Η δήλωση της Μέρκελ, δεν είχε προκαλέσει θετικά σχόλια τότε, πάντως. Ο Χέλμουτ Σμιτ, πρώην καγκελάριος, χαρακτήρισε όσα είπε η Μέρκελ «μια συναισθηματικά κατανοητή αλλά ανόητη θέση με πιθανά εξαιρετικά σοβαρές συνέπειες». Ο πρόεδρος της Γερμανίας, Φρανκ Βάλτερ Στάιμέιρ, υπηρετήσας και ως υπουργός Εξωτερικών της ίδιας της Μέρκελ, αναρωτήθηκε δημοσίως αν η Μέρκελ είχε «πλήρη επίγνωση των συνεπειών όσων έλεγε». Και ο κορυφαίος των γερμανών λογοτεχνών, νομπελίστας Γκύντερ Γκρας, έγραψε ένα ποίημα, το ποίημα «Αυτό που πρέπει να ειπωθεί» (Was Gesagt Werden Muss). Όχι αμέσως. Όχι λόγω των απλών δηλώσεων. Λίγο αργότερα, μετά η συμφωνία των υποβρυχίων και την εκφρασμένη εμμονή του Νετανιάχου για πόλεμο εναντίον του Ιράν.
Η Γερμανία αποφάσισε να προμηθεύσει σε ειδικές τιμές στο Ισραήλ υποβρύχια τύπου «Δελφίνι», επί Μέρκελ. Η συμφωνία είχε γίνει επί πρωθυπουργίας Αριέλ Σαρόν στο Ισραήλ, το 2005. Κάποια υποβρύχια ήταν δώρο, κάποια δόθηκαν στη μισή τιμή, με το υπόλοιπο των χρημάτων να καταβάλλονται από το Βερολίνο. Ακολούθησαν και άλλα υποβρύχια, και συνδέθηκαν και με ένα από τα σκάνδαλα που κυνηγούν τον Νετανιάχου, αφού εκπρόσωπος της γερμανικής κατασκευάστριας εταιρίας ήταν ο προσωπικός δικηγόρος του Νετανιάχου και οι μίζες σε αυτές τις δουλειές είναι συνηθισμένες.
Δεν ήταν η πρώτη τέτοια αγορά του Ισραήλ. Είχε αγοράσει τέτοια σκάφη επί καγκελαρίας Χέλμουτ Κολ, τη δεκαετία του ’90. Ο Τύπος της Γερμανίας αναγνώριζε τότε πως τα συγκεκριμένα υποβρύχια ήταν έτσι διαμορφωμένα ώστε επέτρεπαν στο Ισραήλ να τα εξοπλίσει με πυρηνικές κεφαλές. «Κάθε χώρα που θα αποφάσιζε να επιτεθεί στο Ισραήλ έπρεπε να λάβει υπόψιν πιθανή πυρηνική αντεπίθεση που θα ξεκινούσε από ένα σκάφος που ήταν σχεδόν αδύνατο να εντοπιστεί. Από ισραηλινής οπτικής ήταν η σημαντικότερη συμβολή της Γερμανίας στην ασφάλεια του εβραϊκού κράτους» θα γράψει το Ντερ Σπήγκελ. Καθόλου τυχαία, και πάλι η Μέρκελ αναφέρθηκε, σε άλλη περίσταση, στα υποβρύχια αυτά ως «απόδειξη» των λόγων της περί «της ασφάλειας του Ισραήλ ως λόγου ύπαρξης της Γερμανίας». Δέσμια αυτών των λόγων το 2012, υπέγραψε τη συμφωνία για έξι από αυτά, με τον και πάλι πρωθυπουργό Βενιαμίν Νετανιάχου, την ώρα που ο τελευταίος επέκτεινε τους εποικισμούς και οι ΗΠΑ την πίεζαν να μην το πράξει.
Τότε γράφεται και δημοσιεύεται και το ποίημα του Γκύντερ Γκρας «Αυτό που πρέπει να ειπωθεί» (μια απόδοση στο τέλος του κειμένου). Τον Απρίλιο του 2012. Με τον Νετανιάχου να απειλεί ευθέως το Ιράν, τις ΗΠΑ να επιθυμούν συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης και τη Γερμανία να σιγοντάρει εμπράκτως τις βλέψεις της μόνης πυρηνικής δύναμης στη Δυτική Ασία. Δέχθηκε αυστηρές κριτικές, ως ποίημα, είναι αλήθεια, και μάλλον δικαίως, όμως στόχος του Γκύντερ Γκρας δεν ήταν η υψηλή ποίηση. Στόχος του ήταν να κατακρίνει την πολιτική της Γερμανίας έναντι του Ισραήλ, και την πολιτική του Νετανιάχου έναντι του Ιράν. Ο ποιητής καταδίκαζε τις πωλήσεις όπλων από τη Γερμανία στο Ισραήλ, αναφερόταν ξεκάθαρα στον κίνδυνο να «εξολοθρευτεί ο ιρανικός λαός», καταδίκαζε την (έτσι κι αλλοιώς παράνομη βάσει του διεθνούς δικαίου) ισραηλινή πρακτική των «προληπτικών πληγμάτων», και μιλούσε ξεκάθαρα για τον πυρηνικό πόλεμο που θα μπορούσε να ξεκινήσει από το Ισραήλ. Την κρυφή των πυρηνικών δυνάμεων.
Από το 1981, το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, έχει καλέσει το Ισραήλ «να τοποθετήσει επειγόντως τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του υπό την εγγύηση του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας». Το 2009 ο ίδιος ο οργανισμός κάλεσε εκ νέου το Ισραήλ να ενταχθεί στο πρόγραμμα, να ανοίξει τις πυρηνικές του εγκαταστάσεις στη επιθεώρηση και να τις θέσει υπ’ αυτόν. Εις μάτην. Το μοναδικό κράτος στην περιοχή που δεν είναι μέλος της Συνθήκης μη Διάδοσης, που δεν έχει επικυρώσει την διεθνή συμφωνία Απαγόρευσης Πυρηνικών Δοκιμών, που δεν έχει υπογράψει την διεθνή σύμβαση περί βιολογικών και τοξικών όπλων και δεν έχει επικυρώσει την σύμβαση περί χημικών όπλων. Όσο για το πυρηνικό οπλοστάσιο του Ισραήλ, ο ίδιος ο Κόλιν Πάουελ, ως υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, είχε αποκαλύψει πως ήταν στραμμένο κατά της Τεχεράνης – 200 πυρηνικες κεφαλές στοχεύουν την ιρανική πρωτεύουσα.
Γι’ αυτό ακριβώς ο ποιητής χαρακτηρίζει, από τότε, «εγνωσμένο κίνδυνο» για την «εύθραυστη παγκόσμια ειρήνη» το Ισραήλ (και πάλι του Νετανιάχου). Και γι αυτό αναφέρεται και στην «κουραστική υποκρισία της Δύσης». Ως ευφυής άνθρωπος, δε, προέβλεπε ότι με χαρακτηριστική ευκολία θα του προσάπταν την κατηγορία του αντισημιτισμού.
Από όλες τις εναντίον του δηλώσεις και την υστερική αντίδραση όλων των εκφάνσεων της γερμανικής και ισραηλινής ελίτ, οι πιο ενδιαφέρουσες ήταν του Βενιαμίν Νετανιάχου. «Πιστεύω ότι οι στίχοι αυτοί του Γκρας είναι απολύτως σκανδαλώδεις… Το γεγονός ότι προέρχονται από ένα Γερμανό που έχει βραβευθεί με Νόμπελ Λογοτεχνίας και όχι από έναν έφηβο που ανήκει σε κάποιο νεοναζιστικό κόμμα το κάνει ακόμη πιο εξωφρενικό». Ύπουλη αναφορά στο γεγονός ότι στα 17 του χρόνια ο έφηβος Γκρας είχε υπηρετήσει στα Ες Ες, υποχρεωτικά ως κληρωτός – κάτι που ομολόγησε, αν και σε μεγάλη ηλικία.
Ο Γκρας κηρύχθηκε persona non grata στο Ισραήλ, το οποίο μάλιστα ζήτησε επισήμως από την νορβηγική επιτροπή να του αφαιρέσουν το Νόμπελ (για να λάβουν την απάντηση ότι αυτά δεν γίνονται). Ευτυχώς υπήρχαν και οι άλλες φωνές. Σε μια Ελλάδα τσακισμένη από τη Γερμανία, ο Δρόμος της Αριστεράς έδινε στον Γκρας όλα τα δίκαια του κόσμου και προφήτευε, από το 2012, πως «η ασυλία που παρέχεται στην ανεξέλεγκτη πυρηνική ισχύ του Ισραήλ μπορεί, πράγματι, να πληρωθεί πολύ ακριβά από την ανθρωπότητα αύριο, λόγω της υπερεθνικιστικής, νεοχιτλερικής φύσης τού εκεί καθεστώτος».
Αυτό που πρέπει να ειπωθεί*
Γιατί παρέμεινα σιωπηλός, γιατί κρατήθηκα τόσο καιρό,
για κάτι που ανοικτά εξασκείται στα παιχνίδια πολέμου,
στο τέλος των οποίων όσοι από εμάς επιβιώσουν δεν θα είναι παρά σκιές;
Το υποτιθέμενο δικαίωμα στο προληπτικό πλήγμα,
που μπορεί να καταστρέψει τον ιρανικό λαό,
που υπακούει σε απύλωτα στόματα και στηρίζεται από οργανωμένες συγκεντρώσεις,
γιατί μια ατομική βόμβα μπορεί και να κατασκευάζεται εκεί.
Κι όμως, γιατί άραγε διστάζω να ονοματίσω
Μια άλλη χώρα που για χρόνια πολλά -κι ας κρατήθηκε μυστικό-
Μια όλο και μεγαλύτερη πυρηνική ισχύ υπάρχει
Ανεξέλεγκτη και αμέτρητη;
Αυτή η γενικευμένη αποσιώπηση των γεγονότων
Στην οποία υποκλίθηκε κι η δική μου σιωπή
Μου μοιάζει ένα προβληματικό κι επιβεβλημένο ψεύδος
Που οδηγεί στην ίδια τιμωρία
Κάθε φορά, μόλις ραγίσει η σιωπή:
Η ετυμηγορία του “αντισιμητισμού” είναι εύκολη
Τώρα, όμως, που η ίδια μου η χώρα,
που ανακρίνεται ξανά και ξανά
κατηγορούμενη για τα δικά της εγκλήματα,
γνωστά σε όλους και πέρα από κάθε σύγκριση,
Στέλνει ένα ακόμη υποβρύχιο στο Ισραήλ
– Σε μια ξεκάθαρα εμπορική συναλλαγή που την παρουσιάζουν για επανορθωτική αποζημίωση-
[Υποβρύχιο] Που η ειδικότης του είναι να εκτοξεύει πυρηνικές κεφαλές
Εκεί που ούτε μια πυρηνική βόμβα δεν έχει αποδειχθεί ότι υπάρχει
Κι ο φόβος της πιθανής ύπαρξής της είναι αρκετός
Οφείλω να πω αυτό που πρέπει να ειπωθεί.
Όμως γιατί σιώπησα ως τώρα;
Γιατί πίστευα πως η καταγωγή μου, κηλιδωμένη από έναν ανεξίτηλο λεκέ,
σήμαινε ότι δεν θα μπορούσα να περιμένω από το Ισραήλ,
Μια γη με την οποία είμαι -και θα είμαι πάντα- δεμένος,
να αποδεχτεί να διακηρύξει την αλήθεια.
Τώρα, που γέρασα, με όση μελάνη μού απομένει μπορώ να αρθρώσω πως
«Τα πυρηνικά του Ισραήλ θέτουν σε κίνδυνο την ήδη εύθραυστη παγκόσμια ειρήνη»;
Γιατί πρέπει να ειπωθεί τώρα, γιατί αύριο μπορεί να είναι αργά
Και γιατί, επιβαρυμένοι ως Γερμανοί,
ίσως να παρέχουμε τα εργαλεία για ένα αναμενόμενο έγκλημα
έτσι ώστε η συνενοχή μας να μην μπορεί πια να εξαλειφθεί
με τις συνήθεις δικαιολογίες.
Το αναγνωρίζω, σπάω τη σιωπή μου
γιατί σιχάθηκα την υποκρισία της Δύσης
και ελπίζω, επίσης, κι άλλοι πολλοί να λευτερωθούν από την σιωπή τους
και να απαιτήσουν από τους ευθυνόμενους για τον επερχόμενο κίνδυνο
να αποκηρύξουν τη χρήση στρατιωτικής ισχύος,
να επιμείνουν ώστε οι κυβερνήσεις
του Ιράν και του Ισραήλ να επιτρέψουν και οι δύο
Στον διεθνή οργανισμό έναν ανοικτό και ελεύθερο έλεγχο
της πυρηνικής τους ικανότητας και δυνατότητας.
Τίποτε άλλο δεν βοηθά
Ισραηλινούς και Παλαιστίνιους αντάμα,
Όλους αυτούς που ζουν πλάι πλάι μες στην εχθρότητα
Στον τόπο εκείνο που καταλαμβάνουν ψευδαισθήσεις,
Κι εν τέλει δε βοηθά όλους εμάς.
*H απόδοση στα ελληνικά έγινε από την υπογράφουσα, με βάση την μετάφραση του Μπρίον Μπίτσελ στα αγγλικά