι κυβερνήσεις της Ευρώπης, και ειδικά των χωρών που δίνουν χρήματα για τη δράση των γιατρών, πίεζαν να προτιμηθούν ευρωπαϊκά αντίστοιχα αυτοκίνητα, αλλά οι ΓΧΣ είχαν απαντήσει ότι «μόνο τα ασφαλέστερα οχήματα» ήταν κατάλληλα και σε αυτά δεν έχει σκόντο. Οπως δεν είχε σκόντο και σε θέματα ψυχικής υγείας: κάθε έξι μήνες στο πεδίο, ήσουν υποχρεωμένος να πάρεις άδεια μηνών και να επιστρέψεις στον τόπο σου.

Κοντολογής, η ασφάλεια των γιατρών, σε κάθε επίπεδο, είναι σημαντική για την οργάνωση  – και πολύ καλώς. Και, βέβαια, οι γιατροί που μετέχουν στις αποστολές λαμβάνουν μια αποζημίωση, μηνιαίως, που είναι χαμηλή για έναν δυτικό γιατρό στον τόπο του, αλλά όχι αμελητέα. Μια μικρή έρευνα στο διαδίκτυο δείχνει ότι η μεικτή μηνιαία αποζημίωση, ο πρώτος μισθός σα να λέμε, ενός αυστραλού ΓΧΣ σήμερα αντιστοιχεί σε 1800 ευρώ – με το βασικό στη χώρα γύρω στα 500 ευρώ- , και αυξήσεις τους δίδονται κάθε χρόνο.

Αν κανείς αποφάσιζε να πάρει αυτά τα στοιχεία που μόλις έγραψα και να τα μετατρέψει σε «κατηγορώ» κατά της οργάνωσης, θα μπορούσε εύκολα να το κάνει. Ειδικά κάποιος απλώς κακοπροαίρετος ή ακόμη και πληρωμένος κονδυλοφόρος θα μπορούσε να μιλήσε για «δήθεν εθελοντές», οι οποίοι «πληρώνονται» και «κυκλοφορούν με σωφέρ» και «έχουν καθαρίστριες και μαγείρισσες» και τα λοιπά… Αποκρύπτοντας τους λόγους για τους οποίους γίνονται όλα αυτά, πολύ εύκολα θα έδινε στον αναγνώστη του την εντύπωση ότι οι ΓΧΣ είναι ψεύτες και υποκριτές – και εδώ μιλώ για μια οργάνωση που, όντας για λίγο στο πεδίο μαζί τους, έμαθα να σέβομαι και να θεωρώ υποχρέωσή μου να βοηθήσω με όποιο τρόπο μπορώ.

Όλα αυτά γράφονται ενώ πριν λίγες ώρες έχει ανακοινωθεί ο θάνατος ενός κουβανού γιατρού στο Ελ Σαλβαδόρ, που έπεσε θύμα της πανδημίας κάνοντας το καθήκον του. Γράφονται ενώ οι κουβανοί γιατροί που προσφέρουν, αγωνίζονται και διδάσκουν ανθρωπιά σε δεκάδες χώρες του πλανήτη δέχονται την επίθεση της Αυτοκρατορίας και όσων την υπηρετούν, για τους γνωστούς λόγους. Γράφονται γιατί πρέπει ίσως να θυμίσουμε ότι οι μισές αλήθειες είναι πολιτικό όπλο του συστήματος και μόνον η ξεκάθαρη αλήθεια είναι επαναστατική.

Δεν θα απαντήσω σε μία προς μία τις μισές αλήθειες που βγαίνουν αυτές τις ημέρες στον Τύπο. Θα καταθέσω όμως κάποια στοιχεία, που θεωρώ ότι θα βοηθήσουν στο διάλογο, αν χρειαστεί να υπερασπιστούμε ακόμη μια φορά το αυτονόητο, τα οποία άντλησα από τις ίδιες πηγές ακριβώς που άντλησαν τις επιλεγμένες δικές τους πληροφορίες οι γράφοντες εναντίον του νησιού και της προσφοράς του.

Η Κούβα ζει υπό το καθεστώς βαρύτατων κυρώσεων δεκαετίες τώρα. Οποιο άρθρο δεν τις αναφέρει και δεν εξηγεί τι σημαίνουν για το σύστημα υγείας είναι, πολύ απλά, κακόβουλο.

Η Κούβα προσφέρει απολύτως δωρεάν – με όλο το κόστος διαμονής, διατροφής, υπηρεσιών- τις υπηρεσίες της σε όσες χώρες πλήττονται και είναι φτωχές, όπως έκανε με το σεισμό στην Αϊτή ή με την επιδημία Έμπολα στην Αφρική. Για να μπορέσει να καλύψει αυτά τα κόστη και, βεβαίως, το κόστος της εκπαίδευσης πολύ περισσότερων γιατρών από ότι η ίδια χρειάζεται, ζητεί μια μικρή σχετικά αποζημίωση από τα κράτη που ζητούν τη βοήθειά της και *μπορούν* να καλύψουν ένα κόστος.

Το κόστος των γιατρών – λχ 3.600 δολάρια ανά γιατρό στη Βραζιλία, τον καιρό που η χώρα αυτή σπαταλούσε δισεκατομμύρια σε Ολυμπιακούς – δεν καλύπτει λοιπόν μόνο την αμοιβή και τα έξοδα διαβίωσης, μετακίνησης και διατροφής των κουβανών γιατρών που υπηρετούν εκεί, αλλά και μέρος των αποστολών σε χώρες που δεν έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν ούτε ένα πιάτο φαγητό στους αλληλέγγυους που καταφθάνουν να βοηθήσουν.

Την ώρα που οργάνωνε αυτές τις αποστολές αλληλεγγύης, η Κούβα είχε να αντιμετωπίσει την, αν μη τι άλλο, πρόστυχη πολιτική των ΗΠΑ, επί Μπους, όταν στήθηκε ειδικό πρόγραμμα για την εξαγορά κουβανών γιατρών σε αποστολές – άδειες εργασίας, διαβατήρια, θέσεις, χρήματα, όλα ήταν στη διάθεσή τους για να προδώσουν την πατρίδα τους και τον όρκο τους. Το πρόγραμμα δεν θεωρήθηκε επιτυχημένο.

Ένα μεγάλο ποσοστό των γιατρών της Κούβας που πάνε σε αποστολές κάνουν με αυτό τον τρόπο το, αντίστοιχο, αγροτικό τους, που είναι τριετές, αμειβόμενοι με ένα ποσό διόλου ευκαταφρόνητο για τα δεδομένα της χώρας, πάντως.

Σε κανένα μέρος του κόσμου οι γιατροί που δρουν στο πεδίο, και μάλιστα σε συνθήκες έκτακτες, δεν είναι ερευνητές. Είναι μάχιμοι γιατροί, άνθρωποι της δράσης. Οι ερευνητές είναι στα ινστιτούτα, στα εργαστήρια και στα πανεπιστήμια. Οπως οι κουβανοί ερευνητές που το 1985 έφτιαξαν το πρώτο εμβόλιο κατά της Μηνιγγίτιδας β’, λόγου χάριν.

Το 2015, το επίπεδο των παροχών υγείας στην Κούβα, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, ήταν ακριβώς το ίδιο με το επίπεδο παροχών υγείας της Νέας Ζηλανδίας. Το προσδόκιμο ζωής είναι το υψηλότερο στην περιοχή και σχεδόν το ίδιο με αυτό στις ΗΠΑ.

Μετά την επανάσταση, πάνω από τους μισούς γιατρούς εγκατέλειψαν τη χώρα. Η Κούβα το 1959 είχε λιγότερους από 3.000 γιατρούς. Σήμερα μόνον οι οικογενειακοί γιατροί ξεπερνούν τους 12.000 και μόνον οι (φυσικά δημόσιες) κλινικές για τους εξωτερικούς ασθενείς στο νησί των 11 εκατομμυρίων κατοίκων ξεπερνούν τις 450. Σήμερα, περίπου 11% του ΑΕΠ της χώρας πηγαίνει στην Υγεία.

Ο ιατρικός τουρισμός, σε όλες τις χώρες του κόσμου όπου αναπτύσσεται, έχει και VIP κλινικές και νοσοκομεία διότι πολύ απλά αυτό ζητούν οι επώνυμοι πελάτες. Φυσικά και το επίπεδο και το είδος των υπηρεσιών στις κλινικές αυτές της Κούβας, που απευθύνονται στους ξένους που πάνε για πλαστικές και τα συναφή, δεν πρέπει να δίδονται δωρέαν. Δεν είναι κομμουνισμός να τραβάει τη μούρη της η κάθε αλλοδαπή τηλεπαρουσιάστρια εις βάρος του λαού της Κούβας.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), η Κούβα ήταν η πρώτη χώρα στον κόσμο που εξάλειψε τη μετάδοση του HIV και της σύφιλης από τη μητέρα στο έμβρυο.

Αν όπως καταγράφουν στο BBC, το 40% των κουβανών γιατρών δηλώνει ότι κατά τις αποστολές τους ζητήθηκε να παραδώσουν τα διαβατήριά τους, καλό θα ήταν αυτό να ελεγχθεί με αντιστοιχία των κρατών στα οποία έδρασαν, διότι, όπως όλοι όσοι έχουμε κάνει ρεπορτάζ σε διάφορες χώρες του εξωτερικού ξέρουμε, πολλές από αυτές *απαιτούν* να παραδώσεις το διαβατήριό σου όταν μπεις στη χώρα, και το παραλαμβάνεις όταν είναι να βγεις. Χωρίς αυτό το στοιχείο, η συγκεκριμένη δημοσκόπηση είναι διάτρητη.

Τέλος, καλό θα ήταν να αφήνουμε τη δημοσιογραφία στους δημοσιογράφους. Λέω…