Αίτημα για διακοπή των εργασιών εξόρυξης κάτω από τον οικισμό Στρατονίκης

από το Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων

Στην ΑΝΑΦΟΡΑ παρατίθεται ένα σύντομο ιστορικό από το οποίο γίνεται σαφές ότι το “φαινόμενο” των καθιζήσεων και ρωγματώσεων στη Στρατονίκη πρωτοεμφανίσθηκε αμέσως μετά την έναρξη της εξόρυξης κάτω από τον οικισμό από την TVX τον Ιανουάριο 2001. Έκτοτε δε, συνεχίζεται επιδεινούμενο, υπό την Ελληνικός Χρυσός. Είναι χαρακτηριστικό ότι το έτος 2002 υπήρχαν 24 σπίτια του οικισμού με ρωγμές, ενώ σήμερα αυτά είναι άνω των 200. Στην επιφάνεια δηλαδή που καταλαμβάνει ο οικισμός Στρατονίκης υπήρχε ήδη επικίνδυνη επιβάρυνση της κατάστασης πριν πριν ξεκινήσει εργασίες εκμετάλλευσης κάτω από τον οικισμό η Ελληνικός Χρυσός.

Το Τμήμα Επιθεώρησης Μεταλλείων του Σώματος Επιθεώρησης Β. Ελλάδας (ΤΕΜ/ΣΕΒΕ), όπως και το σύνολο των εμπλεκόμενων υπηρεσιών έχουν διαπιστώσει ότι το φαινόμενο (ρωγμές σε σπίτια και δημόσιες υποδομές, πτυχώσεις στους δρόμους κ.λπ,) είναι κλιμακούμενο με την πρόοδο του έργου, με αποτέλεσμα κτίσματα να καθίστανται επισφαλή και η διαβίωση των κατοίκων στον οικισμό να καθίσταται απρόβλεπτα επισφαλής. Η συσχέτιση της επικίνδυνης αυτής κατάστασης με τη μεταλλευτική δραστηριότητα που διενεργείται κάτω από οικισμό είναι αδιαμφισβήτητη και προφανής. Η πιθανή επίκληση του ενδεχομένου ότι πρώην εκμεταλλευτής ή/και άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες ευθύνονται για την παρούσα κατάσταση και όχι η σημερινή εκμεταλλεύτρια ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ, αντικρούεται από το γεγονός ότι η διενέργεια εργασιών εκμετάλλευσης τώρα, κάτω από τον οικισμό, ευθύνεται για την εκδήλωση των επιπτώσεων. Δηλαδή η γενεσιουργός αιτία μπορεί να προϋπήρχε αλλά σε λανθάνουσα κατάσταση, η οποία εκδηλώνεται με την έναρξη των εργασιών εκμετάλλευσης κάτω από τον οικισμό, με την χρήση εκρηκτικών.

Η εξόρυξη του μεταλλείου Μαύρων Πετρών εμπίπτει στην περίπτωση της παρ. 1, άρθρο 86 ΚΜΛΕ:

«Άρθρο 86: Γενικά μέτρα για την ασφάλεια της επιφάνειας

Παρ. 1. Στη διάρκεια λειτουργίας κάθε έργου, πρέπει να λαμβάνονται όλα τα μέτρα για την ασφάλεια και προστασία της επιφάνειας και γενικότερα του περιβάλλοντος χώρου, που προβλέπονται στην τεχνική μελέτη του άρθρου 4.

Αν ωστόσο στην εξέλιξη του έργου, αρχίζουν να δημιουργούνται επιπτώσεις στην επιφάνεια (π.χ. ρωγμές, καθιζήσεις, κατολισθήσεις), που δεν είχαν προβλεφθεί στη μελέτη ή που ο τρόπος αντιμετώπισής τους δεν αποδείχτηκε αποτελεσματικός, πρέπει άμεσα η Δ/νση του έργου να πάρει πρόσθετα μέτρα ασφάλειας (διακοπή εργασιών απομόνωση περιοχής, απομάκρυνση του προσωπικού, έναρξη μετρήσεων με κλισιόμετρα, κ.λ.π.), και να ειδοποιήσει την αρμόδια Επιθεώρηση Μεταλλείων» .

Από την ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ δεν λαμβάνονται όλα τα μέτρα που επιβάλλει η ανωτέρω διάταξη και επιπλέον:

• – είτε δεν έγινε, όπως όφειλε, κατάλληλος σχεδιασμός ώστε να μη δημιουργούνται επιπτώσεις στην επιφάνεια (π.χ. ρωγμές, καθιζήσεις, κατολισθήσεις)». (παρ. 6, άρθρο 85 του Κ.Μ.Λ.Ε.),
• – είτε, παρά το σχεδιασμό, αυτός απεδείχθη στην πράξη αναποτελεσματικός και ανεπαρκής,
• – είτε παρά τον ορθό σχεδιασμό, αυτός δεν εφαρμόστηκε στην πράξη ποτέ.

Συνεπώς, το ΤΕΜ/ΣΕΒΕ πρέπει να διατάξει άμεσα διακοπή εργασιών επειδή:

• στην εξέλιξη του έργου, άρχισαν να δημιουργούνται επιπτώσεις στην επιφάνεια που δεν είχαν προβλεφθεί στη μελέτη ΚΑΙ
• ο τρόπος αντιμετώπισης των επιπτώσεων στην επιφάνεια δεν αποδείχτηκε αποτελεσματικός,

Σύμφωνα με άλλη διάταξη του ΚΜΛΕ (παρ. 4 άρθρο 99), στην περίπτωση διακοπής του έργου λόγω επιπτώσεων στην επιφάνεια, μπορεί να επαναληφθεί η λειτουργία του μόνο όταν «έχει πραγματοποιηθεί, σε κάθε περίπτωση η λήψη μέτρων για την ασφαλή λειτουργία ή εκμετάλλευση ή χρήση τους». Θα πρέπει  να γίνει τροποποίηση των εγκεκριμένων Μελετών (Τεχνικής και Μ.Π.Ε.) με την πρόβλεψη πρόσθετων μέτρων κλπ, και μέχρι της εγκρίσεώς των (Μελετών) θα πρέπει να έχει διακοπεί κάθε εργασία κάτω από τον οικισμό.

Η εξόρυξη κάτω από τον οικισμό έπρεπε να έχει διακοπεί, κατά το άρθρο 86 ΚΜΛΕ, από τις πρώτες ρωγμές που εμφανίστηκαν στα σπίτια της Στρατονίκης 18 χρόνια πριν.

Η “διερεύνηση των αιτίων” και η σύνταξη μελετών ενώ η εξόρυξη συνεχίζεται και η ήδη επικίνδυνη κατάσταση επιδεινώνεται είναι, κατά την άποψή του ΠΜΔ, “προφάσεις εν αμαρτίαις”.

Εάν το Σώμα Επιθεώρησης Β. Ελλάδας συνεχίσει να επιτρέπει τη συνέχιση της δραστηριότητας κάτω από τον οικισμό, τότε θα πρέπει να βεβαιώσει ότι οι επιπτώσεις στην επιφάνεια δεν σχετίζονται με την λειτουργία του έργου και να εγγυηθεί για την ασφάλεια των κατοίκων και των κτισμάτων. Θα είναι δε ευθέως υπεύθυνο και υπόλογο για την εκδήλωση κάθε περαιτέρω επιβάρυνσης ή ζημιάς ή ατυχήματος οιασδήποτε μορφής.