«Αυτό που συμβαίνει στη Γάζα έχει συγκλονίσει τη συνείδηση του κόσμου. Άνθρωποι σκοτώνονται ενώ εκλιπαρούν για φαγητό. Μητέρες κρατούν νεκρά βρέφη. Οι εικόνες είναι απλώς καταστροφικές. Για χάρη της ανθρωπότητας, αυτό πρέπει να σταματήσει», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Η φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε ότι η Κομισιόν:
- Θα προτείνει κυρώσεις κατά εξτρεμιστών Ισραηλινών υπουργών και βίαιων εποίκων.
- Θα εισηγηθεί μερική αναστολή της Συμφωνίας Σύνδεσης ΕΕ–Ισραήλ, εστιάζοντας στο εμπορικό της σκέλος.
- Θα προχωρήσει σε πάγωμα της διμερούς χρηματοδοτικής στήριξης προς το Ισραήλ.
Όπως διευκρίνισε, η χρηματοδότηση για το Yad Vashem, το επίσημο ίδρυμα μνήμης για τα θύματα του Ολοκαυτώματος, καθώς και για οργανώσεις της ισραηλινής κοινωνίας των πολιτών, δεν θα επηρεαστεί από την παύση πληρωμών.
«Θα προτείνουμε κυρώσεις στους εξτρεμιστές υπουργούς και στους βίαιους εποίκους και θα προτείνουμε επίσης μια μερική αναστολή της συμφωνίας σύνδεσης, συγκεκριμένα στα εμπορικά ζητήματα», σημείωσε.
Η αναστολή της εμπορικής συμφωνίας απαιτεί στήριξη ενισχυμένης πλειοψηφίας (qualified majority) μεταξύ των 27 κρατών-μελών, δηλαδή να υποστηριχθεί από τουλάχιστον το 55% των κρατών μελών (15 από τα 27), που θα αντιπροσωπεύουν παράλληλα ποσοστό άνω του 65% του πληθυσμού. Αυτό δεν θεωρείται εύκολο. Παρά το γεγονός ότι μια πλειοψηφία χωρών έχει ψηφίσει υπέρ της αναθεώρησης της συμφωνίας, δεν είναι βέβαιο ότι όλες θα υποστηρίξουν τη μερική αναστολή.
Κρίσιμες χώρες όπως η Γερμανία και η Ιταλία παραμένουν αρνητικές, ενώ παραδοσιακοί σύμμαχοι του Ισραήλ, όπως η Ουγγαρία, η Τσεχία, η Αυστρία και η Πολωνία, θεωρείται απίθανο να μεταβάλουν στάση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι μια προηγούμενη πρόταση για αναστολή της συμμετοχής του Ισραήλ στο ερευνητικό πρόγραμμα Horizon Europe απέτυχε, εξαιτίας της αντίθεσης των ίδιων κρατών.
Η πολιτική αντιπαράθεση στο Ευρωκοινοβούλιο
Η τοποθέτηση της φον ντερ Λάιεν προκάλεσε ανάμεικτες αντιδράσεις στο Ευρωκοινοβούλιο, με χειροκροτήματα αλλά και αποδοκιμασίες. Ορισμένοι ευρωβουλευτές φορούσαν κόκκινα ρούχα σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τη Γάζα, ενώ μέλη ακροδεξιών κομμάτων, όπως το AfD της Γερμανίας, φώναζαν και διέκοπταν την ομιλία, αναγκάζοντας τους συνοδούς να παρέμβουν.
Το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), στο οποίο ανήκει και η φον ντερ Λάιεν, αποχώρησε από διαπραγματεύσεις για την κοινή θέση του Κοινοβουλίου για τη Γάζα, με αποτέλεσμα να ναυαγήσει η έκδοση ψηφίσματος.
Ωστόσο, η στροφή της προέδρου της Επιτροπής αναμένεται να ασκήσει πίεση στο ΕΛΚ για αλλαγή στάσης.
«Συνεχίζω να λαμβάνω μικτά μηνύματα από το ΕΛΚ σχετικά με την υποστήριξή τους στο ψήφισμα για τη Γάζα», δήλωσε η Φιλελεύθερη ευρωβουλευτής Hilde Vautmans.
«Αλλά σήμερα το πρωί υπήρξε σαφής μεταστροφή στη θέση της προέδρου της Επιτροπής με την πρόταση για κυρώσεις στο Ισραήλ και την αναστολή του εμπορικού πυλώνα της Συμφωνίας Σύνδεσης. Έθεσε μια νέα και σημαντική κατεύθυνση. Ελπίζω αυτή η δυναμική να επηρεάσει θετικά την υποστήριξη του ΕΛΚ στο ψήφισμα».
Οικονομικός αντίκτυπος και εμπορικές σχέσεις
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος του Ισραήλ, με το 32% του ισραηλινού εμπορίου να πραγματοποιείται με κράτη-μέλη της ΕΕ. Το 2024, οι εξαγωγές της ΕΕ προς το Ισραήλ σε μηχανήματα, μεταφορικό εξοπλισμό, χημικά και άλλα βιομηχανικά προϊόντα ανήλθαν σε 26,7 δισεκατομμύρια ευρώ.
Η μερική αναστολή της συμφωνίας σύνδεσης θα δεν θα αποτελεί εμπάργκο ή στοχευμένη κύρωση, αλλά θα οδηγεί στην επαναφορά δασμών, κάτι που θα είχε άμεσο οικονομικό κόστος για το Ισραήλ.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, τουλάχιστον 64.000 Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί από την έναρξη της σύγκρουσης, μετά την επίθεση της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023. Ο ΟΗΕ έχει προειδοποιήσει για λιμό που έχει ήδη ξεκινήσει σε περιοχές της Γάζας και κινδυνεύει να επεκταθεί ραγδαία, εάν δεν επιτραπεί η μαζική είσοδος ανθρωπιστικής βοήθειας.
Άλλα βασικά σημεία της ομιλίας: Ουκρανία, άμυνα, στέγαση και ΗΠΑ
Υποστήριξη στην Ουκρανία
Η Φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε ότι σχεδόν 200 δισ. ευρώ από παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία θα χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση δανείων αποζημιώσεων για την Ουκρανία. Επιπλέον, πρότεινε τη διοργάνωση διεθνούς συνόδου κορυφής για την επιστροφή ουκρανών παιδιών που έχουν απαχθεί από τη Ρωσία.
«Η Ευρώπη δίνει μάχη για το μέλλον της. Χαράσσονται σήμερα τα μέτωπα μιας νέας παγκόσμιας τάξης βασισμένης στην ισχύ», είπε.
Αμυντική πολιτική και εσωτερικές μεταρρυθμίσεις
Η πρόεδρος της Επιτροπής αμφισβήτησε κατά πόσο η ΕΕ διαθέτει την απαραίτητη πολιτική βούληση: «Έχουμε τη θέληση να αγωνιστούμε ή απλώς επιθυμούμε να τσακωνόμαστε εσωτερικά;», διερωτήθηκε.
Ζήτησε επίσης κατάργηση της απαίτησης για ομοφωνία στις αποφάσεις εξωτερικής πολιτικής, ώστε η ΕΕ να μπορεί να κινηθεί χωρίς τα συνεχή μπλοκαρίσματα του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν.
Στεγαστική πολιτική και εμπορικές σχέσεις με ΗΠΑ
Η Φον ντερ Λάιεν έκανε λόγο για ανάγκη ριζικής αλλαγής σκέψης στην στεγαστική πολιτική και δεσμεύτηκε για μεταρρύθμιση των κανόνων κρατικών ενισχύσεων, ώστε να επιτρέπονται μέτρα στήριξης της στέγασης.
Σχετικά με τη συμφωνία δασμών με την κυβέρνηση Τραμπ που προβλέπει 15% δασμούς σε μελλοντικό εμπόριο, η φον ντερ Λάιεν υπερασπίστηκε τη στάση της: «Δεν θα διακινδύνευα ποτέ τις δουλειές ή τα μέσα διαβίωσης των πολιτών. Η συμφωνία ήταν απαραίτητη για να αποφευχθεί ένας πλήρης εμπορικός πόλεμος».