Σε χώρες, ωστόσο, της βόρειας Ευρώπης μοντέλα συλλογικής ιδιοκτησίας όπως η συνεταιριστική κατοικία είναι αρκετά διαδεδομένα, επιτρέποντας στα μέλη να μοιράζονται το κόστος της κατοικίας τους και να ωφελούνται επιπλέον, όπως και το περιβάλλον, από την κοινή χρήση χώρων, υποδομών, εργαλείων, μέσα από διαδικασίες αυτοδιαχείρισης, συμμετοχής και αλληλεγγύης. Η οικονομική, πολιτική και οικολογική κρίση, καθιστά τέτοια επιτυχημένα μοντέλα πηγές έμπνευσης για εναλλακτικές, που μπορούν να αναπτυχθούν ως απάντηση στα οξυμένα στεγαστικά προβλήματα, αλλά και ως ένα νέο υπόδειγμα παρέμβασης στις γειτονιές, αναβάθμισης του κτιριακού αποθέματος και βελτίωσης της ποιότητας ζωής συνολικά, σε χώρες που δεν έχουν αντίστοιχη παράδοση, όπως η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ισπανία, η Σερβία, η Σλοβενία.

Σχετικά πρόσφατα έχει ξεκινήσει και στην Αθήνα μια προσπάθεια προσέγγισης του ζητήματος της συλλογικής ιδιοκτησίας η οποία στοχεύει μέσα από την έρευνα του ισχύοντος νομοθετικού και κοινωνικού πλαισίου να προτείνει εργαλεία και να διαμορφώσει πιλοτικά παραδείγματα που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν από ομάδες που ενδιαφέρονται να στήσουν εξαρχής το δικό τους εγχείρημα. Στην προσπάθεια αυτή το συνεργαζόμενο δίκτυο ομάδων (CoHab Athens, INURA Athens, NetHood) βρίσκεται σε επικοινωνία με εγχειρήματα από το εξωτερικό με στόχο τη δημιουργία ενός δικτύου ανταλλαγής εμπειριών και γνώσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Σε συζητήσεις και εργαστήρια που έχουν γίνει τον προηγούμενο χρόνο, με τη συμβολή ερευνητών-μελών εγχειρημάτων συλλογικής κατοικίας από τη Γερμανία (Miethauser Syndikat) και τη Ζυρίχη (Kraftwerk1, NeNa1 κα), μελετήθηκαν πρακτικές, μέθοδοι και εργαλεία που έχουν ήδη δοκιμαστεί εκεί, και με βάση παραδείγματα από το κέντρο της Αθήνας, συζητήθηκε η δυνατότητα διαμόρφωσης ενός αντίστοιχου μοντέλου προσαρμοσμένου στα ελληνικά δεδομένα. Το μοντέλο αυτό θα πρέπει να ισορροπήσει μεταξύ των μακροπρόθεσμων διεργασιών που συχνά απαιτούνται για την επιτυχημένη δημιουργία ενός συλλογικού εγχειρήματος -πόσο μάλλον όταν πρόκειται για συνεταιριστική κατοικία- από τη μία, και της επιτακτικότητας για ανάπτυξη εναλλακτικών απαντήσεων στις πολλαπλές ανάγκες που έχουν αναδειχθεί την περίοδο της κρίσης στην Ελλάδα.

Αναπόσπαστο κομμάτι της ερευνητικής αυτής προσπάθειας είναι η διάδοση της ιδέας της συλλογικής κατοικίας, η ενημέρωση προς το ευρύ κοινό και η εξοικείωση με τις πρακτικές και μεθόδους της. Στην κατεύθυνση αυτή τα επόμενα βήματα, πέρα από την μελέτη υφιστάμενων παραδειγμάτων από το εξωτερικό, στοχεύουν σε εργαστήρια στις γειτονιές και επιτόπου επεξεργασία παραδειγμάτων που να απαντούν σε τοπικά προβλήματα. Παράλληλα, στόχος είναι, μέσα από αυτή τη διαδικασία να διερευνηθούν οι δυνατότητες και τα όρια των υφιστάμενων θεσμικών εργαλείων, οι ανάγκες για από-τα-πάνω υποστήριξη τέτοιων εγχειρημάτων, και η διαμόρφωση συγκεκριμένων προτάσεων που θα μπορούσαν να υιοθετηθούν στην τρέχουσα συγκυρία.

Στο συνέδριο για τη συνεταιριστική και αλληλέγγυα οικονομία UNIVERSSE 2017 που διοργανώνεται στην Αθήνα 9-11 Ιουνίου, έχουν προγραμματιστεί δύο σχετικές εκδηλώσεις.

Το Σάββατο 10 Ιουνίου (16:30-18:30) θα γίνει μία σύντομη εισαγωγή και περίληψη των προηγούμενων συναντήσεων ενώ θα έχουμε την ευκαιρία να ακούσουμε τις εμπειρίες από προσπάθειες σε δύο διαφορετικές πόλεις: το πρόγραμμα συνεταιριστικής κατοικίας του Δήμου Βαρκελώνης και την προσαρμογή του βορειοαμερικάνικου μοντέλου των community land trusts στις Βρυξέλλες.

Την Κυριακή 11 Ιουνίου (12:00-14:00) η συζήτηση θα συνεχιστεί στο εργαστήριο που διοργανώνεται σε συνεργασία με την Πρωτοβουλία Κατοίκων Εξαρχείων, όπου θα διερευνηθούν οι ανάγκες, οι επιθυμίες και οι δυνατότητες που υπάρχουν στη γειτονιά των Εξαρχείων για την υλοποίηση ενός τέτοιου συλλογικού εγχειρήματος. Πρόθεση είναι το εργαστήριο να συνεχίσει όλο τον επόμενο χρόνο με στόχο να καταλήξει σε μία ολοκληρωμένη πρόταση (ή περισσότερες) που θα μπορούσε μέσα από διαδοχικά βήματα να οδηγήσει στην ίδρυση ενός συνεταιρισμού κατοικίας/γειτονιάς.