Μετά από δύο χρόνια υφεσιακής διαχείρησης παραδέχονται ότι τα μέτρα είναι σκληρά, άδικα και αδιέξοδα, όμως επιμένουν ότι “δεν υπάρχει άλλη λύση”
της Αγγέλας Νταρζάνου
Η στροφή των δελτίων ειδήσεων από το «δόγμα του σοκ» στην «κοινωνική προσαρμογή» έχει ξεκινήσει ήδη από τον περασμένο Σεπτέμβριο, όμως την τελευταία εβδομάδα, με αφορμή τα εξοντωτικά μέτρα για το Μνημόνιο 2, έγινε ακόμα πιο φανερή: τα τηλεοπτικά κανάλια επιχειρούν να εκφράσουν το κοινό αίσθημα και προσαρμόζονται προκειμένου να ενσωματώσουν τη διευρυνόμενη πίεση που δέχεται η κοινωνία, την ίδια ώρα που απειλούνται και τα ίδια από τα δημοσιονομικά μέτρα και φαίνεται πως χάνουν τα πολιτικά τους στηρίγματα, γνωστά και ως “διαπλοκή”, με τον ισχυρό κλιδωνισμό που δέχεται ο δικομματισμός.
Υποταγή και φόβος Η μετατόπιση είναι σαφής από το πρώτο Μνημόνιο και το Μεσοπρόθεσμο του 2010 και των αρχών του 2011, όταν επιχειρούσαν να εξασφαλίσουν την κοινωνική συναίνεση στα πρώτα άγρια μέτρα, με ισχυρές δόσεις φόβου για το μέλλον, ανασφάλειας για το εισόδημα και ενοχών για τον «τρόπο ζωής». Σε αυτό το μοτίβο επιφύλαξαν συστηματική δυσφήμιση και απαξίωση σε μεγάλες μερίδες του πληθυσμού, από τους «τεμπέληδες» και «υπεράριθμους» δημοσίους υπαλλήλους, ως τους «προνομιούχους» των ΔΕΚΟ, τις «συντεχνίες» των φορτηγατζήδων, των φαρμακοποιών, των γιατρών, των δικηγόρων, των ταξιτζήδων. Συνοπτικά, η λογική που περνούσε τότε ήταν «χρωστάμε και της Μιχαλούς -και γι' αυτό φταίμε όλοι- τώρα τα κεφάλια μέσα – δεν υπάρχει άλλος δρόμος».
Κοινωνική και πολιτική «προσαρμογή» Σήμερα, η τηλεοπτική ενημέρωση «προσαρμόζεται», τόσο μπροστά στο σχέδιο ανθρωπιστικής καταστροφής της χώρας που ολοκληρώνει το νέο Μνημόνιο, όσο και της κατάρρευσης του κομματικού συστήματος που επιφέρει. Αν και μέχρι προχθές δεν ήταν ορατή η κοινωνική διαμαρτυρία, ήταν ορατή η αντίθεση της κοινωνίας στις υφεσιακές πολιτικές. Σειρά από στατιστικά στοιχεία αποκαλύπτουν το μέγεθος της καταστροφής: ένας στους τέσσερις Έλληνες κάτω από το όριο της φτώχειας, πάνω από ένα εκατομμύριο οι άνεργοι, αύξηση στις αυτοκτονίες 40% σε ένα χρόνο. Τα κανάλια προσαρμόζονται για να συμπεριλάβουν τη διευρυνόμενη κοινωνική αγανάκτηση ή και απελπισία, πολύ περισσότερο που τίποτα δεν δείχνει ανάκαμψη, οι αποφάσεις παίρνονται με το πιστόλι στον κρόταφο κι αυτό το παραδέχονται και η κυβέρνηση και τα κόμματα. Οι μεταγραφές του Γ. Αυτιά και του Ν. Ευαγγελάτου στον ΣΚΑΪ, που κατ’ εξοχήν στήριξε την πολιτική του Μνημονίου, αλλά και η έρευνα του Α. Παπαχελά «Πώς φτάσαμε στην υπογραφή του Μνημονίου με την τρόικα των δανειστών» δείχνουν ακριβώς την «προσαρμογή» των καναλιών στην κοινωνική αντίδραση.
Στο πολιτικό πεδίο, οι δημοσκοπήσεις φέρνουν στον πάτο όλες τις μνημονιακές πολιτικές δυνάμεις, το ΠΑΣΟΚ, την Μπακογιάννη και το ΛΑΟΣ, προοιωνίζοντας την κατάρρευση του κομματικού συστήματος. Στρατηγικό σημείο στροφής της τηλεοπτικής ενημέρωσης γίνεται έτσι η κατάρρευση του βασικού πόλου της «διαπλοκής», με αποτέλεσμα να στρέφεται όλο και πιο φανερά στη μοναδική δύναμη που τουλάχιστον παραμένει στοιχειωδώς όρθια, προς το παρόν, τη Ν.Δ. του Αντώνη Σαμαρά.
Για πάρτη μας Τα δελτία ειδήσεων παραδέχονται έτσι, με καθυστέρηση δύο χρόνων, ότι η μνημονιακή – υφεσιακή πολιτική είναι καταστροφική: «Δεν βγαίνουν τα μέτρα», «Μας ρίχνουν βαθύτερα στην ύφεση», έλεγαν στο MEGA την περασμένη Τετάρτη, όταν έγιναν γνωστές οι απαιτήσεις της τρόικας. Τα κανάλια μιλούσαν και για τον εαυτό τους. Από τα μέτρα δεν κινδυνεύουν μόνο οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις του ΕΒΕΑ του κ. Μίχαλου που διαμαρτύρεται όψιμα. Η ελληνική αστική τάξη -και σίγουρα οι επιχειρηματίες των media- έχει αρχίσει να αισθάνεται τη ζεστή ανάσα του τέρατος που βοήθησε να δημιουργηθεί, όσο η αγορά πέφτει όλο και περισσότερο στην ύφεση και οι ελληνικές επιχειρήσεις, ακόμα και οι μεγάλες, αρχίζουν να κινδυνεύουν στα σοβαρά. Τα μέτρα θίγουν και τμήματα του μεγάλου εγχώριου κεφαλαίου, το οποίο, μαζί με τη δημόσια περιουσία, κινδυνεύει εξίσου να πουληθεί όσο-όσο στο ευρωπαϊκό και διεθνές κεφάλαιο, πολύ περισσότερο δε τα media, όσο η διαφήμιση και η κατανάλωση παραμένουν χαμηλά. Όχι όπως τα ξέρουμε σήμερα τα media. Όπως προδιαγράφονται, συρρικνωμένα, με στοιχειώδες προσωπικό και παραγωγή, αλλά με ισχυρές δομές, όπως τα δίκτυα διανομής και αναμετάδοσης, και βεβαίως πολιτική επιρροή και συμμετοχή στο παιχνίδι της εξουσίας. Η ενσωμάτωση έτσι της κοινωνικής διαμαρτυρίας από τα καθεστωτικά media προσβλέπει στα συμφέροντα της ίδιας της αστικής τάξης, όσο παραμένει σε κίνδυνο.
Μονόδρομος Αν και πλέον οι μνημονιακές πολιτικές περιγράφονται με όρους κοινωνίας, τα κανάλια δεν βλέπουν άλλη λύση. Διότι, μπορεί το Μνημόνιο να είναι καταστροφή, τα μέτρα να περιγράφονται ως ακραία, άδικα, ακόμα και λάθος, όμως «δεν υπάρχει άλλη λύση». Βρισκόμαστε σε αδιέξοδο, απέναντι στους δανειστές από τη μία πλευρά και στη χρεωκοπία από την άλλη. “Πώς θα εισάγουμε πετρέλαιο; Θα παίρνουμε με δελτίο το ψωμί, το κρέας και τη βενζίνη;” ρωτούν. Και επιμένουν, ότι εκτός από αυτή την κακή επιλογή, υπάρχει και η χειρότερη.