Σύμφωνα με τους ΓΧΣ, σε 42 περιπτώσεις τον τελευταίο χρόνο, οι ομάδες της οργάνωσης έχουν περιθάλψει περισσότερα από 570 άτομα, συμπεριλαμβανομένων 24 εγκύων γυναικών, που χρειάστηκαν επείγουσα ιατρική περίθαλψη ή ψυχολογικές πρώτες βοήθειες μετά την άφιξή τους στο νησί της Σάμου. Όλοι είχαν ταξιδέψει από τις ακτές της Τουρκίας – μόλις λίγα χιλιόμετρα μακριά – με μικρές φουσκωτές βάρκες διασχίζοντας το Αιγαίο Πέλαγος.
Φοβούμενοι μήπως συλληφθούν από τις αρχές και επιστραφούν με τη βία στην Τουρκική Δημοκρατία, οι περισσότεροι άνθρωποι κρύβονται μόλις φτάσουν στο νησί – μερικές φορές μένουν κρυμμένοι για μέρες χωρίς φαγητό ή νερό.
«Μερικοί άνθρωποι επηρεάζονται τόσο σοβαρά από το φόβο, που δεν μπορούν να μιλήσουν ή να περπατήσουν», δήλωσε ο Νικόλας Παπαχρυσοστόμου, επικεφαλής της αποστολής των ΓΧΣ στην Ελλάδα. «Το καλοκαίρι, βλέπουμε πολλούς ασθενείς που υποφέρουν από εξάντληση λόγω ζέστης και αφυδάτωση. Κατά τους χειμερινούς μήνες, χρειάστηκε να περιθάλψουμε τρία άτομα για κρυοπαγήματα, καθώς κρύβονταν έξω για αρκετές ημέρες σε παγωμένες θερμοκρασίες. Επίσης, αντιμετωπίζουμε συχνά τραυματισμούς από ατυχήματα που συνέβησαν κατά την αναρρίχηση σε απόκρημνους βράχους του νησιού, όπως τραύματα στα πόδια, ύποπτα κατάγματα και εξαρθρώσεις ώμων. Τον Απρίλιο του 2022, περιθάλψαμε μια ολόκληρη ομάδα που έπεσε από έναν γκρεμό ενώ έτρεχε να ξεφύγει από τις συνοριακές αρχές. Μέχρι σήμερα, χρειάστηκε να παραπέμψουμε 37 άτομα στο νοσοκομείο με ασθενοφόρο».
Πολλοί από τους νεοαφιχθέντες είναι γυναίκες και παιδιά. Μια έγκυος γυναίκα γέννησε ενώ κρυβόταν, χωρίς ιατρική βοήθεια. Μια άλλη γεννούσε όταν έφτασε η ιατρική ομάδα των ΓΧΣ για να τη βοηθήσει, σύμφωνα με την οργάνωση.
Η οργάνωση προσθέτει πως οι περισσότεροι άνθρωποι που φτάνουν στη Σάμο περιγράφουν ότι είχαν εμποδιστεί από τις αρχές ασφαλείας και τις συνοριακές αρχές κατά τη διάρκεια προηγούμενων προσπαθειών να ζητήσουν άσυλο στην Ευρώπη και επιστράφηκαν βίαια στην Τουρκική Δημοκρατία. Κάποιοι επέστρεψαν στα τουρκικά νερά – αυτό συνέβη εννέα φορές σε ένα άτομο που βοηθήθηκε από τους ΓΧΣ. Πολλοί άνθρωποι που βοηθήθηκαν από τους ΓΧΣ είπαν στις ομάδες μας ότι έφτασαν μαζί με άλλους ανθρώπους τους οποίους δεν ξαναείδαν ποτέ.
Άνθρωποι που έλαβαν βοήθεια από τους ΓΧΣ αναφέρουν ότι έχουν υποστεί ή έχουν γίνει μάρτυρες σωματικής βίας ή απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης, όπως ξυλοδαρμοί, σωματικές έρευνες, εξαναγκαστικές εξετάσεις των γεννητικών οργάνων, κλοπές αντικειμένων και παραμονή στη θάλασσα σε λέμβους χωρίς κινητήρα.
«Όταν έχεις καταφέρει να φτάσεις στα βουνά και σε σπρώχνουν πάλι πίσω, νιώθεις σαν να πεθαίνεις», δήλωσε η Λορεττα (το όνομα έχει αλλάξει), η οποία νοσηλεύτηκε από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα και περιέγραψε ότι συνελήφθη και επιστράφηκε βίαια δύο φορές από τις συνοριακές αρχές στο νησί της Λέσβου πριν καταφέρει να φτάσει στη Σάμο. «Μας έφεραν σε ένα μεγάλο λιμάνι. Υπήρχαν πολλοί, πάρα πολλοί αστυνομικοί. Έπρεπε να μπούμε μέσα σε ένα κτίριο. Άρχισαν να χαστουκίζουν εμένα, τους άνδρες, την κυρία που ήταν έγκυος: όλους. Μας χτυπούσαν με ένα ξύλο και με τα πόδια τους. Από τότε, έχω προβλήματα με το πόδι μου και με την πλάτη μου. Μετά μας έβαλαν σε μια μεγάλη βάρκα».
Ενώ οι ομάδες των ΓΧΣ δεν έχουν γίνει άμεσα μάρτυρες βίαιων αναχαιτίσεων ή αναγκαστικών επιστροφών, οι αναφορές των ασθενών δείχνουν ότι αυτές οι πρακτικές γίνονται όλο και πιο συχνές – και πιο βίαιες, αναφέρει η οργάνωση.
«Οι βίαιες συλλήψεις και οι αναγκαστικές επιστροφές δεν είναι μόνο παράνομες, αλλά θέτουν επίσης σε κίνδυνο το δικαίωμα των ανθρώπων να ζητήσουν άσυλο», δήλωσε η συντονίστρια των ΓΧΣ, Σόνια Μπαλερον. «Αυτές οι πρακτικές εκθέτουν επίσης τους ανθρώπους σε περαιτέρω τραύματα και στον κίνδυνο μακροχρόνιων προβλημάτων σωματικής και ψυχικής υγείας. Είναι ευθύνη των ελληνικών και ευρωπαϊκών αρχών να διασφαλίσουν ότι ο νόμος τηρείται και ότι οι διαδικασίες σχετικά με την υποδοχή, την ταυτοποίηση και τη διεθνή προστασία εφαρμόζονται αποτελεσματικά».