Αντιδράσεις έχει προκαλέσει παγκοσμίως η νέα δήλωση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου τη Δευτέρα στον Λευκό Οίκο, συνέδεσε τη λήψη της παρακεταμόλης (ακεταμινοφαίνης) κατά την εγκυμοσύνη με την εμφάνιση αυτισμού στα παιδιά.

Η τοποθέτησή του έγινε χωρίς καμία επιστημονική τεκμηρίωση, βασισμένη σε φήμες και προσωπικές θεωρίες, με αποτέλεσμα την άμεση αντίδραση από επιστημονικούς, ιατρικούς και διεθνείς οργανισμούς, που έσπευσαν να διαψεύσουν τους ισχυρισμούς.

Κατά την τοποθέτησή του, ο Τραμπ δήλωσε χαρακτηριστικά: «Σύμφωνα με μια φήμη – και δεν ξέρω αν ισχύει – δεν έχουν παρακεταμόλη στην Κούβα επειδή δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν παρακεταμόλη. Λοιπόν, δεν έχουν σχεδόν καθόλου αυτισμό».

Αναφέρθηκε επίσης στους Άμις, μια συντηρητική χριστιανική κοινότητα στις ΗΠΑ που απορρίπτει την τεχνολογία και τη σύγχρονη ιατρική: «Πάρτε για παράδειγμα τους Άμις. Δεν έχουν σχεδόν καθόλου αυτισμό».

Ο Αμερικανός πρόεδρος φάνηκε να δυσκολεύεται ακόμη και να προφέρει τη λέξη «ακεταμινοφαίνη», καλώντας επανειλημμένα τις εγκύους: «Μην το πάρετε». Προέτρεψε μάλιστα τις γυναίκες να «σφίξουν τα δόντια και να κάνουν υπομονή», χωρίς να κάνει καμία αναφορά σε ασφαλείς εναλλακτικές για την ανακούφιση πόνου ή πυρετού κατά την εγκυμοσύνη.

«Δεν είμαι γιατρός, αλλά…»

Στη συνέντευξη παρών ήταν και ο Υπουργός Υγείας Ρόμπερτ Κένεντι Τζούνιορ, γνωστός για τις αντιεμβολιαστικές του απόψεις. Ο Τραμπ ανέφερε: «Ο Μπόμπι θέλει να είναι πολύ προσεκτικός σε αυτά που λέει. Εγώ δεν είμαι τόσο προσεκτικός».

Ο Τραμπ επανέλαβε επίσης τις θεωρίες του περί σύνδεσης του εμβολίου MMR (ιλαράς-παρωτίτιδας-ερυθράς) με τον αυτισμό και κάλεσε για «αλλαγή στο πρόγραμμα εμβολιασμού των παιδιών». «Γιατρός δεν είμαι, αλλά καταθέτω τη γνώμη μου», είπε.

Οι δηλώσεις του Τραμπ έρχονται εν μέσω της καμπάνιας «Make America Healthy Again», μιας συμμαχίας που περιλαμβάνει αρκετούς αρνητές των εμβολίων και αντιπάλους της επιστημονικής κοινότητας. Η εκστρατεία ζητά απαντήσεις για τα αίτια του αυτισμού, με πολλούς συμμετέχοντες να διακινούν αβάσιμους ισχυρισμούς για σύνδεση του αυτισμού με εμβόλια ή κοινά φάρμακα, όπως η παρακεταμόλη.

Άμεση και σφοδρή αντίδραση της επιστημονικής κοινότητας

Ο βιοηθικολόγος του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, Art Caplan, χαρακτήρισε τις δηλώσεις του Τραμπ: «Η πιο θλιβερή επίδειξη έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων, φημών, ανακύκλωσης παλιών μύθων, κακών συμβουλών, κατάφωρων ψεμάτων και επικίνδυνων συμβουλών που έχω δει ποτέ από οποιονδήποτε σε θέση εξουσίας».

Ο Σύνδεσμος Επιστημόνων Αυτισμού ανέφερε ότι: «Δεν τεκμηριώνεται ο ισχυρισμός ότι το σκεύασμα Tylenol προκαλεί αυτισμό. Οι δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου μόνο τροφοδοτούν φόβο και δίνουν ψεύτικες ελπίδες».

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής και το Αμερικανικό Κολλέγιο Μαιευτήρων και Γυναικολόγων διέψευσαν ρητά τις δηλώσεις Τραμπ. «Τα στοιχεία δεν παραπέμπουν σε σύνδεση μεταξύ της χρήσης παρακεταμόλης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του αυτισμού», δήλωσε ο εκπρόσωπος του ΠΟΥ Ταρίκ Γιασέρεβιτς.

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA) επιβεβαίωσε επίσης ότι η παρακεταμόλη είναι ασφαλής κατά την εγκυμοσύνη, όταν χρησιμοποιείται σύμφωνα με τις οδηγίες.

Η Kenvue, παρασκευάστρια του Tylenol, εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία τονίζει: «Η παρακεταμόλη είναι η πιο ασφαλής επιλογή αναλγητικού για τις εγκύους, όταν χρειάζεται, καθ’ όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους και χωρίς αυτήν, οι γυναίκες αντιμετωπίζουν επικίνδυνες επιλογές: να υπομείνουν καταστάσεις όπως ο πυρετός που είναι δυνητικά επιβλαβείς τόσο για τη μητέρα όσο και για το μωρό, ή να χρησιμοποιήσουν πιο ριψοκίνδυνες εναλλακτικές».

Ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) επιβεβαίωσε ότι: «Θα επιδιώξει αλλαγή στην ετικέτα του Tylenol και των γενόσημων εκδοχών του, ώστε να αντικατοπτρίζονται στοιχεία που υποδηλώνουν ότι η χρήση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο νευρολογικών παθήσεων».

Ωστόσο, όπως διευκρίνισε: «Δεν έχει τεκμηριωθεί αιτιώδης σχέση».

Τι δείχνουν οι μελέτες

Η επιστημονική κοινότητα αναγνωρίζει ότι έχουν υπάρξει μελέτες που έδειξαν πιθανή συσχέτιση, αλλά όχι αιτιώδη σχέση.

Μια σημαντική μελέτη του 2024 στο JAMA που εξέτασε 2 εκατ. παιδιά στη Σουηδία, δεν βρήκε αυξημένο κίνδυνο αυτισμού, ΔΕΠΥ ή άλλων νευροαναπτυξιακών διαταραχών από τη χρήση παρακεταμόλης στην εγκυμοσύνη. Μια μετα-ανάλυση στο BMC Environmental Health (Αύγουστος 2024), εξετάζοντας 46 μελέτες, βρήκε «ισχυρές ενδείξεις συσχέτισης», αλλά όχι απόδειξη αιτιότητας.

Οι συγγραφείς τόνισαν: «Συνιστούμε τη συνετή χρήση της παρακεταμόλης – τη χαμηλότερη αποτελεσματική δόση, τη συντομότερη διάρκεια – υπό ιατρική καθοδήγηση».

Ο Dr. Peter Hotez (Texas Children’s Hospital) σημείωσε: «Τα δημοσιευμένα στοιχεία σχετικά με τη σχέση παρακεταμόλης και αυτισμού δεν είναι ιδιαίτερα πειστικά. Μπορούμε να εξηγήσουμε σχεδόν όλες τις διαταραχές του φάσματος μέσω των γονιδίων του αυτισμού».

Η Dr. Monique Botha (Πανεπιστήμιο Durham) πρόσθεσε: «Δεν υπάρχουν ισχυρά ή πειστικά στοιχεία που να δείχνουν αιτιακή σχέση. Η ανακούφιση από τον πόνο για τις έγκυες γυναίκες είναι απογοητευτικά περιορισμένη – το Tylenol είναι από τις λίγες ασφαλείς επιλογές».

Αναγγελία έγκρισης φαρμάκου για τον αυτισμό

Κατά την ίδια συνέντευξη, ο Υπουργός Υγείας των ΗΠΑ, Ρόμπερτ Κένεντι Τζούνιορ, ανακοίνωσε ότι ο FDA σκοπεύει να εγκρίνει το παλιό φάρμακο λευκοβορίνη (φυλλινικό ασβέστιο), για τη βελτίωση της προφορικής επικοινωνίας σε παιδιά με αυτισμό που παρουσιάζουν έλλειψη φυλλικού οξέος.