Δημοσιεύτηκε στο TheIntercept

Καθώς ο νέος Κορονοϊος μαστίζει όλη την υφήλιο και μεταδίδεται ταχύτατα στις ΗΠΑ, η Αφρική είναι προς το παρόν, η λιγότερο πληγείσα ήπειρος, μετρώντας λιγότερα από 300 επισήμως καταγεγραμμένα περιστατικά, στις περίπου μισές από τις 54 χώρες της. Αρκετά δημοσιογραφικά μέσα αντέδρασαν σαστισμένα και απορημένα με το γεγονός ότι στην Αφρική δεν υπάρχουν περισσότερα περιστατικά, διερωτώμενα αν οι χαμηλοί αριθμοί οφείλονται στην έλλειψη διαγνωστικών ελέγχων.

Αξιωματούχοι του υγειονομικού τομέα αναφέρουν ως κυριότερο λόγο της αποτροπής διάδοσης κρουσμάτων στην αφρικανική ήπειρο την ύπαρξη υποδομών που αναπτύχθηκαν κατά την επιδημία του ιού Έμπολα και οι οποίες εξακολουθούν να είναι σε εφαρμογή, όπως επίσης και τις λιγότερες διεθνείς αερομετακινήσεις προς και από την Αφρική. Ταυτοχρόνως, αναγνωρίζουν ότι η πραγματική κατάσταση δεν είναι τόσο καλή όσο φαίνεται, καθώς είναι πιθανό σε μερικές χώρες η μετάδοση του ιού να πραγματοποιείται χωρίς να γίνεται γνωστή. Ωστόσο, στη Νιγηρία, τη μεγαλύτερη σε πληθυσμό χώρα της ηπείρου, οι επενδύσεις που έχουν γίνει στη δυναμική των εργαστηρίων και ο συντονισμός της με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) για διαγνωστικές εξετάσεις έχει αποφέρει καρπούς. «Κατά τη διάρκεια των τελευταίων τριών ετών έχουμε ενισχύσει τις δυνατότητες του Εθνικού Εργαστηρίου Αναφοράς ώστε να μπορεί να παρέχει μοριακή διάγνωση για όλες τις πιθανώς επιδημιολογικές νόσους και τους υψηλά παθογόνους μικροοργανισμούς» δήλωσε στο The Conversation, ο Chikwe Ihekweazu, διευθυντής του Κέντρου Διάγνωσης Νοσημάτων της Νιγηρίας.

Η πανδημία εκθέτει διαρκώς τα σημαντικότερα προβλήματα των συστημάτων υγείας των χωρών με ισχυρές οικονομίες και αντιστρέφει τους ρόλους των ταξιδιωτικών περιορισμών που επί δεκαετίες τίθενται σε Αφρικανούς. Όταν η Δυτική Αφρική μαστιζόταν από την κρίση του Έμπολα, από το 2014 ως το 2016, η συγκεκριμένη περιοχή χαρακτηριζόταν ως ο αδύναμος κρίκος στο παγκόσμιο σύστημα υγείας και γι’ αυτό πολλές αεροπορικές σταμάτησαν τις πτήσεις τους σε Γουινέα, Λιβερία, και Σιέρα Λεόνε. Πλέον, τέσσερα χρόνια αργότερα, η Αφρική κινδυνεύει να μολυνθεί κυρίως από την Ευρώπη, την Κίνα και τις ΗΠΑ. Εκτός από την Αίγυπτο, σχεδόν όλα τα βεβαιωμένα κρούσματα της ηπείρου προέρχονται από χώρες της Ευρώπης και της Ανατολικής Ασίας, κάτι το οποίο όμως φαίνεται πολύ πιθανό να αλλάξει σύντομα, καθώς τα κρούσματα αυξάνονται γρήγορα στην αφρικανική ήπειρο και η μετάδοση του ιού μέσα στις κοινότητες είναι πολύ πιθανή.

Σε μια δραματική εναλλαγή της τύχης, αφρικανικές χώρες, των οποίων οι κάτοικοι πολύ συχνά καλούνται να αποδείξουν την καλή κατάσταση της υγείας τους ακόμα και για να αποκτήσουν βίζα προκειμένου να μπορέσουν να ταξιδέψουν στην Ευρώπη, προέβησαν με μεγάλη ταχύτητα στον έλεγχο των αφίξεων από ευρωπαϊκές χώρες. Η Γκάνα και η Κένυα ανακοίνωσαν νέα μέτρα απαγόρευσης εισόδου ταξιδιωτών από χώρες που έχουν πληγεί από τον Covid-19 και είναι οι πρώτες δύο χώρες που εφάρμοσαν καθολικές ταξιδιωτικές απαγορεύσεις, ενώ η Σενεγάλη και η Κένυα  ανακοίνωσαν επιπλέον το κλείσιμο των σχολείων τους. Η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό επέβαλε μέτρα απομόνωσης σε ταξιδιώτες προερχόμενους από την Ιταλία, τη Γαλλία, την Κίνα και τη Γερμανία. Αφού ξεκίνησαν να θέτουν ταξιδιώτες προερχόμενους από χώρες υψηλού κινδύνου σε καραντίνα, η Μαυριτανία απέλασε 15 Ιταλούς τουρίστες και η Τυνησία απέλασε άλλους 30 Ιταλούς, οι οποίοι έσπασαν την καραντίνα στην οποία είχαν τεθεί. Η Ρουάντα, η Ουγκάντα, το Μάλι και άλλες χώρες επέβαλαν παρόμοια μέτρα καραντίνας σε ευρωπαίους ταξιδιώτες, ενώ ταυτόχρονα στα διεθνή αεροδρόμια σε όλη την επικράτεια της ηπείρου ελέγχεται η θερμοκρασία των επιβατών. Ένα δημοσιογραφικό μέσο από το Καμερούν ανέφερε αυξημένες αφίξεις από την Ιταλία λόγω της προσπάθειας των ανθρώπων να δραπετεύσουν από τις χώρες που έχουν μολυνθεί με τον Κορονοϊό.

Ο Δρ. Craig Spencer, ο Αμερικανός γιατρός που μολύνθηκε από τον ιό Έμπολα ενώ παρείχε ιατρική φροντίδα σε επείγοντα περιστατικά στη Γουινέα το 2014, συμφωνεί στο ότι η εμπειρία του Έμπολα άφησε τις αφρικανικές χώρες καλύτερα προετοιμασμένες. “Έχει υπάρξει μια σημαντική αύξηση στις δυνατότητες του ανθρώπινου δυναμικού, στις χρηματοοικονομικές επενδύσεις και πραγματικά στην υλικοτεχνική ενίσχυση της δημόσιας υγείας και στις δυνατότητες της αντιμετώπισης επιδημιών.”, είπε στο Intercept ο Δρ. Spencer, ο οποίος είναι διευθυντής του τμήματος Παγκόσμια Υγεία στην Επείγουσα Ιατρική του Ιατρικού Κέντρου του New York-Presbyterian / Columbia University.

Χώρες που έχουν επηρεαστεί, όπως οι Σενεγάλη και Νιγηρία, δεν αναφέρουν ελλείψεις των τεστ αυτή τη στιγμή, αν και τα εξεταστικά εργαστήρια βρίσκονται κυρίως στις μεγάλες πόλεις και δεν είναι εξοπλισμένα στον βαθμό που απαιτείται για να εξετάσουν χιλιάδες ανθρώπων κάθε μέρα σ’ όλη τη χώρα και στην ύπαιθρο. Παρόλ’ αυτά, αντίθετα με τις Η.Π.Α., όπου το CDC (Κέντρο Ελέγχου Ασθενειών και Πρόληψης) αναφέρεται ότι σταμάτησε τις εξετάσεις για τον κορονοϊό όταν αυτός εξαπλώθηκε αρχικά σε έναν οίκο ευγηρίας στη πολιτεία της Washington, και δυσκολεύτηκε να ανταποκριθεί ικανοποιητικά σε όλη τη χώρα, σε χώρες όπως η Σενεγάλη υπάρχει ισχυρή πολιτική βούληση να εξασφαλίσουν ότι οι ανησυχούντες πολίτες θα έχουν πρόσβαση στα τεστ.

Η Σενεγάλη, η οποία προς το παρόν λαμβάνει τα kits των εξετάσεων από τον Π.Ο.Υ. (Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας), σχεδιάζει να παράξει τα δικά της τεστ με την υποστήριξη του Ηνωμένου Βασιλείου, τα οποία θα είναι έτοιμα μέχρι τον Ιούνιο. Ο Δρ. Amadou Sall, ο διευθυντής του Ινστιτούτου Pasteur της Σενεγάλης, το οποίο είναι υπεύθυνο για τις εξετάσεις στη χώρα, είπε στο Africanews, “Είμαι ευτυχής και περήφανος για αυτά που έχει κάνει η Αφρική τη δεδομένη στιγμή επειδή συνήθως σπαταλάμε χρόνο στο να αντιμετωπίζουμε επιδημίες όταν έχουν ήδη φτάσει εδώ, ενώ αυτή τη φορά ήμασταν προετοιμασμένοι”. Οι αφρικανικές χώρες συνεργάζονται στενά με τον Π.Ο.Υ., ένα παγκόσμιο σώμα από το οποίο η κυβέρνηση Trump προσπάθησε να κόψει 65 εκατομμύρια δολάρια. Οι Η.Π.Α. αποφάσισαν να μη χρησιμοποιήσουν τα kits του Π.Ο.Υ. σύμφωνα με τον Δρ. Ashish Jha, τον διευθυντή του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Υγείας του Πανεπιστημίου Harvard.

Η αποτυχία των Η.Π.Α. να προετοιμαστούν κατάλληλα για την εξάπλωση του κορονοϊού και το ασαφές μήνυμα του Προέδρου Trump σημαίνει ότι οι Η.Π.Α. είναι ο αδύναμος κρίκος στο παγκόσμιο σύστημα υγείας, καθιστώντας δύσκολη την καταπολέμηση του ιού παγκοσμίως. “Περίμενα η Αμερική να σταθεί δυνατή απέναντι σ’ αυτή τη πανδημία, αλλά απογοήτευσε τον κόσμο – αυτή είναι η καθαρή εκτίμησή μου”, είπε στο Intercept ένας Αιθίοπας αξιωματούχος στον χώρο της υγείας, ο οποίος ζήτησε να μείνει ανώνυμος. “Η διεθνής κοινότητα θα πρέπει να δείξει αλληλεγγύη” αλλά αντ’ αυτού η πανδημία θεωρήθηκε ως ζημία της Κίνας και όφελος της Αμερικής, πρόσθεσε.

Όμως η ισχυρή αντιμετώπιση της Αφρικής ίσως να μη μπορεί να κρατήσει για πολύ ακόμα, καθώς νέα κρούσματα εμφανίζονται στην Γκάνα, στη Γκαμπόν, στη Γουινέα, στη Ρουάντα και στη Κένυα. Το πρώτο κρούσμα στο Σουδάν διαγνώστηκε θετικό μετά θάνατον, υποδεικνύοντας ότι η αρρώστια ήταν ήδη εκεί και εξαπλωνόταν χωρίς να ελέγχεται για μερικές εβδομάδες. Το πρώτο κρούσμα της Αιθιοπίας επιβεβαιώθηκε την Παρασκευή. Ήταν ένας Ιάπωνας ο οποίος είχε έρθει από τη Μπουρκίνα Φάσο, κι είναι το πρώτο κρούσμα διηπειρωτικής μετάδοσης,  το οποίο σημαίνει ότι ενδέχεται να υπάρχουν άγνωστα κρούσματα στη Μπουρκίνα Φάσο, η οποία, σε αντίθεση με τη Σενεγάλη, δεν διαθέτει τα μέσα για να αντιμετωπίσει μια αύξηση περιστατικών ικανών να παραλύσουν τη χώρα.

“Εργαζόμαστε υπό την υπόθεση ότι ο ιός βρίσκεται ήδη ανάμεσά μας,” δήλωσε ο Αιθίοπας αξιωματούχος στον τομέα της υγείας. Παρόλο που η Αιθιοπία διαθέτει μέχρι και 10 εργαστήρια με δυνατότητες εξέτασης περιστατικών του ιού, ο αξιωματούχος δηλώνει ότι “ο αριθμός τεστ που διαθέτουμε είναι απογοητευτικός. Είναι ίσως 40 με 50.” Υπάρχουν μόνο 200 ΜΕΘ στην πρωτεύουσα Αντίς Αμπάμπα, συμπληρώνει.

Για τις περισσότερες χώρες, η καταγραφή της θερμοκρασίας πολιτών έχει περιοριστεί μόνο στα αεροδρόμια. Υψηλότερα ποσοστά αυτοάνοσων περιπτώσεων οπως ο HIV στη Νότια Αφρική θέτουν πολλούς σε κίνδυνο, ενώ σε γενικές γραμμές, τα συστήματα υγείας σε όλη την Αφρική παραμένουν εύθραυστα. Το ξέσπασμα μια σοβαρής επιδημίας θα είναι μια τεράστια πρόκληση καθώς είναι σχετικά δύσκολο να βρεθούν όλες οι απαραίτητες ΜΕΘ και αναπνευστήρες. Αφρικανικές χώρες θα αναζητήσουν πιθανώς βοήθεια από την Κινα, τις Η.Π.Α. και τον ΠΟΥ.

 

“Είτε μιλάμε για τη Νιγηρία είτε για την Νέα Αγγλία, χωρίς υπάρχοντες πόρους, είναι τρομερά δύσκολο να ενισχυθούν οι νοσοκομειακές δομές γρήγορα,” εξηγεί ο Σπένσερ. “Παρά τις σύνθετες ανισότητες μεταξύ Βορρά και Νότου, υπάρχουν πολλά κοινά και στις δύο γεωγραφικές περιοχές, όπως κενά στην ετοιμότητα των αρχών και αδυναμία των συστημάτων υγείας στην αντιμετώπιση πανδημιών, κάτι που λειτουργεί θετικά στη διασπορά του ιού.”