Ο οικονομολόγος ήταν ο James McGill Buchanan, ο οποίος πέθανε το 2013. Το αρχείο του ανακαλύφθηκε από την καθηγήτρια Nancy MacLean μερικούς μήνες μετά το θάνατό του σε ένα σπίτι του πανεπιστημίου George Mason University, στο οποίο ο Buchanan ήταν καθηγητής.

Ένας νομπελίστας στην υπηρεσία των μεγιστάνων

Ο Buchanan δεν ήταν ένας τυχαίος οικονομολόγος. Στο βιβλίο του «The Limits of Liberty» αναφέρει ότι «ο απολυταρχισμός είναι η μόνη εναλλακτική οργανωτική λύση στη [σημερινή] πολιτική δομή». Το 1980 πήγε στη Χιλή και συμβούλευσε την κυβέρνηση του δικτάτορα Πινοσέτ σχετικά με τη σύνταξη νέου συντάγματος και νόμων, προτείνοντας ιδιωτικοποιήσεις, λιτότητα, διάλυση των συνδικάτων και κατάργηση κάθε μέτρου που εμπόδιζε την ελευθερία δράσης των μεγάλων επιχειρήσεων.

Παρότι τα μέτρα που πρότεινε ο Buchanan χρεοκόπησαν τη Χιλή το 1982, ο ίδιος τιμήθηκε το 1986 με το βραβείο Νόμπελ Οικονομικών Επιστημών. Εν καιρώ, οι μέθοδοι που πρέσβευε εφαρμόστηκαν επίσης στις ΗΠΑ, αλλά και σε πολλά κράτη της Δύσης.

Το έργο του υποστηριζόταν από διάφορους μεγιστάνες και τα ιδρύματά τους. Στο παραπάνω αρχείο περιλαμβάνονται εμπιστευτικές επιστολές σχετικά με τη χορήγηση εκατομμυρίων δολαρίων στο πανεπιστήμιο του Buchanan από τον δισεκατομμυριούχο Charles Koch.

Μυστικότητα υπεράνω όλων

Η ιδεολογία του έργου του Buchanan εκφράστηκε μέσω της θεωρίας του για τη «δημόσια επιλογή» (Public Choice Theory), με την οποία επιχειρηματολογούσε ότι κάθε πολίτης μιας ελεύθερης κοινωνίας θα πρέπει να μπορεί να ασκεί βέτο στις αποφάσεις της. Στην ουσία, εννοούσε ότι εάν ένας πλούσιος δεν θέλει να πληρώνει φόρους, δεν πρέπει να φορολογείται. Σύμφωνα με τη θεωρία του, οι λαοί χρησιμοποιούν την ψήφο τους για να εκμεταλλευτούν την περιουσία των πλουσίων, καθότι οι κυβερνήσεις που εκλέγονται απαιτούν μέσω της φορολογίας χρήματα που οι πλούσιοι έχουν κερδίσει, για να καλυφθούν η κοινωνική πρόνοια και οι άλλες δαπάνες του κράτους.

Ο Buchanan έβλεπε ως αποστολή του τη διάσωση του καπιταλισμού από τους περιορισμούς που επιβάλλουν οι δημοκρατικές διαδικασίες. Καθότι κανένας λαός δεν θα ψήφιζε τα αντιλαϊκά μέτρα που πρότεινε, μια βασική αρχή του ήταν η απόλυτη μυστικότητα της εφαρμογής του πλάνου του. Για αυτό έλεγε στους συνεργάτες του ότι η «συνωμοτική μυστικότητα είναι πάντα απαραίτητη». Ταυτόχρονα, η εφαρμογή του πλάνου συνοδευόταν από ένα προπέτασμα καπνού: κάθε προτεινόμενη μεταρρύθμιση παρουσιαζόταν ως απαραίτητη για τη διάσωση των υπαρχόντων συστημάτων, όπως κοινωνικής ασφάλισης και υγείας.

Η εφαρμογή του πλάνου

Το απολυταρχικό όραμα του Buchanan και των υποστηρικτών του έχει ήδη επηρεάσει σημαντικά την πολιτική στις ΗΠΑ και, μέσω της παγκοσμιοποίησης, την πολιτική στον υπόλοιπο κόσμο.

Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, πριν ένα μήνα χρηματοδότες του κόμματος των Ρεπουμπλικάνων συναντήθηκαν με αξιωματούχους της κυβέρνησης του Τραμπ. Το μήνυμά τους προς την κυβέρνηση ήταν ξεκάθαρο: συνεχίστε τις μεταρρυθμίσεις, δηλαδή τις περικοπές, στην περίθαλψη και στη φορολογία αν θέλετε να σας χρηματοδοτήσουμε για τις εκλογές του 2018*. Μαζί με το μαστίγιο, οι χρηματοδότες προσέφεραν και το καρότο: το δίκτυο των αδελφών Koch δήλωσε ότι θα προσφέρει 300-400 εκατομμύρια δολάρια για την υποστήριξη των Ρεπουμπλικάνων, εάν αυτοί εφαρμόσουν τις εν λόγω μεταρρυθμίσεις. Τέτοιες προσφορές θεωρούνται εντελώς νόμιμες. Το 2014 το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ επαναδιαβεβαίωσε προηγούμενη απόφασή του ότι η δωρεά χρημάτων σε κόμματα για προεκλογικές καμπάνιες αποτελεί ένα είδος «ελευθερίας του λόγου»: μια απόφαση που αντικατοπτρίζει πλήρως τη θεωρία του Buchanan.

Οι περικοπές και η λιτότητα που επιβάλλονται στις χώρες της ΕΕ συνάδουν απόλυτα με το όραμα του Buchanan και οι εκάστοτε χρηματοδότες των πολιτικών κομμάτων εμπνέονται από αυτό. Στην Βρετανία, σύμφωνα με το  Economist, μεγάλα hedge funds έχουν συνεισφέρει 15 εκατομμύρια δολάρια στο κόμμα των Συντηρητικών την τελευταία πενταετία.

Οι αποκαλύψεις του βιβλίου της Nancy MacLean [1] επιβεβαιώνουν όχι μόνο πως σκέφτονται, αλλά και πως δρουν οι μεγιστάνες ώστε να επιτύχουν τους στόχους τους στο πλαίσιο των «δημοκρατικών» καθεστώτων. Και όπως έγραφε ο Σουν Τζου, ο Κινέζος στρατηγός και συγγραφέας του κλασικού εγχειριδίου «Η Τέχνη του Πολέμου», για να νικήσεις τον εχθρό σου πρέπει να καταλάβεις πως σκέφτεται.

[1] MacLean, N. (2017). Democracy In Chains: The Deep History of the Radical Right’s Stealth Plan for America. Penguin Random House, New York.

* Στις 6 Νοεμβρίου 2018 θα γίνουν εκλογές στις ΗΠΑ για όλες τις έδρες στη Βουλή των Αντιπροσώπων και για το ένα τρίτο των εδρών στη Γερουσία. Ειναι οι λεγόμενες midterm elections, πολύ σημαντικές γιατί μπορεί να περιορίσουν τη δράση του Τραμπ.