Περίπου 3.800 άνθρωποι θα επαναπατριστούν άμεσα τις επόμενες ημέρες, υποστήριξε ο Μούσα Φάκι Μαχάματ, πρόεδρος της Αφρικανικής Ένωσης, υπογραμμίζοντας ότι πρόκειται μόνο για μετανάστες που βρίσκονταν σε έναν καταυλισμό κοντά στην Τρίπολη, μια περιοχή με εύκολη πρόσβαση, ωστόσο αυτοί οι 3.800 είναι ελάχιστοι σε σχέση με αυτούς που πιστεύεται ότι υπάρχουν στην έρημο της Λιβύης.
 

Άγνωστος ο αριθμός των εγκλωβισμένων μεταναστών


Ο Μούσα Φάκι εκτιμά τον αριθμό των μεταναστών «μεταξύ 400.000 και 700.000», κάτι που υποδεικνύει το πόσα λίγα είναι γνωστά για την αποστολή που ανέλαβαν οι Αφρικανοί και οι Ευρωπαίοι ηγέτες στο Αμπιτζάν. «Η κυβέρνηση της Λιβύης μάς έχει πει ότι υπάρχουν 42 καταυλισμοί. Σίγουρα θα είναι περισσότεροι», διευκρίνισε.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Μετανάστευσης, 15.000 μετανάστες βρίσκονται στα επίσημα κέντρα κράτησης που ελέγχονται από την διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση εθνικής ενότητας της Λιβύης. Στην πραγματικότητα τα περισσότερα από αυτά ελέγχονται από πολιτοφυλακές που πρόσκεινται στην κυβέρνηση.
 
Χιλιάδες μετανάστες είναι φυλακισμένοι σε αυτά τα κέντρα, πέρα από κάθε έλεγχο, είτε από τις αρχές της Λιβύης, είτε από τις διεθνείς οργανώσεις. Κάποια από τα αυτά ελέγχονται από πολιτοφυλακές που απαγάγουν τους μετανάστες από τις πόλεις και τους βασανίζουν προτού πάρουν τηλέφωνο τις οικογένειές τους για να τους ζητήσουν λύτρα.
 
Η διακίνηση μεταναστών έχει αναχθεί σε επικερδές εμπόριο για πολλές πολιτοφυλακές, που έχουν συστήσει ένα καλά οργανωμένο δίκτυο που εκτείνεται σε πολλές αφρικανικές χώρες για τη μεταφορά πόρων. Σε αυτά τα κέντρα «πωλούν» μετανάστες.
 
Όμως πρώτα θα πρέπει να επαναπατριστούν αυτοί που βρίσκονται σε κέντρα, όπου η πρόσβαση είναι εύκολη, υπογράμμισε η Αφρικανική Ένωση. «Η εκκένωση των κέντρων είναι μια θετική εξέλιξη (…) πιστεύω ότι θα έχει επιπτώσεις και στο σκλαβοπάζαρο», εκτίμησε ο Ουίλιαμ Λέισι Σουίνγκ, διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Μετανάστευσης. Ο ίδιος υπογράμμισε ότι 13.600 μετανάστες έχουν ήδη επαναπατριστεί φέτος.
 
Ο διευθυντής του Οργανισμού για την Ευρώπη, Ευγένιο Αμπρόζι, σημειώνει ότι ο επαναπατρισμός των 15.000 μεταναστών που βρίσκονται στους καταυλισμούς της κυβέρνησης μπορεί να γίνει «σε έξι εβδομάδες με δύο μήνες». Μπορούν για τον σκοπό αυτό να ναυλωθούν αεροπλάνα από το Μαρόκο, όπως έγινε γνωστό από την Αφρικανική Ένωση. Ωστόσο ο Αμπρόζι θέτει έναν όρο: «οι χώρες από τις οποίες προέρχονται (οι μετανάστες) να παρουσιάσουν τα απαραίτητα έγγραφα».


Προβληματισμοί για τους μετανάστες χωρίς χαρτιά

 
Μεγάλο μέρος των μεταναστών δεν διαθέτουν χαρτιά, είτε εξαιτίας της κατάστασης της χώρας τους, είτε επειδή δεν θέλουν να επιστρέψουν στις πατρίδες τους. Οι χώρες θα πρέπει να στείλουν απεσταλμένους για να αναγνωρίσουν τους πολίτες τους, να τους δώσουν χαρτιά προτού μπορέσουν να επαναπατριστούν. «Δεν μπορούμε να επαναπατρίσουμε παρά όσους το επιθυμούν», τόνισε ο Σουίνγκ.

Η καταγραφή των υπηκόων «είναι μια πολύ αργή διαδικασία. Πρέπει να συναντηθούμε με κάθε μετανάστη εκεί. Ο πρεσβευτής μας χρειάστηκε να κάνει μια τεράστια δουλειά σε δύσκολες συνθήκες», εξήγησε ο Ισιάκα Κονατέ, διευθυντής των κατοίκων εξωτερικού της Ακτής Ελεφαντοστού, αναφερόμενος στον επαναπατρισμό 600 ατόμων στις αρχές του μήνα.


Εκτός από την Ακτή Ελεφαντοστού, η Σενεγάλη και κάποιες άλλες χώρες έχουν θετική στάση, όμως πηγές από μη κυβερνητικές οργανώσεις υπογραμμίζουν ότι κάποιες χώρες δεν βλέπουν με θετικό μάτι την επιστροφή των μεταναστών.


«Διπλωματικές διατυπώσεις» στη τελική διακήρυξη


Πάντως, σύμφωνα με την Deutsche Welle, η τελική διακήρυξη της Συνόδου ΕΕ-Αφρικής είναι γεμάτη διπλωματικές διατυπώσεις περί επιθυμιών, στόχων και κοινών συμπερασμάτων σχετικά με τις προκλήσεις για το μέλλον της αφρικανικής ηπείρου. Οι εκπρόσωποι των 28 ευρωπαϊκών και των 55 αφρικανικών κρατών της συνόδου δεν κατόρθωσαν να πετύχουν κάτι περισσότερο στις σύντομες συνεδριάσεις τους. Δεν υπήρξαν δεσμεύσεις για επενδύσεις, ούτε αποφάσεις για νέες οικονομικές στρατηγικές, για συνεργασία ΕΕ-Αφρικής ή για τις αιτίες της προσφυγικής κρίσης. Η σύνοδος ολοκληρώθηκε απλά με μια περιγραφή της σημερινής κατάστασης.

Για «το άκρον άωτον της υποκρισίας» της Ε.Ε. έκανε λόγο με άρθρο του στη «Monde» o γενικός διευθυντής του γαλλικού παραρτήματος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, Τιερί Αλαφόρ-Ντιβερζέ, αποκαλώντας τους Ευρωπαίους συνένοχους αυτού του αίσχους και ζητώντας τους να «δώσουν δυνατότητα διαφυγής» και πρόσβαση σε διαδικασία εξέτασης ασύλου σε όλους τους καθηλωμένους «στην παγίδα της Λιβύης που έστησαν εν μέρει Γαλλία και Ε.Ε.».