του Θάνου Καμήλαλη
Σε συνέντευξη Τύπου που πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της Τρίτης η Καμπάνια κατήγγειλε πρακτικές που, όπως υποστηρίζει, «οδηγούν σε ανατροπή του νομικού κεκτημένου σε σχέση με την προστασία του πρόσφυγα και τον σεβασμό της ανθρώπινης αξίας». Αυτές είναι:
- Η συνέχιση της πολιτικής των κλειστών χερσαίων συνόρων, που οδηγεί σε αύξηση του αριθμού των προσφύγων που πνίγονται στο Αιγαίο
- Η συμμετοχή του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο και ο ενεργός του ρόλος στη διαχείριση των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών.
- Η επιθυμία, σύμφωνα με διεθνή δημοσιεύματα, της Ε.Ε να χαρακτηρίσει την Τουρκία ως «ασφαλή Τρίτη χώρα» για τους πρόσφυγες. Άποψη που θα ασπαστεί και η Ελλάδα, σύμφωνα με δηλώσεις του υπουργού Εσωτερικών Π.Κουρουμπλή στις αρχές Φεβρουαρίου.
Βασικό αποτέλεσμα των παραπάνω κινήσεων είναι η παρεμπόδιση των προσφύγων να φθάσουν σε ευρωπαϊκό έδαφος και να ζητήσουν προστασία. Τα εμπόδια αυτά, όπως υποστηρίζει η Καμπάνια, συνιστούν παραβίαση του διεθνούς, ενωσιακού και εθνικού δικαίου, στα οποία υπάρχει η αρχή της μη επαναπροώθησης. Συγκεκριμένα η απαγόρευση επαναπροωθήσεων προσφύγων βρίσκεται τόσο στη Σύμβαση της Γενεύης όσο και στο πρωτογενές δίκαιο της Ε.Ε, όπου γίνεται λόγος για τα βασικά δικαιώματα των αιτούντων άσυλο, καθώς επίσης και για το καθεστώς της «ασφαλούς τρίτης χώρας».
Παράλληλα, όπως υπογραμμίζεται, η επιδίωξη αποκλεισμού των προσφύγων ακόμα και με τη χρησιμοποίηση στρατιωτικών μέσων, εκτός της παρεμπόδισης έχει ιδιαίτερα αρνητικό συμβολισμό, αφού συμβάλλει στην ταύτιση του πρόσφυγα με τον εχθρός/εισβολέα και συνιστά «τεράστια οπισθοδρόμηση», «παραβίαση βασικών δικαιωμάτων» αλλά και «σοβαρό πλήγμα στον ευρωπαϊκό πολιτισμό».
Η Τουρκία ως «ανασφαλής τρίτη χώρα»
Η Σύμβαση της Γενεύης προβλέπει, ως «παράθυρο» στην αρχή της μη επαναπροώθησης, τον ορισμό ενός μη μέλους της Ε.Ε. ως «ασφαλής Τρίτη χώρα». Μόνο που το κράτος αυτό θα πρέπει να πληροί ορισμένες βασικές προϋποθέσεις, ανάλογες των όσων προβλέπονται στο ευρωπαϊκό Δίκαιο.
Σύμφωνα με την Καμπάνια, επιδίωξη της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ είναι δώσουν χαρακτήρα «ασφαλούς τρίτης χώρας» στην Τουρκία, κάτι που φάνηκε και από τις πρόσφατες διαπραγματεύσεις με τη γείτονα χώρα για να κρατήσει εκατομμύρια πρόσφυγες στο έδαφος της, με ποικίλα ανταλλάγματα. Όπως υποστηρίζεται όμως, η Τουρκία δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί «ασφαλής τρίτη χώρα», δεδομένου ότι:
- Ήδη φιλοξενεί περισσότερους από 2,3 εκατ. Σύρους πρόσφυγες σε καθεστώς προσωρινούς προστασίας, που δεν συνάδει με τη Σύμβαση της Γενεύης.
- Από αυτούς τους 2,3 εκατ.Σύρους πρόσφυγες που βρίσκονται στην Τουρκία, κανένας δεν έχει δικαίωμα στέγασης, και λιγότεροι από 4.000 έχουν άδεια εργασίας. Κάτι που σημαίνει ότι μεγάλο ποσοστό των υπολοίπων εργάζεται ανεπίσημα και υπόκειται σε καθεστώτα εκμετάλλευσης.
- Οργανώσεις όπως η Διεθνής Αμνηστία και το Human Rights Watch έχουν καταγράψει το 2014 και 2015 περιπτώσεις αυθαίρετης κράτησης και επαναπροώθησης κυρίως Σύρων στη Συρία
«Ολέθρια η πολιτική της Ε.Ε»
Θέτοντας ως παράδειγμα την επιλογή της Τουρκίας, η Καμπάνια διαπιστώνει ότι η σημερινή πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα έχει ολέθρια αποτελέσματα για όσους χρειάζονται διεθνή προστασία και ουσιαστικά τους απαγορεύουν το δικαίωμα στο άσυλο. Για να αντιστραφεί η παρούσα κατάσταση, η Καμπάνια για την Πρόσβαση στο Άσυλο ζητεί:
- Αποφασιστική ενίσχυση των προγραμμάτων επανεγκατάστασης από τρίτες χώρες προς κράτη-μέλη της Ε.Ε
- Διεύρυνση του προγράμματος μετεγκατάστασης από την Ελλάδα προς άλλα κράτη – μέλη της Ε.Ε.
- Εξασφάλιση της δυνατότητας ασφαλούς διόδου των σε ευρωπαϊκό έδαφος των προσώπων που χρήζουν διεθνούς προστασίας
- Υλικοτεχνική και οικονομική υποστήριξη για τα κράτη μέλη που βρίσκονται στα σύνορα της Ε.Ε
Στην Καμπάνια συμμετέχουν οι εξής οργανώσεις: ΑΙΤΗΜΑ, ΑΡΣΙΣ, Δίκτυο Κοινωνικής Υποστήριξης Προσφύγων & Μεταναστών, PRAKSIS, Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων, Πρωτοβουλία για τα δικαιώματα των κρατουμένων και το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι