Στις 23 Μαΐου του 2023, για άλλη μια φορά, η παραστρατιωτική ομάδα ORCAO*, η οποία συνδέεται στενά με την μεξικάνικη κυβέρνηση, επιτέθηκε στις βάσεις στήριξης του EZLN (Ζαπατιστικός Στρατός Εθνικής Απελευθέρωσης), στην αυτόνομη κοινότητα Moisés y Gandhi στην Chiapas του Μεξικού. Σε αυτή την επίθεση τραυματίστηκε σοβαρά ο Jorge López Sántiz, αυτόχθονας Τσελτάλ, μέλος των Βάσεων Στήριξης του Ζαπατιστικού Στρατού Εθνικής Απελευθέρωσης (BAEZLN).
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχει δημοσιεύσει το Δίκτυο RED TD Todos los derechos para todas y todos, η επίθεση ξεκίνησε στις 16:32, όταν μέλη της ORCAO, από την κοινότητα Εl Sacrificio του δήμου Ocosingo, άρχισαν να πυροβολούν με όπλα μικρού και μεγάλου διαμετρήματος. Στη συνέχεια, μέλη της ORCAO από την κοινότητα «7 de Febrero» άρχισαν επίσης να πυροβολούν με όπλα μικρού και μεγάλου διαμετρήματος, ευρισκόμενοι μέσα σε μία αποθήκη καφέ που βρίσκεται στην κεντρική λεωφόρο που συνδέει το San Cristobal με το Ocosingo. Οι πυροβολισμοί συνεχίστηκαν τις επόμενες ημέρες και είναι αμφίβολο αν έχουν σταματήσει. Κατά την επίθεση αυτή, τραυματίστηκε σοβαρά ένα μέλος της κοινότητας και των βάσεων στήριξης του EZLN και αυτή την στιγμή εξακολουθεί να βρίσκεται σε πολύ κρίσιμη κατάσταση. Μάλιστα, ύστερα από την κινητοποίηση οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων και άλλων συλλογικοτήτων, μπόρεσε να μεταφερθεί σε ένα νοσοκομείο που και πάλι όμως δεν διαθέτει την απαιτούμενη για την περίπτωση μονάδα εντατικής θεραπείας, με αποτέλεσμα η ζωή του να εξακολουθεί να βρίσκεται σε σοβαρό κίνδυνο.
Το Εθνικό Ιθαγενικό Κογκρέσο του Μεξικού** εξέδωσε ανακοίνωση εκφράζοντας την πλήρη στήριξη στην αυτόνομη κοινότητα Moises y Gandhí και στις Βάσεις Στήριξης του EZLN, επισημαίνοντας ότι υπεύθυνες για την κλιμάκωση της βίας είναι η κυβέρνηση σε επίπεδο εθνικό, ομοσπονδιακό και τοπικό επίπεδο, απαιτώντας την άμεση και κατάλληλη ιατρική φροντίδα στον σύντροφο Gilberto López Sántiz, ζητώντας την τιμωρία των φυσικών και ηθικών αυτουργών αυτών των παρακρατικών επιθέσεων. Τέλος, προειδοποίησε ότι, απέναντι στον πόλεμο που έχει κηρυχθεί εναντίον των ιθαγενών λαών, των προστατών της μάνας γης, θα δράσουν οργανωμένα υπερασπιζόμενοι την ζωή ώστε οι οι αδελφοί και οι αδελφές του από τις ιθαγενικές ζαπατιστικές κοινότητες να μην είναι μόνες, να μην είναι μόνοι.
Παράλληλα, το FRAYBA, μία από τις ιστορικές οργανώσεις υπεράσπισης ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τσιάπας, σε συνέντευξη τύπου και στο δελτίο τύπου που εξέδωσε αναδεικνύει τις ευθύνες του μεξικάνικου κράτους για την ανεξέλεγκτη βία παρακρατικών ομάδων που σχετίζονται με την κυβέρνηση και οι οποίες στοχοποιούν τον EZLN. Μάλιστα, εκφράζεται η ανησυχία της οργάνωσης για τη συνεχή και αυξανόμενη βία που δέχεται ο EZLN, η οποία ενισχύεται από την ατιμωρησία και ασυλία των δραστών αυτών των επιθέσεων. Συγκεκριμένα, το FRAYBA αναφέρει:
«Την 1η Ιανουαρίου 1994, ο Ζαπατιστικός Στρατός Εθνικής Απελευθέρωσης (EZLN) πήρε τα όπλα, κηρύσσοντας τον πόλεμο στο μεξικανικό κράτος, αγωνιζόμενος για εργασία, εκπαίδευση, υγεία, δικαιοσύνη, γη και ελευθερία. Μετά από 12 ημέρες και υπό την πίεση της εθνικής και διεθνούς κοινωνίας των πολιτών, κηρύχθηκε κατάπαυση του πυρός κατά των Ζαπατίστας. Μετά τους Διαλόγους του Σαν Άντρες, η μεξικανική κυβέρνηση απέτυχε να συμμορφωθεί με τις συμφωνίες για τη μεταρρύθμιση του Συντάγματος και την πλήρη συμμόρφωση με τα δικαιώματα των αυτόχθονων λαών. Έκτοτε, ο EZLN οικοδόμησε την αυτονομία και την αυτοδιάθεσή του στο έδαφός του με πολιτικό και ειρηνικό τρόπο και αποτελεί βασικό παράγοντα για την προώθηση και την άσκηση των δικαιωμάτων των αυτόχθονων λαών. Κατά τη διάρκεια αυτών των 29 ετών, ο EZLN παρενοχλείται και δέχεται συνεχείς επιθέσεις από τον μεξικανικό στρατό και ομάδες που έχουν σχέση με το κράτος. Οι στρατηγικές του πολέμου και της αντιδραστικής και αντιεξεγερσιακής πολιτικής τροποποιούν τις μεθόδους βίας τους, άλλες φορές με καταστολή και άλλες με συνδιαλλαγή/εξαγορά, με στόχο την καταστροφή των αντιστασιακών και χειραφετητικών κινημάτων που αγωνίζονται για τον σεβασμό των δικαιωμάτων τους, και σε αυτή την περιοχή για τα συλλογικά δικαιώματα που διεκδικούν ως αυτόχθονες λαοί. […] Η εξαετής θητεία της κυβέρνησης του Andrés Manuel López Obrador συνεχίζει τον ίδιο δρόμο. Οι επιθέσεις στα εδάφη που ανακτήθηκαν από τον EZLN είναι συνεχείς. Σε ορισμένες αυτόνομες περιοχές έχουμε καταγράψει επιθετικές ενέργειες, απειλές και ένοπλες επιθέσεις, όπως είναι η περίπτωση της Συμβουλίου Καλής Κυβέρνησης (JBG) του Caracol 10 στην Patria Nueva. Οι βάσεις στήριξης του EZLN έχουν υποστεί σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους, όπως αυθαίρετη στέρηση της ελευθερίας, βασανιστήρια, αναγκαστικές εκτοπίσεις, καθώς και αρκετοί άνθρωποι έχουν τραυματιστεί από πυροβόλα όπλα. Σήμερα, εξακολουθεί να ισχύει ο νόμος για το διάλογο, τη συμφιλίωση και την αξιοπρεπή ειρήνη στην Τσιάπας, όπου ο EZLN δίνει το παράδειγμα, έχοντας μια συνεχή δράση, στην οποία προτάσσει, οικοδομεί και αντιστέκεται με ειρηνικό τρόπο, αποτελώντας ορόσημο για πολλούς λαούς που υπερασπίζονται τη ζωή και το έδαφός τους».
Ο EZLN και συγκεκριμένα η Παράνομη Επαναστατική Ιθαγενική Επιτροπή-Γενική Διοίκηση του Ζαπατιστικού Στρατού για την Εθνική Απελευθέρωση του EZLN (CCRI-CG-EZLN) προέβλεψε αυτή την τεταμένη κατάσταση ήδη από τον Σεπτέμβρη του 2021, έχοντας εκδώσει ανακοινωθέν, προειδοποιώντας ότι η Τσιάπας είναι στα πρόθυρα εμφυλίου πολέμου. Στο ανακοινωθέν περιγράφεται με σαφήνεια η δράση της ORCAO και η διασύνδεση της με την κυβέρνηση. «Η ORCAO είναι μια πολιτικοστρατιωτική οργάνωση παραστρατιωτικού χαρακτήρα, διαθέτει στολές, εξοπλισμό, όπλα και εκτάσεις που αποκτήθηκαν με τα χρήματα τα οποία λαμβάνει από τα κοινωνικά προγράμματα. Μέρος των χρημάτων τα κρατάει η ίδια και τα υπόλοιπα τα δίνει στους κρατικούς υπαλλήλους, ώστε να μπορούν να διαφημίζουν το γεγονός ότι εφαρμόζουν τα κοινωνικά προγράμματα. Με αυτά τα όπλα πυροβολεί κάθε βράδυ εναντίον των κοινοτήτων των Ζαπατίστας Moises y Gandhi».
Ακριβώς επειδή η δράση των παραστρατιωτικών οργανώσεων στην περιοχή είναι ανεξέλεγκτη και επειδή το μεξικάνικο κράτος τρέφει και παράλληλα προσφέρει ασυλία στους δράστες τέτοιων επιθέσεων, η διεθνής αλληλεγγύη στους Ζαπατίστας είναι κρίσιμη και απαραίτητη αυτή τη στιγμή.
* ORCAO: Organización Regional de Cafeticultores de Ocosingo, Περιφερειακή Οργάνωση Καφεκαλλιεργητών του Οκοσίνγκο.
** Το Εθνικό Ιθαγενικό Κογκρέσο, αποτελεί την από τα κάτω οργάνωση των αυτόχθονων λαών του Μεξικού. Συγκροτήθηκε στις 12 Οκτωβρίου 1996, με στόχο να αποτελέσει το σπίτι όλων των αυτόχθονων λαών στο Μεξικό, δηλαδή των Amuzgo, Binnizá, Chichimeca, Chinanteco, Chol, Chontal de Oaxaca, Chontal de Tabasco, Coca, Comcac, Cuicateco, Cucapá, Guarijío, Ikoots, Kumiai, Lacandón, Mam, Matlazinca, Maya, Mayo, Mazahua, Mazateco, Mixe, Mixteco, Nahua, Ñahñu/Ñajtho/Ñuhu, Náyeri, Popoluca, Purépecha, Rarámuri, ,Sayulteco, Tepehua, Tepehuano, Tlapaneco, Tohono Oódham, Tojolabal, Totonaco, Triqui, Tzeltal, Tzotzil, Wixárika, Yaqui, Zoque, Afromestizo και Mestizo.