Τέσσερις μήνες τώρα γράφω αυτή τη στήλη, και ξαφνικά χθες το βράδυ συνειδητοποιώ πως ολοένα λέω τα ίδια και τα ίδια. Ύφεση, ανεργία, σκάνδαλα, διαπλοκή, μνημόνια, τρόικα, νεοφιλελευθερισμός, αυταρχισμός, κι ένα πολιτικό σύστημα που καταρρέει βρυχώμενο και απειλώντας να συμπαρασύρει στην πτώση του ό,τι έχει απομείνει όρθιο.
 
Πάντα η ίδια ιστορία, γραμμένη σε διάφορες παραλλαγές, ένας φαύλος κύκλος, πότε από τη μία και πότε από την άλλη οπτική γωνία αλλά εντέλει με τον ίδιο πάντοτε αριθμητή και τον ίδιο πάντα άθλιο παρονομαστή. Η ίδια εξίσωση, το ίδιο κλάσμα, το ίδιο σκοτεινό τοπίο.
 
Ε, λοιπόν, δεν θέλω συνεχώς να γράφω γι’ αυτά – έχει και ο μαζοχισμός τα όριά του. Θα ’θελα να γράφω άλλα πράγματα, πιο χαρούμενα, να δω χαμόγελα να ανθίζουν στα πρόσωπα των κουρασμένων ανθρώπων που συναντάω στο μετρό, να δω τους σκυμμένους ώμους στο δρόμο όταν περπατάω να ανασηκώνονται λίγο, τα σώματα να στέκονται με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, τα μέτωπα πιο καθαρά, τα πρόσωπα πιο ήρεμα, τα μάτια πιο λαμπερά, τις ψυχές πιο παιδικές – μ’ αυτή την άγνοια κινδύνου και με την παράλογη αισιοδοξία που μόνο στα παιδιά την αναγνωρίζεις.
 
Αλλά δεν είμαι ποιητής ούτε έχω το χάρισμα του κωμωδιογράφου, οπότε θέλω τουλάχιστον να έχω τη σκέψη μου περισσότερο στραμμένη στο μέλλον, στο μέλλον μας, παρά στο θλιβερό παρόν και σε όλη τη σχετική παραφιλολογία.
 
Όχι ότι το μέλλον, όπως το αντιλαμβάνομαι αυτή τη στιγμή, είναι το πιο ελπιδοφόρο πράγμα στον κόσμο, έχουν φροντίσει να το υποθηκεύσουν κι αυτό, να το προεξοφλήσουν στα διεθνή παζάρια του χρήματος. Αλλά ας μην ξαναρχίσω το ίδιο μοιρολόι, από ’δω το πάμε, από ’κει το πάμε στην ίδια γκρίνια ξαναγυρνάμε, στην ίδια μεμψιμοιρία που φτάνει μέχρι τα δάνεια της ελληνικής επανάστασης, τον Τρικούπη, την ταπεινωτική ήττα του ’97, τον εθνικό διχασμό, τη μικρασιατική καταστροφή, το αναγκαστικό δάνειο της κατοχής, τον Εμφύλιο, τη Μακρόνησο, τη χούντα – τα θέλει μου φαίνεται κι εμάς ο οργανισμός μας…
 
 Το μέλλον λοιπόν δεν το βλέπω στη φαντασία μου σαν ζαχαρωτό, σαν χαρταετό, σαν γαϊτανάκι, σαν γλυφιτζούρι ή σαν τσιχλόφουσκα -πολύ περισσότερο όχι σαν φούσκα- αλλά αρνούμαι επίσης να το δω με τα μάτια του καταθλιπτικού ανθρώπου που έχουμε καταντήσει όλοι μας, και δεν περιμένουμε τίποτα καλό να μας συμβεί εκτός αν μας τύχει το λαχείο (που δεν αγοράζουμε) ή να μεταναστεύσουμε.
 
Το μέλλον δεν είναι καρτούν να το βλέπεις και να χαμογελάς, δεν θέλω να το βλέπω έτσι, αρκετά έχουμε παραμυθιαστεί μέχρι προσφάτως με την εθνική κωλοφαρδία μας και με την ικανότητά μας να τη σκαπουλάρουμε την τελευταία στιγμή, δεν γουστάρω πια άλλους ψευτοαισιόδοξους εθνικούς μύθους, αλλά ούτε και τη χαζοχαρούμενη μαζική ύπνωση βάσει της οποίας ανατίθεται το μέλλον σε κάποιους κι εμείς καθόμαστε στην πολυθρόνα να δρέψουμε τους καρπούς – κι έπειτα ξυπνάς απότομα και αναρωτιέσαι από πού σου ήρθε η κεραμίδα.
 
Αυτό το τελευταίο να το προσέξουμε λίγο, βρισκόμαστε ως έθνος σε μια φάση που έχουμε φάει πολλές καρπαζιές μαζεμένες και δεν το ’χουμε σε τίποτα να πιστέψουμε οποιονδήποτε μας τάζει απλώς ότι θα πάψουμε να τρώμε κι άλλες. Το ζήτημα δεν είναι να βρεις πάλι κάποιον μεσσία να σε σώσει βάσει φραστικών υποσχέσεων, μας τέλειωσαν οι μεσσίες ή μάλλον δεν υπήρχαν ποτέ, φούσκες ήτανε και απλώς ξεφούσκωσαν.
 
Λέγοντας λοιπόν ότι δεν πρέπει για μια ακόμα φορά να ξεγελαστούμε δεν ισχυρίζομαι ότι όλοι είναι ίδιοι, υποστηρίζω μονάχα ότι οι παρόμοιες συνθήκες το πιθανότερο είναι να παράγουν παρόμοιες δομές, να βάζουν τον ίδιο μηχανισμό να δουλεύει κι όταν το πάρουμε εμείς χαμπάρι να είναι πολύ αργά και η διαδικασία να είναι μη αναστρέψιμη. Υποστηρίζω επίσης πως παρότι οι συνθήκες που αντιμετωπίζουμε είναι ακραίες, θα είναι λάθος κι αυτή τη φορά να αφεθούμε μονάχα στο αποτέλεσμα που θα βγει από τις κάλπες – οι εκλογές από μόνες τους ουδέποτε έδωσαν λύση στα προβλήματα εφόσον δεν είχαν προηγηθεί άλλες διεργασίες μέσα από τις οποίες να ωριμάσουν αιτήματα και στόχοι, να δημιουργηθεί ένα σαρωτικό  κύμα αλλαγών που να πηγάζει μέσα από την ίδια την κοινωνία.
 
Σκέφτομαι ότι ακόμα χειρότερο είναι να ψηφίσεις κάποιον απλώς για να φύγει κάποιος άλλος, είναι πολυτέλειες αυτά, αντιστοιχούν στις εποχές που πιστεύαμε ότι όλες οι πολιτικές είναι περίπου ίδιες, κι όλο το θέμα ήταν πώς θα δανειστούμε ή πώς θα εξασφαλίσουμε μερικές επιδοτήσεις παραπάνω.
 
Λέω πως είναι καιρός να πάψουμε να περιοριζόμαστε σε ποσοτικά αιτήματα, αυξήσεις, επιδόματα και φοροαπαλλαγές, και να δώσουμε την έμφαση στην ποιότητα, στο βαθύτερο περιεχόμενο της πολιτικής. Και την πολιτική ακόμα να μην τη δούμε σαν τεχνική διαδικασία διαχείρισης των πελατειακών σχέσεων, όπως μέχρι τώρα την έβλεπαν οι συντηρητικοί, αλλά ούτε ως πεδίο άσκησης αντικαπιταλιστικής φρασεολογίας και φορμαλισμών όπως οι αριστεροί, αλλά να τη δούμε ως μέθοδο αυτοοργάνωσης δικής μας, μέσα από την οποία θα αποφασίσουμε το παραγωγικό και το καταναλωτικό πρότυπο της χώρας, πώς παράγουμε πλούτο, ποιος είναι ο πλούτος που επιθυμούμε να δημιουργήσουμε και πώς τον μοιραζόμαστε. Να δώσουμε έμφαση στην ήπια ανάπτυξη, στην παιδεία, στην υγεία, στον πολιτισμό και στους θεσμούς, να σκεφτούμε όχι πώς θα διατηρήσουμε το άθλιο κράτος που οι άλλοι δημιούργησαν αλλά πώς θα το μεταρρυθμίσουμε σε λαϊκό κράτος, πώς θα δώσουμε περιεχόμενο στην ίδια την έννοια της μεταρρύθμισης, που την έχουν καταντήσει συνώνυμο της κατεδάφισης.
 
Να, τέτοια πράγματα θα ’θελα να γράφω τις περισσότερες φορές, που μπορεί να μην απαραιτήτως αστεία και χαρούμενα αλλά έχουν να κάνουν με την ελπίδα και με τη δυνατότητα να ζήσουμε πιο ελεύθερα και δημιουργικά. Να απαντήσουμε στην κρίση όχι με πανικό, όχι με κανιβαλισμό, αλλά με περισσότερη δημοκρατία. Να πάψουμε να νιώθουμε ότι γίναμε πειραματόζωα με το ζόρι, αλλά αντιθέτως να γίνουμε εθελοντικά κομμάτι του μεγαλύτερου κοινωνικού πειράματος χειραφέτησης που πραγματοποιήθηκε ποτέ σ’ αυτό τον τόπο.