Λάδι σε χαρτί 21×15 εκ.- του Γιώργου Μικάλεφ
Ο Γκάι Φωκς (Guy Fawkes) γεννήθηκε στις 13 Απριλίου 1570 και στο Γιορκ της Αγγλίας και ήταν στρατιώτης και μέλος μιας ομάδας καθολικών συνωμοτών, οι οποίοι οργάνωσαν τη Συνωμοσία της Πυρίτιδας στις 5 Νοεμβρίου 1605. Η συνωμοσία, όμως, ξεσκεπάστηκε πριν την ολοκλήρωση του σχεδίου και ο Γκάι Φωκς κι οι συνεργάτες του πέρασαν από ανακρίσεις και υπέστησαν βασανιστήρια. Τελικά καταδικάστηκαν και εκτελέστηκαν για προδοσία και απόπειρα δολοφονίας. Σε ορισμένες χώρες η επέτειος αυτής της αποτυχημένης απόπειρας γιορτάζεται στις 5 Νοεμβρίου ως η «Νύχτα του Γκάι Φωκς» (Guy Fawkes Night ή Bonfire Night) με πυροτεχνήματα να γεμίζουν τον ουρανό, σαν την έκρηξη που δεν κατάφερε ο Γκάι και η ομάδα του.
Το έθιμο απαιτούσε, επίσης, το κάψιμο στην πυρά ενός ομοιώματος του Φωκς, γνωστό ως «guy», με αποτέλεσμα η λέξη να χρησιμοποιείται σαν όρος για «κάποιο πρόσωπο με αλλόκοτη και εκκεντρική εμφάνιση», σύμφωνα με το Oxford English Dictionary. Με τον καιρό, η λέξη χρησιμοποιούταν για μια γενικότερη αναφορά σε κάποιον άνδρα, ενώ κατά τον 20ό αιώνα χρησιμοποιείται στον πληθυντικό για άτομα και των δυο φύλων. Έτσι, από το όνομα του Γκάι Φωκς προέκυψε η προσφώνηση «guy» στα αγγλικά.
Remember, remember the 5th of November
Η Συνωμοσία της Πυρίτιδας είχε ως σκοπό τη δολοφονία του Βασιλιά Ιάκωβου Α' της Αγγλίας, της οικογένειάς του και των μελών της αριστοκρατίας με την ανατίναξη του Βρετανικού Κοινοβουλίου στις 5 Νοεμβρίου του 1605, ημέρα κατά την οποία ο βασιλιάς θα απευθυνόταν στη συνέλευση της Βουλής των Λόρδων και της Βουλής των Κοινοτήτων.
Η Συνωμοσία οργανώθηκε ως αντίδραση στην τυραννική βασιλεία του Ιακώβου Α' και στα σκληρά μέτρα του προτεστάντη βασιλιά απέναντι στους Καθολικούς. Οι συνωμότες βρήκαν ένα κελάρι κάτω από το κτίριο της Βουλής των Λόρδων και μέχρι το Μάρτιο του 1605 είχαν συγκεντρώσει 36 βαρέλια πυρίτιδας, τα οποία θα ανατίναζαν για να δολοφονήσουν τα μέλη του Κοινοβουλίου. Κάποιοι συνωμότες, ωστόσο, ανησυχούσαν λόγω του ότι στο κτίριο της Βουλής θα βρίσκονταν κι άλλοι Καθολικοί, σαν κι αυτούς, των οποίων η ζωή μπορεί να κινδύνευε. Έτσι στάλθηκε μια προειδοποιητική επιστολή στο Λόρδο Monteagle, στον οποίο κινήθηκαν υποψίες κι έτσι ξεκίνησαν οι έρευνες στις υπόγειες σήραγγες κάτω από τη Βουλή των Λόρδων. Ο Γκάι Φωκς ανακαλύφθηκε και συνελήφθη το πρωινό της 5ης Νοεμβρίου. Μετά από βασανιστήρια, αποκάλυψε τα ονόματα των υπόλοιπων συνωμοτών, που είτε ήταν ήδη γνωστοί είτε νεκροί. Οι συνωμότες καταδικάστηκαν και στις 31 Ιανουαρίου, εκτελέστηκαν με αγχόνη και διαμελισμό.
Η ιστορία του Γκάι Φωκς αποτέλεσε έμπνευση για το κόμικς των Άλαν Μουρ και Ντέιβιντ Λόιντ V for Vendetta, κεντρικός ήρωας του οποίου είναι ο V, που φοράει τη μάσκα του Γκάι Φωκς. Ο Φωκς είναι το πρότυπό του και ο V σχεδιάζει να ανατινάξει το κτίριο του Κοινοβουλίου στις 5 Νοεμβρίου σε ένα Λονδίνο του μέλλοντος, θέλοντας να ανατρέψει το ολοκληρωτικό καθεστώς που έχει επιβληθεί σε όλη τη χώρα. Στο κόμικ βασίστηκε και το ομώνυμο πολιτικό θρίλερ «V for Vendetta» του James McTeigue. Τέλος, ο Τζον Λένον στο άλμπουμ του John Lennon/Plastic Ono Band (1970) στο τέλος του κομματιού «Remember», τραγουδάει το στίχο: «Remember, remember the 5th of November» και αμέσως μετά ακούγεται μια έκρηξη.
O Γκάι Φωκς πέθανε στις 31 Ιανουαρίου 1606.
Το πλήρες έργο:
Ντοκιμαντέρ του BBC