«Η γενιά των μπητ»

Όταν ο Άλλεν Γκίνσμπεργκ ρωτήθηκε τι ήταν η γενιά των «μπητ» απάντησε πως ήταν «μια παρέα φίλων με τον ίδιο τρόπο σκέψης».

«Ή καλύτερα, μια ομάδα ανθρώπων οι οποίοι, χωρίς να λένε πολλά λόγια, ονειρεύτηκαν έναν άλλο κόσμο. Γεννήθηκαν όλοι στην Αμερική, σε μια εποχή που η χώρα ζούσε μέσα στην αφθονία, ανακάλυπτε την γοητεία του περιττού, έπεφτε στην παγίδα του «ό,τι επιθυμώ είναι απαραίτητο».

Αυτή η παρέα πίστεψε ότι στις σύγχρονες κοινωνίες, όπου ο καταναλωτισμός έχει γίνει αρχή και κριτήριο ευζωίας, η ανακάλυψη μυαλών που μπορούν να ανθίσουν ακόμα και στις πέτρες είναι μια μορφή επανάστασης».

Ο όρος αποδίδεται στον Τζακ Κέρουακ, γεννημένο πριν ακριβώς 92 χρόνια.

Το «μπητ» (beat) παραπέμπει παράλληλα στην ήττα, την παραίτηση και την εξόντωση (beaten) αλλά και στη μακαριότητα, την καθαγίαση (beatific).

Περιγράφοντας την γενιά των «μπητ», ο Κέρουακ προσπαθεί να συλλάβει την μυστική αγιότητα των κατατρεγμένων.

Τρούμαν Καπότε: «Ο Κέρουακ δεν γράφει, δαχτυλογραφεί»

Το 1941 ο Κέρουακ έγραψε σε μια δανεική γραφομηχανή 200 διηγήματα σε διάστημα 8 εβδομάδων.

Εργαλείο του η «αυθόρμητη πρόζα», η ακατέργαστη, φαινομενικά ανύπαρκτη φόρμα με τις ασύντακτες παραγράφους και το φτωχό επαναλαμβανόμενο λεξιλόγιο. Η φόρμα που μπορεί να μεταγγίσει απευθείας το περιεχόμενο στον αναγνώστη, σαν πρόκληση ενός «σοκ τηλεπάθειας» όπως έλεγε.

 
«Απόταξε την λογοτεχνική, γραμματική κι συντακτική αναστολή… Σύνθεσε άγρια, ανυπότακτα, αγνά, να έρχεται από χαμηλά, όσο πιο τρελά τόσο το καλύτερο», πρoέτρεπε. 

Με τον τρόπο αυτό γράφει και το «Στον δρόμο», τη «βίβλο» της μπητ γενιάς. Χρειάστηκαν μόνο δύο εβδομάδες του Απριλίου του '51.

Στις 9 Απριλίου είχε γράψει 34.000 λέξεις και στις 20 έφθασε τις 86.000. Χωρίς κανένα σημείο στίξης.

Το διάστημα αυτό δεν κοιμήθηκε καθόλου, ενώ κατανάλωνε καφέ και αμφεταμίνες.

Για μήνες μετά συνεχώς διόρθωνε, προσέθετε, άλλαζε. Χρειάστηκε έξι χρόνια για να βρει εκδότη. Στις 11 Γενάρη του 1957, ωστόσο, υπογράφει τελικά τα συμβόλαια.

Κέρουακ και Κάσσαντυ

«Στον Δρόμο» (1957)

«Πλάι-πλάι παίρναν τους δρόμους και γεύονταν το καθετί με τον χαρακτήρα που είχε τότε η πρώτη τους φιλία και που, αργότερα έγινε τόσο περίλυπη, μίζερη και άδεια. Άλλα τότε πήγαιναν χορεύοντας μέσα στους δρόμους σαν τρελοί, και σερνόμουν από πίσω τους όπως κάνω σ’ όλη μου τη ζωή για ανθρώπους που μ’ ενδιαφέρουν…
 
…γιατί οι μόνοι άνθρωποι που υπάρχουν για μένα είναι οι τρελοί, αυτοί που είναι τρελοί για ζωή, τρελοί για κουβέντα, τρελοί να σωθούν, που θέλουν να τα χαρούν όλα μέσα σε μια και μόνο στιγμή, αυτοί που ποτέ δεν χασμουριούνται, ή λένε ένα κοινότοπο πράγμα, αλλά που καίγονται, καίγονται, όμοιοι με τις κίτρινες μυθικές φωτιές των ρωμαϊκών πυρσών, εκπυρσοκροτώντας σαν πυροτεχνήματα ανάμεσα στ’ άστρα και, στη μέση, βλέπουμε το μπλε φως του πυρήνα τους να σκάει κι ο καθένας κάνει: «Άααα!».»
 
«Η ανωνυμία στον κόσμο των ανθρώπων αξίζει περισσότερο απ’ τη φήμη στον ουρανό, γιατί τι είναι ο ουρανός; Τι είναι η γη; Ιδέες του κεφαλιού..»

( «Στο δρόμο», μτφρ.: Δήμητρα Νικολοπούλου,επιμ.: Αλέξης Ζήρας, «Πλέθρον»,1996)

Mexico City Blues (1959)
 
110ο Χορικό
 
«Ξέρω τον τρόπο ν’ αντέχω το δηλητήριο
Και την αρρώστια που γνωρίζει ο άνθρωπος,
Μέσα σ’ αυτό το κενό. Δεν είμαι μαθητούδι
Όταν φτάνει η στιγμή να θυμηθώ
Την αιωνιότητα των βασάνων
Που έχω σιωπηλά διατρέξει,
Δίχως παράπονο, νιώθοντας μέσα μου
Τον πόνο το ύψιστο, εεε, μυστήριο.
Τ’ απογεύματα όταν ήμουν παιδί άκουγα
Τα ραδιοφωνικά προγράμματα για να παρακολουθώ
Τη σαβούρα ανάμεσα στις ανακοινώσεις,
Γνωρίζοντας πως ο τσακισμένος είναι ευτυχής
Μόνο και μόνο γιατί είναι αρκετά
Τρελός ώστε να εκτιμά κάθε τι
Ασήμαντο που προβάλλεται εκεί μέσα
Στην καταιγιστική πληθώρα του ματιού του
Υπερβατικός εσωτερικός Νους
όπου υπέροχα ακτινοβόλα Φορεία
μεταφέρουν οι ελέφαντες
μες στους δεντρόκηπους που κυλά γάλα
πέρα από παράδεισους καταρρακτών
στην κοιλάδα με τα αστραφτερά πετράδια
βαθυπόρφυρο καθιστώντας έναν αρχαίο ωκεάνιο
βυθό μη-ανακαλυφθέντος μεγαλείου
στην καρδιά της δυστυχίας»

(μτφ.: Γιάννης Λειβαδάς)

Το τέλος

Οταν ο Τζακ Κέρουακ πεθαίνει στις 21 Οκτωβρίου 1969 από αιμορραγία, προκληθείσα από κίρρωση του ήπατος, μπροστά σε μια τηλεόραση πίνοντας μπίρες Φάλσταφ, είναι χοντρός και ξεχασμένος.

«Αυτό θα πει Μπητ. Ζήστε τη ζωή σας; Όχι, αγαπήστε τη ζωή σας. Όταν θα ‘ρθουν να σε πετροβολήσουν, δεν θα ‘χεις τουλάχιστον γυάλινο σπίτι, θα ‘χεις μονάχα το γυάλινο κορμί σου.»

 Mexico City Blues – 225ο Χορικό
 
«Το κενό που είναι τόσο ελκυστικό
                στη διάρκεια του ύπνου
Δεν έχει θέση και ούτε μοτίβο˙
Κι όμως συνεχίζω ακατάπαυστα την πνευματική αναζήτηση
Και την γεωγραφική περιπλάνηση
Για να βρω το Ιερό Γάλα Εντός
Που η Νταμέμα χάρισε σε όλους.
 
Η Νταμέμα, η Μητέρα κάθε Βούδδα.
                Του Γάλακτος Μητέρα
 
Μες στο σκοτάδι χολωμένος διαμαρτύρομαι
Με τον πιο ηλίθιο εαυτό μου
Γιατί υποκρίνομαι πως πιστεύω
Στην πραγματικότητα των πάντων
Ειδικά στην επονομαζόμενη πραγματικότητα
Της μεταβίβασης της Πειθαρχίας
Ολάκερη τη δοκιμή στην καλύβα της ερήμου
Και την υπεράνθρωπη μοναξιά
Και την αδιάκοπη φωτισμένη έκσταση
Στην ύπαιθρο δίχως έγνοιες
Και τοίχους να σε περικλείνουν
Τον Φωτεινό Εσωτερικό Παράδεισο
Της Έναστρης Νύχτας
Του απομεσήμερου του Μορφασμού του Σύννεφου-
                Ω, Αχ, Χρυσός, Μέλι,
 
                Έχασα τον δρόμο μου.»

(μτφ.: Γιάννης Λειβαδάς)

Εργογραφία

(1950) The Town and the City
(1957) On the Road (Στο Δρόμο)
(1958) The Dharma Bums (Οι Αλήτες του Ντάρμα)
(1958) The Subterraneans (Οι υποχθόνιοι)
(1959) Mexico City Blues
(1959) Doctor Sax
(1960) Tristessa (Τριστέσσα)
(1960) Lonesome Traveller (Μοναχικός Ταξιδιώτης)
(1960) Scripture of the Golden Eternity (Γραφές της Αιωνιότητας)
(1961) Book of Dreams (Τα Όνειρά μου)
(1961) Pull my Daisey
(1962) Big Sur (Μπιγκ Σερ)
(1963) Visions of Gerard
(1965) Desolation Angels
(1966) Satori in Paris (Σατόρι στο Παρίσι)
(1968) Vanity of Duluoz (Η Ματαιοδοξία του Ντουλουόζ)

Εκδόσεις μετά θάνατον 

(1971) Scattered Poems
(1971) Pic (Πικ)
(1972) Visions of Cody
(1973) Trip Trap
(1977) Heaven and Other Poems
(1992) Pomes All Sizes
(1993) Good Blonde and Others
(1995) Selected Letters Vol. 1
(1995) Portable Jack Kerouac
(1997) Some of the Dharma
(1999) Selected Letters Vol. 2
(1999) Atop an Underwood
(2000) Door Wide Open, Kerouac, Johnson Letters
(2000) Orpheus Emerged
(2003) Book of Haikus
(2004) Wind Blown World
(2004) Departed Angels – The Lost Paintings