της Γεωργίας Κριεμπάρδη
Πεθαίνουν μόνοι τους. Οι ασθενείς με κορονοϊό πεθαίνουν μόνοι τους στα νοσοκομεία. Το επισκεπτήριο δεν επιτρέπεται. Άνθρωποι σε απομόνωση, δεκάδες στοιβαγμένοι σε δωμάτια που αν επιτρεπόταν επισκεπτήριο, «θα γινόταν χαμός με τόσο κόσμο» λέει στο TPP ο Μιχάλης Ρίζος, γιατρός και πρόεδρος πρόεδρος του Συλλόγου εργαζομένων στο νοσοκομείο Αττικόν.
«Έχει αλλάξει η έννοια του θανάτου. Πιο παλιά, οι υπερήλικες πέθαιναν στο σπίτι. Μετά, στο νοσοκομείο. Και τώρα πεθαίνουν στην εντατική… ακόμα χειρότερα» σχολιάζει, ενώ τονίζει πόσο σημαντικό είναι να μη χάνουμε την ανθρωπιά μας και πως είναι στην ευχέρεια του κάθε νοσοκομείου, αν στο τελικό στάδιο ενός ασθενή, θα επιτρέψει σε παιδί, σύζυγο, γονείς να επισκεφτούν τον άνθρωπό τους, τηρώντας όλα τα μέτρα, όπως και οι γιατροί/νοσηλευτές, κατά την είσοδό τους στα δωμάτια.
Κι είναι το παράπονο των συγγενών ανθρώπων που νοσηλεύονται. Είναι ο αναγνώστης του TPP που προ ολίγες ημέρες μας επισκέφτηκε στα γραφεία μας, μια επίσκεψη από τη μακρινή Νέα Ζηλανδία, που η ζωή στην Ελλάδα τον οδήγησε πριν από λίγα χρόνια. Και ήρθε γιατί η μητέρα του νοσηλευόταν. Και ήθελε να την αποχαιρετήσει. Και δεν του επιτράπηκε η είσοδος. «Τέσσερα μέτρα έξω από μια τζαμαρία» μας είπε. «Θα φύγει και δε θα μπορέσω ούτε να την ακουμπήσω, να την χαιρετήσω… Πώς να με καταλάβει από τέσσερα μέτρα απόσταση έξω από ένα τζάμι;» είπε με παράπονο. Και η Αγγελική έχασε τη μητέρα της. Όσο νοσηλευόταν, τα τηλέφωνα με το ιατρικό προσωπικό πολλά. Πολλά τα «μαμά, κάνε υπομονή, θα γίνεις καλά», πολλά τα «δεν αντέχω άλλο» από την άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής. Πέθανε, χωρίς να τη δουν τα παιδιά της, ούτε από μακριά.
Η ψυχίατρος Κατερίνα Μάτσα, με αφορμή την πανδημία, το 2020 έγραψε το βιβλίο «Νιόβη – Το αδύνατο πένθος στον καιρό της Πανδημίας». Στο βιβλίο της, χρησιμοποιεί τον μύθο της Νιόβης, που όταν είδε τα δεκαοκτώ παιδιά της να πεθαίνουν πέτρωσε από τον πόνο και φτάνει στη δική της σύγχρονη Νιόβη, μια γυναίκα εξαρτημένη από τα ναρκωτικά κι έπειτα απεξαρτημένη, που χάνει τον γιο της σε ατύχημα και συνειδητοποιεί όλα τα ανείπωτα μεταξύ τους. Το βιβλίο φτάνει στο κυρίως θέμα, τους ανώνυμους ομαδικούς τάφους της πανδημίας.
Τότε, σε συζήτηση μαζί της, είχε πει: «Υπάρχει μια πλευρά που συνέπειες της είδαμε σε εικόνες στην τηλεόραση, όπως τις αυτοκινητοπομπές με τα φέρετρα στο Μπέργκαμο, τους μαζικούς τάφους στο Μπρόνξ της Νέας Υόρκης. Λόγω της υγειονομικής κρίσης, η κοινωνία δεν μπορεί να θάψει τους νεκρούς με όλο το τελετουργικό που απαιτεί η κουλτούρα των ανθρώπων. Οι νεκροί πεθαίνουν και θάβονται μόνοι τους. Το γεγονός ότι το πένθος γίνεται αδύνατο, έχει επιπτώσεις και στους πενθούντες. Αυτό το φαινόμενο του αδύνατου πένθους, φοβάμαι ότι θα μεταδοθεί διαγενεακά. Μέχρι τρεις γενιές θα βασανίζει τους ανθρώπους που δε μπορούν να θάψουν τους νεκρούς τους και να τους τιμήσουν όπως επιθυμούν. Η συμμετοχή στο πένθος είναι πολύ βασική για να μπορέσει να ξεπεραστεί και να γεμίσουν ξανά ελπίδα οι άνθρωποι».
«Μόνοι τους, και πεταμένοι μέσα στο χώμα ή με το κάψιμο τα σορού τους»
Βασικός στόχος είναι ο κοινωνικός έλεγχος – και όπως πολύ σωστά έχει λεχθεί, «στόχος είναι το μυαλό μας», υπογραμμίζει στη συζήτησή μας ο κ. Μεγαλοοικονόμου. «Προστατευτικά μέτρα, ναι, με συγκεκριμένη στόχευση, όμως, με δυνατότητα ανίχνευσης των φορέων του ιού στο γενικό πληθυσμό (εξ΄ ου και τα διαγνωστικά τεστ). Με ένα κοινοτικά βασισμένο σύστημα υγείας, με υπηρεσίες πρωτοβάθμιας υγείας, με ομάδες για ολόπλευρη (όχι μόνο υγειονομική, αλλά και κοινωνική) στήριξη σε επίπεδο γειτονιάς, με υπεύθυνη φροντίδα κατ΄ οίκον των πιο ήπιων μορφών της νόσου. Με αυτονόητη την πλήρη στελέχωση όλων των υπηρεσιών υγείας και την εξασφάλιση όλων των αναγκαίων ατομικών μέσων προστασίας και εργαλείων δουλειάς» σημειώνει.
«Κανένας συναγερμός, καμιά διασπορά φόβου, καμιά κοινωνική καραντίνα δεν θα χρειαζόταν αν αυτές οι ανάγκες καλύπτονταν με τον δέοντα τρόπο» καταλήγει.