Ο συγγραφέας γίνεται γνωστός ήδη με το βιβλίο του για το Πρεκαριάτο, όπου περιγράφει τις σχέσεις παραγωγής σε έναν κόσμο όπου κυριαρχεί η επισφαλής εργασία, χωρίς την υπερηφάνεια και αλληλεγγύη που δημιουργούσε ιστορικά ο κόσμος των εργατικών συνδικάτων.

Το βασικό εισόδημα είναι ένα συγκεκριμένο χρηματικό ποσό το οποίο καταβάλλεται άνευ όρων σε ατομική βάση, ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Συζητήσαμε στη συνέντευξη την προκλητική ιδέα της άνευ όρων διανομής στους πολίτες, για την οποία ο Standing εξηγεί ότι τα φίλτρα ελέγχου είναι αποδεδειγμένο στην πράξη ότι είναι πάρα πολύ άδικα και μαζί κοστοβόρα. Το βιβλίο αναφέρει το παράδειγμα του βρετανικού υπουργείου Εργασίας και Συντάξεων που από το σύνολο ενός προϋπολογισμού 172 δις λιρών, ξοδεύει σχεδόν 8 δις σε διοικητικό κόστος, εν μέρει προκειμένου να εντοπίζει την κακή χρήση των επιδομάτων! Ταυτοχρόνως περιέχει μια εκτενή συζήτηση των αντιρρήσεων που διατυπώνονται γύρω από το πώς θα μπορούσε αυτό να επιτευχθεί οικονομικά και πολιτικά και τι επιπτώσεις θα είχε για την απασχόληση και την οικονομία.

Το βιβλίο του GS για το βασικό εισόδημα είναι ένα μείγμα των οικονομικών προτάσεων για το πώς θα μπορούσε αυτό να επιτευχθεί, με τις πιλοτικές έρευνες που γίνονται για το τι συμβαίνει όταν εφαρμόζεται. Πρόκειται για μια ιδέα η οποία δοκιμάζεται σε πιλοτικά προγράμματα και βεβαίως προβλεπτικά μοντέλα, λοιπόν συγκεντρώνει πυρά από όλες τις πλευρές. Ποια είναι αυτά τα πυρά είναι μέρος μιας πολύ ενδιαφέρουσας συζήτησης, καθώς υπάρχουν απρόβλεπτοι σύμμαχοι αλλά και πολέμιοι σε αυτή την ιστορία.

Κατά την παρουσίαση του βιβλίου ο Γιάνης Βαρουφάκης αναφέρθηκε στην τρόικα και στη δική τους προθυμία να εφαρμόσουν μια παρόμοια ιδέα, την οποία πράγματι αντιλαμβάνονται ως ένα ανάχωμα σε πιο βίαιες διεκδικήσεις εκ μέρους των πληβείων. Ο Standing επίσης αναφέρεται σε συντηρητικούς παράγοντες σε μια συνάντηση στο Νταβός, που δείχνουν να αντιλαμβάνονται τη σημασία μιας τέτοιας πρότασης για την ανάσχεση ριζοσπαστικότερων διεκδικήσεων εκ μέρους του κόσμου της εργασίας. Επιμένει όμως πως μπορεί το Βασικό Εισόδημα να μην είναι πανάκεια, αλλά είναι ένα σημαντικό μέρος της απάντησής μας στην ανισότητα.

Ως προς το αν είναι εφικτό, αναφέρει τη φράση του Keynes ότι όταν πραγματικά επιθυμούμε κάτι, γίνεται και οικονομικά εφικτό. Δηλαδή ναι μεν δεν συνωμοτεί ο κόσμος για να μας το προσφέρει στο πιάτο, αλλά συμβαίνει κάτι πολύ πιο απλό: βρίσκουμε ή επινοούμε τα μέσα για να το επιτύχουμε. Στο σημερινό καθημερινό μας λεξιλόγιο αυτό θα το ονομάζαμε  ζήτημα πολιτικών προτεραιοτήτων.

Ο συγγραφέας αφιερώνει ένα ολόκληρο κεφάλαιο για να συζητήσει τους πιθανούς τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαν να εξοικονομηθούν χρήματα και αναφέρεται ακόμη και σε ιδέες οι οποίες έχουν έναν χαρακτήρα πρόκλησης, οι οποίες ακόμη και αν δεν πέτυχαν, αποδεικνύουν παρ’ όλ’ αυτά τον απεριόριστο χαρακτήρα των πιθανών μορφών που μπορεί να πάρει μια τέτοια διεκδίκηση. Στην ερώτηση αν μεταφέρει μια γεύση απαισιοδοξίας η σώρευση εμπειριών που την τελευταία στιγμή οι εμπνευστές της πρότασης έφτασαν στην πηγή αλλά δεν ήπιαν νερό, στα παραδείγματα που μια έλλειψη πολιτικού σθένους οδήγησε σε υπαναχώρηση της τελευταίας στιγμής, ο ίδιος δηλώνει αισιόδοξος, θεωρεί μάλιστα πως η πανδημία επιταχύνει αυτές τις εξελίξεις και αυτά τα αιτήματα.

Αναφέρεται ενίοτε ο Τόμας Μωρ ως ο πρώτος συγγραφέας στον οποίον αποδίδεται η ιδέα του βασικού εισοδήματος. Το βιβλίο εντοπίζει ιστορικά προηγούμενα, αλλά θα ήθελα να σταθώ σε μία ενδιαφέρουσα πτυχή που προκύπτει από ένα τυχαίο γεγονός. Τον Σεπτέμβριο του 1986 το παγκόσμιο δίκτυο βασικού εισοδήματος συναντιέται στη βελγική πόλη Λουβεν λα Νεβ όπου εκδόθηκε για πρώτη φορά το βιβλίο του Τόμας Μωρ Ουτοπία, όταν γιορτάζονται τα 300 χρόνια από την πρώτη έκδοσή του. Ο Standing αναφέρεται στην περίπτωση του ισπανοφλαμανδού νομομαθούς Χουάν Λουίς Βίβες, φίλου του Τόμας Μωρ, ο οποίος υπέβαλε ένα αναλυτικό υπόμνημα στον δήμαρχο της Βρύγης (Bruges), που οδήγησε σε μια σύντομη δοκιμή της εφαρμογής της ιδέας του βασικού εισοδήματος.

Ξεκινήσαμε λοιπόν αυτή τη συνέντευξη με μία απλοϊκή διαπίστωση: όσο κι αν ο Μαρξ έχει αφιερώσει σελίδες επί σελίδων στη μάχη εναντίον των ουτοπιστών σοσιαλιστών, θα έλεγες ότι αυτή η ιδέα ανήκει στη μεγάλη παράδοση των ιδεών που ζητούν με φιλοδοξία και φαντασία να ξανασχεδιάσουν τον κόσμο με βάση τη σκέψη μας.

H εκδήλωση «Βασικό εισόδημα: Πώς θα το επιτύχουμε» οργανώθηκε από το Κέντρο Μετακαπιταλιστικού Πολιτισμού (mέta), τις Εκδόσεις Παπασωτηρίου και το Νομισματικό Μουσείο.

 

Τίτλος Βιβλίου: Βασικό Εισόδημα: Πώς θα το επιτύχουμε

Συγγραφέας:    Guy Standing

ISBN    9789604911493

Σελίδες: 450

 

Δείτε εδώ το βίντεο από την ομιλία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο

 

Ο Guy Standing είναι Professorial Research Associate στο πανεπιστήμιο SOAS  και ιδρυτικό μέλος και επίτιμος πρόεδρος του Διεθνούς Δικτύου για το Βασικό Εισόδημα (Basic Income Earth Network, BIEN). Υπήρξε οικονομικός σύμβουλος σε μια σειρά οργανισμών αλλά και χωρών, από την Επιτροπή των ΗΠΑ για την Απασχόληση, μέχρι τη Μαλαισία και τη Νότια Αφρική και είναι εκλεγμένος εταίρος της Ακαδημίας Κοινωνικών Επιστημών στο ΗΒ.