Άλλο να στα λέω κι άλλο να τα βλέπεις: Τα ντοκιμαντέρ που ξεχώρισαν στο IDFA

του Δημήτρη Μελέτη*

Στα 30^α του γενέθλια πλέον και το κλίμα φέτος ήταν εορταστικό για το μεγαλύτερο φεστιβάλ ντοκιμαντέρ στον κόσμο και τιμητικό για την ιδρύτριά του Ally Derks, που βραβεύτηκε για τη συμβολή της όλα αυτά τα χρόνια. Σε αριθμούς, το φετινό IDFA (15-26 Νοεμβρίου) πρόβαλε 319 ταινίες από 70 χώρες, ενώ η επισκεψιμότητα ξεπέρασε τα περσινά επίπεδα κατά περίπου 8.000 επισκέπτες, φτάνοντας τους 285.000, ενώ φιλοξενήθηκαν ακόμα 3.300 διεθνείς καλεσμένοι.
 
Το να επιλέξεις ανάμεσα σε όλες αυτές τις συμμετοχές, φυσικά δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Σε αυτή τη διαδικασία μπορεί κανείς να βασιστεί στην προτίμηση που εξέφρασε το κοινό με την ψήφο του και στη συνέχεια επιλεκτικά να αναφερθεί σε παραγωγές ανάλογα με τη θεματολογία τους. Όπως συνήθως, έτσι και φέτος η θεματολογία κάλυπτε πολλά πεδία, με εξαιρετικά ενδιαφέρουσες συμμετοχές στα ζητήματα της Μέσης Ανατολής και τη λήψη αποφάσεων ως προς το κράτος του Ισραήλ, αλλά και σε σχέση με θέματα που μας αφορούν πιο άμεσα, όπως αυτό της ανόδου του φασισμού στην Ευρώπη και στην Ελλάδα συγκεκριμένα (παρακάτω αναλυτικά το Golden Dawn Girls).
 
Στην ψηφοφορία του κοινού λοιπόν, διακρίθηκαν κατά σειρά προτίμησης οι:

Deaf Child
 
Η ιστορία του Tobias, ενός νέου που γεννήθηκε κωφάλαλος, αλλά η αγάπη των οικείων του, του επέτρεψε να μη ζήσει μια ζωή στο περιθώριο. Μέσα σε μια οικογένεια που η επικοινωνία χαρακτηρίζεται από αμεσότητα με σεβασμό και ειλικρίνεια, η απώλεια της μητέρας του σε νεαρή ηλικία είναι μια ακόμη σοβαρή δοκιμασία που καλούνται να αντιμετωπίσουν οικογενειακώς. Στο βαθιά ανθρώπινο αυτό ντοκιμαντέρ, ο πατέρας του Tobias, Alex de Ronde, αναλαμβάνει τη σκηνοθεσία της κινηματογραφικής ιστορίας του γιου του, από τις πρώτες τους αποφάσεις ως προς την ιδιαιτερότητα που τους έτυχε, μέχρι και την πρόσφατη εισαγωγή του Tobias στο πανεπιστήμιο Gallaudet στην Washington.

Βλέπουμε τις παιδικές αναμνήσεις των δύο αδερφών, τις προσπάθειες επικοινωνίας με τον «έξω κόσμο», το χιούμορ του Tobias που εμπλουτίζει την ταινία ανά τακτά διαστήματα, τις χαρές και τις λύπες, τα πάρτι, το φλερτάρισμα… Μια ταινία που θα περίμενε κανείς να χαρακτηρίζεται από δράμα και αδιέξοδα, ρέει μπροστά στα μάτια μας με την αρμονία μιας ζωής που δίνει διεξόδους για τις ανάγκες όλων.

Muhi – General Temporary

Με σταθερό το ενδιαφέρον στην Μ.Ανατολή και ιδιαίτερα στην περιοχή του Ισραήλ και της Παλαιστίνης, το IDFΑ φέτος φιλοξένησε αρκετές σχετικές παραγωγές, με ιδιαίτερα αγαπημένη την ιστορία του Muhi ή Μuhammad, όπως του αρέσει πια να τον αποκαλούν με ολόκληρο το όνομά του.

O μικρός μας ήρωας βρίσκεται έγκλειστος στο νοσοκομείο «μονιμότερα του προσωρινού», από τη στιγμή που χρειάστηκε να ακρωτηριαστεί κατά τη διάρκεια της γέννησής του στη Γάζα πριν επτά χρόνια. Με τη συντροφιά του παππού του που βρίσκεται στο πλευρό του όλες τις ώρες, παρακολουθούμε τις συζητήσεις τους, με το χιούμορ και τη ζωηράδα που χαρακτηρίζει το μικρό Muhammad, τη θέληση ζωής και προσφοράς στον διπλανό του, αλλά και τις στιγμές της στεναχώριας που δε θα μπορούσαν να λείπουν. Αναπόφευκτες είναι βέβαια και οι αναφορές στην πολιτική κατάσταση της περιοχής, που έχει δημιουργήσει και τη δυσβάσταχτη απόσταση μεταξύ του μικρού παιδιού και της μητέρας του που ανταμώνουν πολύ σπάνια.

The Dawn Wall

Πόσες φορές μπορεί κανείς να προσπαθήσει για ένα επίτευγμα που μοιάζει ακατόρθωτο; «Μέχρι να το καταφέρει», είναι μάλλον η απάντηση που θα έδινε ο Tommy Caldwell. Τους ακολουθούμε, παρέα με τον καλό του φίλο Kevin, στην αποστολή που αναλαμβάνουν, να αναρριχηθούν στα ύψη του απότομου βράχου Dawn Wall, που είναι γνωστός ως ο δυσκολότερος βράχος για αναρρίχηση παγκοσμίως. Λέγεται πως κανείς δεν τον έχει καταφέρει και αυτό είναι αρκετό για τους δύο φίλους που έχουν τα μάτια τους στραμμένα στην κορυφή.

Η περιπέτειά τους έχει πραγματικά εξαιρετικό ενδιαφέρον, αφού περιλαμβάνει απρόσμενες συναντήσεις με αντάρτες, μη αναστρέψιμες αποφάσεις με μοιραίο χαρακτήρα, ατυχήματα που θα αποθάρρυναν τους περισσότερους από το να συνεχίσουν την προσπάθεια και κάθε είδους προκλήσεις. Φυσικά για να κατορθώσει κανείς κάτι τόσο ιδιαίτερο, δεν αρκεί να είναι εξασκημένος αθλητής, αλλά απαιτεί ποιότητα χαρακτήρα που μπορεί να κρατήσει τις πολύτιμες ισορροπίες όταν όλα βρίσκονται στο χείλος του γκρεμού. O Tommy θα τις κρατήσει θριαμβευτικά -ακόμη και με ένα δάχτυλο λιγότερο.

Από το υπόλοιπο πρόγραμμα του φεστιβάλ, ξεχώρισα τις παρακάτω νέες παραγωγές:

The Poetess

H Hissa Hilal είναι η πρώτη γυναίκα στον συντηρητικό αραβικό κόσμο που θα φτάσει μέχρι τον τελικό του πιο δημοφιλούς reality show ποίησης, στο Abu Dhabi των ΗΑΕ. Στο γνωστό ανδροκρατούμενο κατεστημένο, δεν την σταματούν οι εκφοβισμοί που δέχεται στην καθημερινή της ζωή, κυρίως ηλεκτρονικά αλλά και στην offline πραγματικότητα. Με ποιήματα που υπερασπίζονται το αληθινό, ειρηνικό Ισλάμ και στέκονται απέναντι στους θρησκευτικούς εξουσιαστές που θέλουν περιθωριοποίηση και εγκληματοποίηση της συγκεκριμένης θρησκείας, διαγωνίζεται με παρρησία και με ψυχολογία νικήτριας εξ αρχής.

Το αποτέλεσμα άλλωστε δεν είναι αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία, αφού η ύπαρξή της και μόνο εκεί έξω, αλλά και ιδιαίτερα στον διαγωνιστικό χώρο που οι άνδρες κατοχυρώνουν αποκλειστικά, και μόνη η παρουσία της προκαλεί σημαντικό κλονισμό των ηθών.

Στη διάρκεια του ντοκιμαντέρ αποκαλύπτονται τόσο οι αρετές αυτής της προσωπικότητας με το καλυμμένο πρόσωπο, όσο και τα ευαίσθητα σημεία των διχασμένων Αραβικών Εμιράτων.

In Praise of Nothing

Ένα ποιητικό οδοιπορικό σε 70 χώρες, γραμμένο μέσα από τη ματιά 62 κινηματογραφιστών, με οδηγό τη φωνή του μοναδικού Iggy Pop. Με μια αίσθηση παρωδίας να συνοδεύει το μεγαλύτερο κομμάτι της ταινίας, άλλοτε απλοϊκή και άλλοτε βαθύτερη, η σύνθεση των φωτογραφικών πλάνων με τη μουσική των Tiger Lillies και του Pascal Comelade κρατά τον θεατή απολαυστικά προσηλωμένο πάνω της.

Άλλωστε «δεν είναι κι εύκολο, να στέκεσαι στους ώμους του τίποτα…»

Jewish Underground

Ένα πολύ σημαντικό ντοκιμαντέρ σχετικά με την εξέλιξη του Ισραήλ στα βάθη των τελευταίων, αιματοβαμμένων δεκαετιών της επέκτασής του. Συγκεκριμένα, το ντοκιμαντέρ εστιάζει στην ακροδεξιά τρομοκρατική οργάνωση, γνωστή ως Jewish Underground, που πέρα από δολοφονικές επιθέσεις ενάντια σε εκπροσώπους των Παλαιστινίων, είχαν και συγκεκριμένο πλάνο ανατίναξης του ιερού τεμένους του Dome of the Rock, ενός από τα ιερότερα μέρη για τους μουσουλμάνους παγκοσμίως και πολυπόθητο στόχο των σκληροπυρηνικών Ισραηλινών. Σε καιρούς που το απαρτχάιντ του Ισραήλ έχει γίνει πια αντιληπτό στο μεγαλύτερο κομμάτι της παγκόσμιας κοινότητας, το συγκεκριμένο έργο μας δίνει την ευκαιρία να δούμε το πρόβλημα σε βάθος. Συγκεκριμένα φαίνεται πώς οι δεξιότεροι, οι λευκότεροι των Ισραηλινών έχουν τον πρώτο λόγο στη βία και πώς με τη δράση τους έχουν διαμορφώσει τις πολιτικές ισορροπίες από τον καιρό που έβαφαν με ευκολία τα χέρια τους με αίμα μέχρι σήμερα που «περιορίζονται» στο να δίνουν χώρο στις νεότερες γενιές.

 
Εκείνες με τη σειρά τους φανατίζονται και διεκδικούν το μεγάλο Ισραήλ που θα φτάνει μέχρι τη Συρία – παρουσία του πρωθυπουργού και παλιόφιλου Νετανιάχου. Mέσα από τις μεταξύ τους συζητήσεις, βλέπουμε το αδιαπραγμάτευτο, φανατισμένο σκεπτικό τους και πώς από τρομοκράτες ανελίχθηκαν σε θέσεις επιρροής και εξουσίας.

Στη συζήτηση που ακολούθησε με τον σκηνοθέτη Shai Gal, μας διευκρίνισε ότι η ποιότητα του ντοκιμαντέρ ανταποκρίνεται στα πάνω από 20 χρόνια προϋπηρεσίας του ως δημοσιογράφου, ενώ στην ερώτηση σχετικά με τις σημαντικές εξελίξεις των ημερών μας, απάντησε πως πρέπει να έχουμε πάντα υπόψη ότι η λήψη των αποφάσεων δε γίνεται στην περιοχή της Μ.Ανατολής, αλλά ακριβώς εδώ που βρισκόμαστε.  

Σε συνδυασμό με το Settlers, το Censored Voices και το Teaching Ignorance (διαθέσιμο στα ελληνικά) αποτελούν πολύτιμο εργαλείο για όποιον θέλει να καταλάβει σε βάθος την Αραβο-Ισραηλινή διαμάχη και την ιστορία που βρίσκεται πίσω της.

The Lonely Struggle of Thomas Reid

Η μάχη που δίνει ο Ιρλανδός αγρότης Thomas Reid είναι για να κρατήσει τη γη του και μια κάποια αίσθηση αξιοπρέπειας. Αυτό βέβαια δεν είναι καθόλου εύκολο όταν γείτονάς σου είναι η εταιρία Η/Υ, Intel, που έχει βαλθεί να αγοράσει τη γη σου και μάλιστα είναι διατεθειμένη να δώσει εκατομμύρια για αυτόν τον σκοπό. Στη διάρκεια του ντοκιμαντέρ παίρνουμε μία γεύση της αγροτικής ζωής στην Ιρλανδία, αλλά και των διαπραγματεύσεων με τους εκπροσώπους της εταιρείας.  Συνοδεύουμε τον Thomas Reid στις καθημερινές του ασχολίες, με τη συντροφιά του που απαρτίζεται κυρίως από αγελάδες και κότες, ενώ στεκόμαστε δίπλα του όταν αυτή η απλή και ειρηνική ζωή διακόπτεται από επισκέψεις ανθρώπων με κουστούμια, που ουσιαστικά επιμένουν να ζητούν τον εκτοπισμό του.

Οι σκηνές από αυτές τις επισκέψεις δίνουν στον θεατή τις σχετικές πληροφορίες ώστε να κατανοήσουμε καλύτερα την όλη κατάσταση, αλλά μοιράζονται και μια ιδιαίτερη αισθητική που κρατά το ενδιαφέρον μας αμείωτο.

Risk

Η Laura Poitras, που έγινε γνωστή με το προηγούμενο ντοκιμαντέρ της, Citizenfour, με θέμα τον Edward Snowden, επιστρέφει με ένα ακόμη αφιέρωμα, αυτή τη φορά στο πρόσωπο τού πλέον καταζητούμενου ατόμου στη χώρα της, του ιδρυτή των Wikileaks, Jullian Assange.

Για πρώτη φορά έχουμε την ευκαιρία να δούμε μια τόσο σφαιρική κάλυψη της ζωής του στην πρεσβεία του Ισημερινού, με εκείνον να φαίνεται ιδιαίτερα ανοιχτός, επιτρέποντας την πρόσβαση σχεδόν σε όλες τις πτυχές της καθημερινότητάς του. Σε ένα τέτοιο παιχνίδι κατασκόπων βέβαια, είναι αναμενόμενο να υπάρχουν συγκρούσεις συμφερόντων και δυσκολίες συνεργασίας.
 
Χαρακτηριστικά, βλέπουμε το χάσμα που δημιουργείται μεταξύ της δημιουργού και του ήρωα, που για μεγάλο διάστημα θα πάψουν να επικοινωνούν λόγω εκνευρισμού που προέκυψε από κακές συνεννοήσεις, όπως και την κάπως πιο χαριτωμένη συζήτηση του Αssange με τη Lady Gaga, με την τελευταία να επιμένει να μάθει πώς νιώθει ο Julian. Στο σοβαρότερο κομμάτι της ταινίας, και καθώς πλησιάζουμε προς το τέλος της, βλέπουμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον την απόπειρα αποδόμησης του προφίλ του Jackob Appelbaum, Aμερικανού δημοσιογράφου, βασικού υπερασπιστή της ελευθερίας λόγου και της ανωνυμίας στο διαδίκτυο και κύριου εκπροσώπου των Wikileaks.

Κύριο εργαλείο και πάλι, είναι φυσικά η σεξουαλική δραστηριότητα του, με ολόκληρο αρχείο να έχει συνταχθεί για αυτό το σκοπό, χωρίς να γίνεται σαφές αν υπάρχει νομική δίωξη εναντίον του με κατηγορίες βιασμού. Επιστρέφοντας στην ουσία του πράγματος, θυμηθήκαμε με ξεχωριστό ενδιαφέρον την παρατήρησή του πριν λίγα χρόνια στο πλαίσιο της πρεμιέρας του Citizenfour στο Αμστερνταμ, ότι δηλαδή, δεν πρέπει να ξεχνάμε πού οδηγηθήκαμε πριν από πάνω από 70 χρόνια εξαιτίας της λεπτομερούς καταγραφής των προσωπικών (θρησκευτικών) δεδομένων των κατοίκων της πόλης. Φυσικά αναφερόταν στον διωγμό του εβραϊκού πληθυσμού και το ολοκαύτωμα που ακολούθησε μετά την εισβολή των Ναζί.

Δύσκολα μπορεί κανείς να μιλήσει για κανόνες δημοσιογραφικής δεοντολογίας σε σχέση με τη συγκεκριμένη παραγωγή, γεγονός είναι πάντως ότι ο Julian Assange δεν συμφώνησε με τη δημοσίευση του ντοκιμαντέρ αφού το είδε μετά την ολοκλήρωσή του.

Αξίζει να σημειωθεί πως το όνομα της Laura Poitras το συναντήσαμε και στην παραγωγή ενός άλλου, ιστορικού ντοκουμέντου που δημοσιεύτηκε πρόσφατα, του A night at the Garden – όπου καταγράφεται μια άγνωστη στους περισσοτέρους πτυχή της ιστορίας: Πρόκειται για μια ναζιστική εκδήλωση με χιλιάδες παρευρισκόμενους στο κέντρο της Νέας Υόρκης, πριν ακόμη να ξεκινήσει το αιματοκύλισμα του Β’ΠΠ.
 
Golden Dawn Girls

Mία καταγραφή σε βάθος των προσώπων της Χρυσής Αυγής -κυρίως βέβαια των γυναικών- με ειλικρίνεια και αμεσότητα. Χωρίς να προσπαθεί να προσποιηθεί κάτι διαφορετικό, ο Νορβηγός σκηνοθέτης προσεγγίζει τα μέλη των οικογενειών της ΧΑ με «ουμανιστικό ενδιαφέρον», όπως δηλώνει, ώστε να κατανοήσει την κατάσταση του συγκεκριμένου μορφώματος. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι σκοπεύει να τους προβάλει ως κανονικούς ανθρώπους -όχι «σαν τέρατα»-  αποκαλύπτοντας έτσι πτυχές της καθημερινότητάς τους και της δράσης των μελών της συγκεκριμένης συμμορίας. Με αφετηρία τη μουσική σκηνή στην οποία είδε για πρώτη φορά τον Γερμενή, μπαίνει στα σπίτια τους και συνδιαλέγεται μαζί τους – μέχρι όποιο σημείο μπορεί να κατανοήσει η μία πλευρά την άλλη κατά τον διάλογο. Τελικά φτάνει σε ένα ολοκληρωμένο, ισορροπημένο έργο, που όπως μας είπε δεν ικανοποίησε τελικά τις πρωταγωνίστριες, που περίμεναν κάτι πιο ευφημιστικό, με περισσότερη έμφαση στα μικρά παιδιά και τις στιγμές ζεστασιάς στο σπίτι…

Σε ένα τέτοιο ντοκιμαντέρ, φυσικά δεν θα μπορούσαν να λείπουν αναφορές στα πογκρόμ, αλλά προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι αφιέρωσε ελάχιστο χρόνο στη δολοφονία του Φύσσα, αυτό το τεράστιο σκάνδαλο που εφάπτεται στο κυρίως θέμα του ντοκιμαντέρ. Στην ερώτηση «γιατί επέλεξε να μην ασχοληθεί παραπάνω με αυτό το τόσο σημαντικό γεγονός» δεν δόθηκε απάντηση.

Ξεχωριστό ενδιαφέρον είχε η ερώτηση που έγινε από το κοινό σε σχέση με το τατουάζ του αδερφού του Κασιδιάρη, που φαίνεται σε μια δημοφιλή φωτογραφία των μελών της ΧΑ και μοιάζει να σχετίζεται με τάγματα Σέρβων παραστρατιωτικών. Ο σκηνοθέτης δήλωσε «μη ειδικός» στο συγκεκριμένο θέμα που φαίνεται να μην αφορά τους βορειοευρωπαίους, και σίγουρα όχι στον βαθμό που αφορά τις σχέσεις των Βαλκανικών χωρών. 
 

Trophy

Δεν υπάρχει κανένα έμψυχο ον που θα μπορούσε να διαφωνήσει στο ότι ο θάνατος ενός ζώου είναι ένα τραγικό γεγονός, ειδικά δε, όταν προκύπτει χωρίς να εξυπηρετεί κάποια ανάγκη. Στο συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ όμως, αυτό που έχει ιδιαίτερη αξία είναι η επιχειρηματολογία που χρησιμοποιείται και το πόσο αποτελεσματική μπορεί να είναι αυτή. Συγκεκριμένα, ανάμεσα σε τουρίστες-κυνηγούς περιφρουρούμενων ζώων και ιδιοκτήτες τέτοιων «πάρκων», ανοίγει μια συζήτηση με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Το κύριο επιχείρημα που χρησιμοποιείται – και μένει αναπάντητο – είναι ότι κανένα από τα είδη που επέλεξε ιστορικά ο άνθρωπος να χρησιμοποιήσει επιχειρηματικά, δεν κινδύνεψε με εξαφάνιση. Συγκεκριμένα η τεκμηρίωση αυτή χρησιμοποιείται από τον ιδιοκτήτη φάρμας ρινόκερων, τους οποίους εκμεταλλεύεται κυρίως για να εμπορευτεί το κέρατό τους. Σε κάθε περίπτωση είναι ένα ντοκιμαντέρ για σκληρά νεύρα, που όμως προσφέρει διαφορετικές οπτικές σε ένα τόσο σημαντικό θέμα.

The Work

Ίσως η πιο πολύτιμη κοινωνική εργασία που συμβαίνει αυτή την εποχή στις ΗΠΑ, σε σχέση με ανθρώπους που βρίσκονται πίσω από τα κάγκελα, στο χαρακτηριστικά υπερφορτωμένο «σωφρονιστικό» σύστημα της χώρας. Η ταινία καταγράφει τη συνάντηση πολιτών με ανθρώπους καταδικασμένους με πολυετείς ποινές, στο πλαίσιο ενός group therapy χωρίς συμπεριφορικά περιτυλίγματα. Χωρίς αφήγηση, ο θεατής παίρνει μέρος σε αυτή τη μοναδική ανταλλαγή εμπειριών και συναισθημάτων μεταξύ ανθρώπων τόσο «διαφορετικών», που συναντούνται για να μοιραστούν, να συγκρουστούν, να αγκαλιαστούν. Σε αυτόν τον άγριο χορό όλα είναι πιθανά, εκεί που όλες αυτές οι ψυχές με το βαρύ φορτίο συναντιούνται για να ρίξουν φως στα πιο σκοτεινά τους σημεία.

Whose Streets?

Στο ντοκιμαντέρ του Davon Davis και της Sabaah Folayan βλέπουμε το χρονικό της εξέγερσης στο Ferguson των ΗΠΑ μετά από τη δολοφονία του νεαρού Michael Brown. Σε αυτό το δράμα αστυνομικής ασυδοσίας που παρασιτεί ζώντας από το αίμα αθώων αφροαμερικανών, σε μια χώρα που θέλει να θεωρείται παγκόσμιο πρότυπο ισότητας κι ελευθερίας, η συγκεκριμένη καταγραφή έχει αξία ιστορικού ντοκουμέντου και μοιράζεται μαζί μας τα χαρακτηριστικά μιας ολόκληρης εξεγερμένης κοινότητας. Βλέπουμε την αυθόρμητη αντίδραση των νέων του Ferguson όταν αποφάσισαν να πουν ότι «δεν πάει άλλο», τις δυνατές στιγμές που ζουν όταν βγαίνουν ενωμένοι στον δρόμο, αλλά και τον τρόπο που μεγαλώνουν οι νέες γενιές μαθαίνοντας για τα ιδανικά που πρέπει να προστατεύσουν στα επόμενα χρόνια.

Στη σχετική ομιλία του σκηνοθέτη στα Ted Talks, εξηγεί το προσωπικό του κίνητρο πίσω από τη συγκεκριμένη παραγωγή και πώς το θάρρος είναι μεταδοτικό. «Όταν συνειδητοποίησα πως ο φόβος μου ήταν εκεί, όχι για να με παραλύσει αλλά για να με προστατεύσει, όταν συνειδητοποίησα πώς μπορώ να χρησιμοποιήσω αυτόν τον φόβο, τότε βρήκα τη δύναμή μου».

 
*Ο Δημήτρης Μελέτης είναι ιδρυτής της πλατφόρμας online προβολής ντοκιμαντέρ Soul Definition όπου μπορείτε να βρείτε και παραγωγές παλαιότερων φεστιβάλ. Σύντομα θα υπάρχουν και κάποιες από όσες αναφέρονται στο παρόν άρθρο. Οι αναγνώστες του TPP μπορούν μέχρι και τις 10 Ιανουαρίου να εγγράφονται με έκπτωση (3€ τον μήνα αντί για 4, για όλους τους μήνες που θα παραμείνουν στην πλατφόρμα) κάνοντας χρήση του κωδικού SDonTPP.