Στρος καν, ερίκ τουσέν
Στρος Καν: «Αξιοθρήνητο σύμβολο ενός καπιταλιστικού και πατριαρχικού συστήματος». Άρθρο του Ερίκ Τουσέν και του CADTM
Αρθρο των Eric Toussaint, Stephanie Jacquemont,Daniel Millet, Christine Vanden Daelen (CADTM)*
Εδώ και μερικές μέρες, όλα τα διεθνή ΜΜΕ μεταδίδουν πληροφορίες για μια ενδεχόμενη σεξουαλική επίθεση του Ντομινίκ Στρος Καν στη Νέα Υόρκη και η φωτογραφία του σιδηροδέσμιου γενικού διευθυντή του ΔΝΤ έχει κάνει το γύρο του κόσμου. Χωρίς να αποφαινόμαστε για την ενδεχόμενη ενοχή του, θέλουμε πάντως να καταγγείλουμε ένα άλλο σκάνδαλο: εκείνο της ίδιας της δράσης του ΔΝΤ.
Σε αντίθεση με όσα διακηρύσσουν οι υπεύθυνοί του, το ΔΝΤ δεν είναι ένας θεσμός που βοηθάει τις χώρες που βρίσκονται σε κρίση. Αντίθετα, είναι εκείνος που επιβάλλει δρακόντεια προγράμματα λιτότητας και που υπερασπίζεται ένα οικονομικό μοντέλο δομικά γενεσιουργό φτώχειας και ανισοτήτων. Είναι η ίδια η δράση του ΔΝΤ και εκείνοι που στηρίζουν τη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση που φόρτωσαν το βάρος της κρίσης στους πληθυσμούς που είναι τα πρώτα της θύματα. Αν μιλάμε για κάποια διάσωση που έκανε το ΔΝΤ, πρόκειται για τη διάσωση των τραπεζών και όχι των λαών που θυσιάστηκαν. Βαθειά αντιδημοκρατικό, μια και οι πιο πλούσιες χώρες διαθέτουν πάνω από τις μισές ψήφους στο διοικητικό του συμβούλιο, το ΔΝΤ είναι ντε φάκτο ένα εργαλείο των μεγάλων δυνάμεων για να διαιωνίζεται το καπιταλιστικό σύστημα και να προστατεύονται τα συμφέροντα των μεγάλων πολυεθνικών.
Ιδιαίτερα δραστήριο στο Νότο και στην Ανατολική Ευρώπη εδώ και πολλές δεκαετίες, το ΔΝΤ επωφελήθηκε από τη κρίση που ξέσπασε το 2007-2008 για να ξαναβάλει για τα καλά πόδι στη δυτική Ευρώπη και να επιβάλλει στους λαούς των πιο βιομηχανικών χωρών τις νοσηρές θεραπείες που οδήγησαν σε τραγικό αδιέξοδο τους λαούς του Νότου που τις εφάρμοσαν.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, τριάντα χρόνια νεοφιλελεύθερων πολιτικών επέτρεψαν τη γενικευμένη απορρύθμιση του χρηματοπιστωτικού τομέα, που οδήγησε κατευθείαν σε αυτή τη κρίση μεγάλων διαστάσεων. Κατά τη πρώτη φάση της κρίσης (2007-2009), στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη δεν δημιουργήθηκαν «κοινωνικοί αποροφητήρες κραδασμών» παρά μόνο προσωρινά, για να περιοριστούν οι κίνδυνοι κοινωνικής έκρηξης. Η εφαρμογή της στρατηγικής του σοκ άρχισε από το 2010 και έθιξε στην αρχή τις πιο εύθραυστες χώρες στην αλυσίδα του χρέους: την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία… Το ΔΝΤ βρίσκεται στη καρδιά αυτής της στρατηγικής.
Τον Απρίλη του 2009 στο Λονδίνο, η συνάντηση κορυφής του G20 αποφάσισε να αναζωογονήσει το ΔΝΤ για να του επιτρέψει να παρεμβαίνει στις υπερχρεωμένες χώρες. Μεγάλος κερδισμένος της επιχείρησης, το ΔΝΤ είδε τις δανειακές του ικανότητες να τριπλασιάζονται, από τα 250 στα 750 δισεκατομμύρια δολάρια. Για πρώτη φορά, το ΔΝΤ μπορεί επίσης να αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο να δανειστεί στις χρηματαγορές. Μετά από μια σοβαρή κρίση νομιμοποίησης στις αρχές της δεκαετίας του 2000 ως επακόλουθο του φιάσκου των πολιτικών του στις χώρες του Νότου και των πολυάριθμων ταραχών ενάντια στο ΔΝΤ, η εποχή των ισχνών αγελάδων δείχνει να τερματίζεται για το ΔΝΤ που, σε λιγότερο από ένα χρόνο, άνοιξε μια γραμμή πίστωσης σε καμιά δεκαριά χώρες της Ευρώπης και επεμβαίνει εφεξής σε πολλά μέτωπα.
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, ο DSK (Ντομινίκ Στρος-Καν) προσπαθεί να προβάλει την ιδέα ενός νέου ΔΝΤ, σε ρήξη με τα λάθη του παρελθόντος…Ωστόσο, η λογική των πολιτικών που επιβάλει παραμένει η ίδια. Ένας αληθινός τυφώνας λιτότητας σαρώνει την Ευρώπη. Τα κλιμάκια του ΔΝΤ στέλνονται ταυτόχρονα στις μεγάλες πρωτεύουσες και μελετούν, από το ύψος των δωματίων τους στα πολυτελή ξενοδοχεία όπως και από τα γραφεία του υπουργείου Οικονομικών που καταλαμβάνουν σαν να επρόκειτο για τα δικά τους γραφεία, το λογιστικό απολογισμό των σχεδίων τους χωρίς να νοιάζονται για τις κοινωνικές συνέπειες.
Τα παραδείγματα είναι πολλά. Το ΔΝΤ αναστέλλει ένα δάνειο στην Ουκρανία μετά από την απόφαση της κυβέρνησης να αυξήσει τον κατώτατο μισθό. Για να συνεχίσει να λαβαίνει τις χρηματοδοτήσεις του ΔΝΤ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Λετονία υποχρεώνεται να μειώσει πάρα πολύ τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων και τις συντάξεις. Η Ελλάδα πρέπει να δεχτεί να ιδιωτικοποιήσει πολύ πέρα από ό,τι είχε προβλεφτεί αρχικά και να θέσει υπό αμφισβήτηση πολυάριθμα κοινωνικά δικαιώματα. Η Ισλανδία, για να πάρει τη συγκατάθεση του ΔΝΤ, προσπαθεί να παρακάμψει τη λαϊκή ετυμηγορία που εκφράστηκε σε δυο δημοψηφίσματα ενάντια στην πληρωμή του χρέους. Παντού, δίνει δίκιο στους τραπεζίτες ενάντια στους λαούς. Παντού, ενθαρρύνει τη θεαματική αύξηση των ανισοτήτων, την επέκταση της διαφθοράς, τη διατήρηση των λαών μέσα στην υποταγή στο νεοφιλελευθερισμό. Ενώ κάποιοι περίμεναν από τον DSK τη μακροπρόθεσμη εφαρμογή μιας νεοκεϋνσιανής πολιτικής, αυτός εφαρμόζει μια υπερφιλελεύθερη πολιτική άξια του Φρίντριχ Φον Χάγιεκ και του Μίλτον Φρίντμαν. Συστολή της δημόσιας ζήτησης, συμπίεση των μισθών, επισφάλεια της απασχόλησης και ιδιωτικοποιήσεις αποτελούν το άλφα και το ωμέγα του προσανατολισμού του.
Πέρα από όλα αυτά, το ισχύον σήμερα διεθνές σύστημα είναι όχι μόνο καπιταλιστικό, αλλά και πατριαρχικό και φαλλοκρατικό. Μόνον οι άνδρες προεδρεύουν μέχρι τώρα θεσμούς σαν το ΔΝΤ, την Παγκόσμια Τράπεζα και την Παγκόσμια Οργάνωση Εμπορίου.
Ο φαλλοκρατισμός και ο πατριαρχικός χαρακτήρας πάνε αυτομάτως χέρι-χέρι με συμπεριφορές σεξουαλικού εξουσιασμού, παρενόχλησης και βίας. Ανεξάρτητα από το αν υπάρχει ή όχι πραγματική ευθύνη του DSK στην παρούσα υπόθεση, πρέπει να καταγγελθεί το γεγονός ότι τέτοιες συμπεριφορές γίνονται κάτι το συνηθισμένο. Η πάλη ενάντια στο καπιταλισμό είναι άρρηκτα συνδεμένη με εκείνη ενάντια στο πατριαρχικό σύστημα καθώς αυτά τα εξουσιαστικά συστήματα έχουν κοινές ρίζες και θρέφουν το ένα το άλλο. Η οικονομική και σεξουαλική εκμετάλλευση των γυναικών δεν έπαψε να ενισχύεται από τις συνεχείς επιθέσεις της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης που προωθούν οι διεθνείς χρηματοδοτικοί θεσμοί. Το εμπόριο γυναικών, οι μεταναστεύσεις τους για να εξασφαλίσουν την επιβίωση της οικογένειάς τους, η εκθετική αύξηση της γυναικείας φτώχειας και της επέκτασης της άτυπης και αναγκαστικής εργασίας των γυναικών μάς το αποδεικνύουν κάθε μέρα. Οι ανισότητες φύλου καθώς και οι ταξικές και φυλετικές ανισότητες ενισχύονται ασταμάτητα ως συνέπεια των πολιτικών που έχουν επιβληθεί στους λαούς από το ΔΝΤ και τη Παγκόσμια Τράπεζα. Τα εξουσιαστικά συστήματα είναι τόσο πολύ αλληλένδετα ώστε να μην μπορεί να υπάρξει αληθινή χειραφέτηση των ανθρώπινων όντων –ανδρών και γυναικών- αν δεν πολεμήσουμε ταυτόχρονα το καπιταλισμό, το ρατσισμό και τη πατριαρχία.
Ανεξάρτητα από το αν αποδειχτούν αληθινά τα γεγονότα που αφορούν τον DSK, μας είναι σαφές ότι δεν μπορεί να υπάρξει ασυλία για έναν υπάλληλο του ΔΝΤ και ότι όλοι εκείνοι που εργάζονται για ένα διεθνή θεσμό πρέπει να λογοδοτούν για τις πράξεις τους. Το ΔΝΤ ως θεσμός πρέπει να προσαχθεί ενώπιον της δικαιοσύνης για τις πολλαπλές παραβιάσεις των θεμελιωδών ανθρώπινων δικαιωμάτων που έχει διαπράξει και που συνεχίζει να διαπράττει σε πολλές χώρες. Επείγει η αντικατάσταση του ΔΝΤ από ένα παγκόσμιο δημοκρατικό οργανισμό επιφορτισμένο με τη νομισματική σταθερότητα και την πάλη ενάντια στη χρηματιστική κερδοσκοπία. Εδώ και πάνω από εξήντα χρόνια, το ΔΝΤ δρα ενάντια στους λαούς με πλήρη ατιμωρησία. Σήμερα, το μήνυμα πρέπει να είναι ξεκάθαρο: το ΔΝΤ υπεράνω των νόμων, τέλειωσε.
* Οι συγγραφείς είναι μέλη της Επιτροπής για την Ακύρωση του Χρέους του Τρίτου Κόσμου (CADTM www.cadtm.org).
(Μετάφραση Γιώργου Μητραλιά)
Εδώ και μερικές μέρες, όλα τα διεθνή ΜΜΕ μεταδίδουν πληροφορίες για μια ενδεχόμενη σεξουαλική επίθεση του Ντομινίκ Στρος Καν στη Νέα Υόρκη και η φωτογραφία του σιδηροδέσμιου γενικού διευθυντή του ΔΝΤ έχει κάνει το γύρο του κόσμου. Χωρίς να αποφαινόμαστε για την ενδεχόμενη ενοχή του, θέλουμε πάντως να καταγγείλουμε ένα άλλο σκάνδαλο: εκείνο της ίδιας της δράσης του ΔΝΤ.
Σε αντίθεση με όσα διακηρύσσουν οι υπεύθυνοί του, το ΔΝΤ δεν είναι ένας θεσμός που βοηθάει τις χώρες που βρίσκονται σε κρίση. Αντίθετα, είναι εκείνος που επιβάλλει δρακόντεια προγράμματα λιτότητας και που υπερασπίζεται ένα οικονομικό μοντέλο δομικά γενεσιουργό φτώχειας και ανισοτήτων. Είναι η ίδια η δράση του ΔΝΤ και εκείνοι που στηρίζουν τη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση που φόρτωσαν το βάρος της κρίσης στους πληθυσμούς που είναι τα πρώτα της θύματα. Αν μιλάμε για κάποια διάσωση που έκανε το ΔΝΤ, πρόκειται για τη διάσωση των τραπεζών και όχι των λαών που θυσιάστηκαν. Βαθειά αντιδημοκρατικό, μια και οι πιο πλούσιες χώρες διαθέτουν πάνω από τις μισές ψήφους στο διοικητικό του συμβούλιο, το ΔΝΤ είναι ντε φάκτο ένα εργαλείο των μεγάλων δυνάμεων για να διαιωνίζεται το καπιταλιστικό σύστημα και να προστατεύονται τα συμφέροντα των μεγάλων πολυεθνικών.
Ιδιαίτερα δραστήριο στο Νότο και στην Ανατολική Ευρώπη εδώ και πολλές δεκαετίες, το ΔΝΤ επωφελήθηκε από τη κρίση που ξέσπασε το 2007-2008 για να ξαναβάλει για τα καλά πόδι στη δυτική Ευρώπη και να επιβάλλει στους λαούς των πιο βιομηχανικών χωρών τις νοσηρές θεραπείες που οδήγησαν σε τραγικό αδιέξοδο τους λαούς του Νότου που τις εφάρμοσαν.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, τριάντα χρόνια νεοφιλελεύθερων πολιτικών επέτρεψαν τη γενικευμένη απορρύθμιση του χρηματοπιστωτικού τομέα, που οδήγησε κατευθείαν σε αυτή τη κρίση μεγάλων διαστάσεων. Κατά τη πρώτη φάση της κρίσης (2007-2009), στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη δεν δημιουργήθηκαν «κοινωνικοί αποροφητήρες κραδασμών» παρά μόνο προσωρινά, για να περιοριστούν οι κίνδυνοι κοινωνικής έκρηξης. Η εφαρμογή της στρατηγικής του σοκ άρχισε από το 2010 και έθιξε στην αρχή τις πιο εύθραυστες χώρες στην αλυσίδα του χρέους: την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία… Το ΔΝΤ βρίσκεται στη καρδιά αυτής της στρατηγικής.
Τον Απρίλη του 2009 στο Λονδίνο, η συνάντηση κορυφής του G20 αποφάσισε να αναζωογονήσει το ΔΝΤ για να του επιτρέψει να παρεμβαίνει στις υπερχρεωμένες χώρες. Μεγάλος κερδισμένος της επιχείρησης, το ΔΝΤ είδε τις δανειακές του ικανότητες να τριπλασιάζονται, από τα 250 στα 750 δισεκατομμύρια δολάρια. Για πρώτη φορά, το ΔΝΤ μπορεί επίσης να αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο να δανειστεί στις χρηματαγορές. Μετά από μια σοβαρή κρίση νομιμοποίησης στις αρχές της δεκαετίας του 2000 ως επακόλουθο του φιάσκου των πολιτικών του στις χώρες του Νότου και των πολυάριθμων ταραχών ενάντια στο ΔΝΤ, η εποχή των ισχνών αγελάδων δείχνει να τερματίζεται για το ΔΝΤ που, σε λιγότερο από ένα χρόνο, άνοιξε μια γραμμή πίστωσης σε καμιά δεκαριά χώρες της Ευρώπης και επεμβαίνει εφεξής σε πολλά μέτωπα.
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, ο DSK (Ντομινίκ Στρος-Καν) προσπαθεί να προβάλει την ιδέα ενός νέου ΔΝΤ, σε ρήξη με τα λάθη του παρελθόντος…Ωστόσο, η λογική των πολιτικών που επιβάλει παραμένει η ίδια. Ένας αληθινός τυφώνας λιτότητας σαρώνει την Ευρώπη. Τα κλιμάκια του ΔΝΤ στέλνονται ταυτόχρονα στις μεγάλες πρωτεύουσες και μελετούν, από το ύψος των δωματίων τους στα πολυτελή ξενοδοχεία όπως και από τα γραφεία του υπουργείου Οικονομικών που καταλαμβάνουν σαν να επρόκειτο για τα δικά τους γραφεία, το λογιστικό απολογισμό των σχεδίων τους χωρίς να νοιάζονται για τις κοινωνικές συνέπειες.
Τα παραδείγματα είναι πολλά. Το ΔΝΤ αναστέλλει ένα δάνειο στην Ουκρανία μετά από την απόφαση της κυβέρνησης να αυξήσει τον κατώτατο μισθό. Για να συνεχίσει να λαβαίνει τις χρηματοδοτήσεις του ΔΝΤ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Λετονία υποχρεώνεται να μειώσει πάρα πολύ τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων και τις συντάξεις. Η Ελλάδα πρέπει να δεχτεί να ιδιωτικοποιήσει πολύ πέρα από ό,τι είχε προβλεφτεί αρχικά και να θέσει υπό αμφισβήτηση πολυάριθμα κοινωνικά δικαιώματα. Η Ισλανδία, για να πάρει τη συγκατάθεση του ΔΝΤ, προσπαθεί να παρακάμψει τη λαϊκή ετυμηγορία που εκφράστηκε σε δυο δημοψηφίσματα ενάντια στην πληρωμή του χρέους. Παντού, δίνει δίκιο στους τραπεζίτες ενάντια στους λαούς. Παντού, ενθαρρύνει τη θεαματική αύξηση των ανισοτήτων, την επέκταση της διαφθοράς, τη διατήρηση των λαών μέσα στην υποταγή στο νεοφιλελευθερισμό. Ενώ κάποιοι περίμεναν από τον DSK τη μακροπρόθεσμη εφαρμογή μιας νεοκεϋνσιανής πολιτικής, αυτός εφαρμόζει μια υπερφιλελεύθερη πολιτική άξια του Φρίντριχ Φον Χάγιεκ και του Μίλτον Φρίντμαν. Συστολή της δημόσιας ζήτησης, συμπίεση των μισθών, επισφάλεια της απασχόλησης και ιδιωτικοποιήσεις αποτελούν το άλφα και το ωμέγα του προσανατολισμού του.
Πέρα από όλα αυτά, το ισχύον σήμερα διεθνές σύστημα είναι όχι μόνο καπιταλιστικό, αλλά και πατριαρχικό και φαλλοκρατικό. Μόνον οι άνδρες προεδρεύουν μέχρι τώρα θεσμούς σαν το ΔΝΤ, την Παγκόσμια Τράπεζα και την Παγκόσμια Οργάνωση Εμπορίου.
Ο φαλλοκρατισμός και ο πατριαρχικός χαρακτήρας πάνε αυτομάτως χέρι-χέρι με συμπεριφορές σεξουαλικού εξουσιασμού, παρενόχλησης και βίας. Ανεξάρτητα από το αν υπάρχει ή όχι πραγματική ευθύνη του DSK στην παρούσα υπόθεση, πρέπει να καταγγελθεί το γεγονός ότι τέτοιες συμπεριφορές γίνονται κάτι το συνηθισμένο. Η πάλη ενάντια στο καπιταλισμό είναι άρρηκτα συνδεμένη με εκείνη ενάντια στο πατριαρχικό σύστημα καθώς αυτά τα εξουσιαστικά συστήματα έχουν κοινές ρίζες και θρέφουν το ένα το άλλο. Η οικονομική και σεξουαλική εκμετάλλευση των γυναικών δεν έπαψε να ενισχύεται από τις συνεχείς επιθέσεις της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης που προωθούν οι διεθνείς χρηματοδοτικοί θεσμοί. Το εμπόριο γυναικών, οι μεταναστεύσεις τους για να εξασφαλίσουν την επιβίωση της οικογένειάς τους, η εκθετική αύξηση της γυναικείας φτώχειας και της επέκτασης της άτυπης και αναγκαστικής εργασίας των γυναικών μάς το αποδεικνύουν κάθε μέρα. Οι ανισότητες φύλου καθώς και οι ταξικές και φυλετικές ανισότητες ενισχύονται ασταμάτητα ως συνέπεια των πολιτικών που έχουν επιβληθεί στους λαούς από το ΔΝΤ και τη Παγκόσμια Τράπεζα. Τα εξουσιαστικά συστήματα είναι τόσο πολύ αλληλένδετα ώστε να μην μπορεί να υπάρξει αληθινή χειραφέτηση των ανθρώπινων όντων –ανδρών και γυναικών- αν δεν πολεμήσουμε ταυτόχρονα το καπιταλισμό, το ρατσισμό και τη πατριαρχία.
Ανεξάρτητα από το αν αποδειχτούν αληθινά τα γεγονότα που αφορούν τον DSK, μας είναι σαφές ότι δεν μπορεί να υπάρξει ασυλία για έναν υπάλληλο του ΔΝΤ και ότι όλοι εκείνοι που εργάζονται για ένα διεθνή θεσμό πρέπει να λογοδοτούν για τις πράξεις τους. Το ΔΝΤ ως θεσμός πρέπει να προσαχθεί ενώπιον της δικαιοσύνης για τις πολλαπλές παραβιάσεις των θεμελιωδών ανθρώπινων δικαιωμάτων που έχει διαπράξει και που συνεχίζει να διαπράττει σε πολλές χώρες. Επείγει η αντικατάσταση του ΔΝΤ από ένα παγκόσμιο δημοκρατικό οργανισμό επιφορτισμένο με τη νομισματική σταθερότητα και την πάλη ενάντια στη χρηματιστική κερδοσκοπία. Εδώ και πάνω από εξήντα χρόνια, το ΔΝΤ δρα ενάντια στους λαούς με πλήρη ατιμωρησία. Σήμερα, το μήνυμα πρέπει να είναι ξεκάθαρο: το ΔΝΤ υπεράνω των νόμων, τέλειωσε.
* Οι συγγραφείς είναι μέλη της Επιτροπής για την Ακύρωση του Χρέους του Τρίτου Κόσμου (CADTM www.cadtm.org).
(Μετάφραση Γιώργου Μητραλιά)