Με μια εσωτερική δήλωση, 1.000 πρώην και νυν μέλη του προσωπικού της διεθνούς Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης «Γιατροί Χωρίς Σύνορα», κατηγορούν την Οργάνωση για «θεσμικό ρατσισμό», ενίσχυση αποικιοκρατικής λογικής και προώθηση της λευκής υπεροχής.
Οι ΓΧΣ, αποτελούν έναν εκ των μεγαλύτερων ανθρωπιστικών οργανισμών στον κόσμο. Μάλιστα το 1999 τους απονεμήθηκε το Νόμπελ ειρήνης. Η ΜΚΟ παρέχει ιατρικές υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης σε άτομα από φτωχότερες χώρες και εμπόλεμες ζώνες.
Η δήλωση κατηγορεί τη διοίκηση των ΓΧΣ, ότι δεν κατανοεί την έκταση του ρατσισμού, ο οποίος και διαιωνίζεται από τις πολιτικές της οργάνωσης, σε σχέση με τις πρακτικές προσλήψεων, την εργασιακή κουλτούρα εντός της Οργάνωσης αλλά και τα προγράμματα απανθρωποποίησης, τα οποία και διευθύνονται από «προνομιούχα λευκή μειονότητα» στελεχών της Οργάνωσης.
Σύμφωνα με τον «Guardian», μέσω της επιστολής η οποία απευθύνεται τόσο στους συναδέλφους των 1.000 υπογραφόντων όσο και στα διευθυντικά στελέχη της ΜΚΟ, ζητάται να διενεργηθεί ανεξάρτητη έρευνα, προκειμένου να εξεταστεί ο ρατσισμός εντός των ΓΧΣ και να δρομολογηθεί μια επείγουσα και ριζική μεταρρύθμιση, για να σταματήσει η επί δεκαετιών «εξουσία και πατερναλισμός».
Αξίζει να σημειωθεί ότι τρία μόλις χρόνια πριν, το αμερικανικό παράρτημα των ΓΧΣ, επιχείρησε να προωθήσει πρόταση, αναφορικά με την «μείωση του ρατσισμού, της προκατάληψης και των προνομίων», η οποία απορρίφθηκε από τη διεθνή γενική συνέλευση του οργανισμού.
Ανάμεσα σε όσους υπογράφουν τη δήλωση, συμπεριλαμβάνονται ο Javid Abdelmoneim, πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου των ΓΧΣ στη Βρετανία, τον Agnes Musonda, πρόεδρο του διοικητικού συμβουλίου στη Νότια Αφρική και τον Florian Westphal, διευθύνοντα σύμβουλο των ΓΧΣ Γερμανίας.
Η εσωτερική δήλωση ήρθε μετά από εβδομάδες έντονων εσωτερικών συζητήσεων αναφορικά με το κίνημα Black Lives Matter. Αφορμή στάθηκε μια ανακοίνωση των ΓΧΣ Ιταλίας, στην οποία αναφερόταν ότι όποιος επιθυμεί να εμπλακεί στο έργο της Οργάνωσης, θα πρέπει να υποστηρίζει το αφήγημα «All Lives Matter», (όλες οι ζωές μετράνε). Το εν λόγω αφήγημα αποτέλεσε «απάντηση» στο κίνημα που αντιτίθεται στον ρατσισμό κατά των μαύρων πολιτών στις ΗΠΑ και αποτελεί κυρίως δημιούργημα αντιδραστικών λευκών πολιτών, οι οποίοι προσπαθούν να υποβαθμίσουν το μέγεθος του ρατσισμού και της καταπίεσης που υφίστανται οι Αφροαμερικανοί. Επίσης το παράρτημα συμβούλευε ενάντια στη χρήση του όρου «ρατσισμός».
Στη συνέχεια ωστόσο, η Claudia Lodesani, πρόεδρος των ΓΧΣ της Ιταλίας, ζήτησε συγγνώμη για όσα δεινά προκλήθηκαν από τη δήλωση του ιταλικού συμβουλίου. Όπως αναφέρει το δημοσίευμα του «Guardian», η ίδια δήλωσε πως «γράψαμε μια νέα επιστολή για να διασαφηνίσουμε την πρόθεσή μας και να ζητήσουμε συγνώμη για το κακό που προκλήθηκε σε συναδέλφους σε όλο τον κόσμο, επιβεβαιώνοντας ότι υποστηρίζουμε πλήρως και στεκόμαστε δίπλα στο κίνημα Black Lives Matter και όπως το σύνολο των ΓΧΣ, καταδικάζουμε τον ρατσισμό και κάθε διάκριση».
Ο Χρήστος Χρήστου, διεθνής πρόεδρος των ΓΧΣ, χαιρέτισε τη δήλωση που υπέγραψαν 1.000 πρώην και νυν εργαζόμενοι, ως «καταλύτη» για την επίσπευση μιας σειράς αλλαγών που έχουν ήδη προγραμματιστεί για τη ΜΚΟ. Όπως είπε συγκεκριμένα, «το βλέπω ως ευκαιρία που έχει προκύψει από ένα τραγικό γεγονός».
Τοπικότητα για τους εργαζόμενους αλλά όχι για τη διοίκηση
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, το 2019 απασχολούσαν περί τους 65.000 εργαζόμενους. Ένα ποσοστό κοντά στο 90% αποτέλεσε εργαζόμενους από τις χώρες στις οποίες βρίσκονται τα παραρτήματα της Οργάνωσης. Παρόλα αυτά, οι περισσότερες από τις δραστηριότητές της διευθύνονται από ευρωπαίους ανώτερους διευθυντές από πέντε επιχειρησιακά κέντρα στη Δυτική Ευρώπη, με εξαίρεση μόνο ένα, το οποίο άνοιξε πέρυσι στη Σενεγάλη.
Η Padma Priya, πρώην διευθύντρια Τύπου των ΓΧΣ στο Δελχί, που έφυγε το 2018, δήλωσε ότι ο περιστασιακός ρατσισμός ήταν «πραγματικότητα για ανθρώπους σαν εμένα κάθε μέρα» και πρόσθεσε ότι «υπήρχε μια συνεχής αίσθηση ότι χρειάζονται το εθνικό προσωπικό για να συνεχίζουν να κινούνται τα πράγματα, αλλά διαφορετικά όπως είπε το αφήγημα ήταν ότι «είμαστε» καλύτεροι από «αυτούς ». «Ήταν κουραστικό», είπε.
Ένας εκ των υπαλλήλων φέρεται να δήλωσε πως υπήρχε μια «σχεδόν ασφυκτική» νοοτροπία λευκών σωτήρων στην Οργάνωση.
Η Shaista Aziz, πρώην εργαζόμενη των ΓΧΣ και συνιδρύτρια της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης «Safe Space», μιας διατομεακής φεμινιστικής πλατφόρμας, δήλωσε πως «το πραγματικό έργο που πρέπει να γίνει είναι η διάλυση των δομών ισχύος που προκαλούν κακό και αυτό είναι ένα έργο που πολύ λίγοι άνθρωποι θέλουν πραγματικά να κάνουν». Ακόμα συμπλήρωσε πως η αλλαγή, «απαιτεί γενναία και τολμηρή ηγεσία και πολλούς λευκούς ανθρώπους με δύναμη, να ξεφύγουν από την πεπατημένη».
Οι προσωπικές μαρτυρίες των υπογραφόντων της επιστολής έδειξαν και την έκταση του προβλήματος. «Η προσπάθεια υποστήριξης ενός ντόπιου μέλους του προσωπικού να υποβάλει αίτηση [για δουλειά] ως μέλος του διεθνούς προσωπικού είναι η πιο κουραστική, άδικη και απογοητευτική διαδικασία που έχω υποστεί ποτέ», δήλωσε ένας υπάλληλος.
Όπως σημειώνει το ρεπορτάζ, το 2019, οι ΓΧΣ έλαβαν επτά επίσημα παράπονα για φυλετική διάκριση, εκ των οποίων λιγότερα από πέντε επιβεβαιώθηκαν από τη σχετική έρευνα που ακολούθησε. Παράπονα σε σχέση με κακοποιητικές και προβληματικές συμπεριφορές, ιδιαίτερα προερχόμενα από προσωπικό που έχει προσληφθεί τοπικά, ασθενείς και όσους τους φροντίζουν, αναγνωρίζεται ότι δεν είχαν αναφερθεί από τον οργανισμό.
Σε σχέση με το προσωπικό ο Χρήστος Χρήστου, αναγνώρισε ότι η αναθεώρηση των πολιτικών διαχείρισης ανθρώπινων πόρων το 2017 για την αντιμετώπιση της «αθέμιτης και διακριτικής» δόμησης των αμοιβών, δεν προχώρησε σε αρκετά μεγάλο βάθος. «Τώρα το εξετάζουμε», σημείωσε.
Στο πλαίσιο αποκέντρωσης της διοίκησης, ο ίδιος τόνισε ότι κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας το ποσοστό των διεθνών συντονιστών των ΓΧΣ στον παγκόσμιο νότο, αυξήθηκε από 24% σε 46%. Ωστόσο σημείωσε ότι ακόμα οι ανώτερες διευθυντικές θέσεις καλύπτονται από ανθρώπους προερχόμενους από τον ευρωπαϊκό βορρά. «Αυτό είναι ένα άλλο πράγμα που προσπαθούμε να ξεπεράσουμε», είπε, ενώ πρόσθεσε ότι η επανεξέταση του προσωπικού βρίσκεται σε εξέλιξη.
«Προτεραιότητά μας είναι να μετατοπίσουμε τη λήψη αποφάσεων πιο κοντά στο πού βρίσκονται οι ανάγκες και να εμπλέξουμε τους ασθενείς και την κοινότητα στο σχεδιασμό στρατηγικών παρέμβασης. Να συρρικνωθεί η δύναμη λήψης αποφάσεων της Ευρώπης και να αναδιανεμηθεί στον υπόλοιπο κόσμο, σημείωσε ο Χ. Χρήστου. Όπως επεσήμανε, πολλά από τα σημεία που προσπαθεί να τονίσει η δήλωση, των 1.000 εργαζομένων, είχαν συμφωνηθεί μια εβδομάδα πριν τη δημοσίευση της, στις 29 Ιουνίου, σε σύσκεψη του προσωπικού.