του Θάνου Καμήλαλη
Σιγά μη δεν ήταν πραγματική η φωτογραφία. Ο Μητσοτάκης έχει αποδείξει άλλωστε πως δεν ορρωδεί προ ουδενός. Κανένα λαϊκίστικο επιχείρημα, κανένα ηθικό όριο, καμία προβοκατόρικη επίθεση, κανένας φτηνός εξυπνακισμός δεν μπορεί να μείνει εκτός των τοποθετήσεών του. Το να ανεμίζει δύο πρωτοσέλιδα στο Ευρωκοινοβούλιο, λέγοντας ουσιαστικά πως «δείτε, υπάρχουν εφημερίδες που τους επιτρέπω να μου κάνουν κριτική», δεν θα έπρεπε να προκαλεί έκπληξη.
Αυτό συνέβη, όταν ο αντιπρόεδρος της ευρωκοινοβουλευτικής ομάδας Φιλελευθέρων, υποστηριζόμενης από τον Εμανουέλ Μακρόν, Renew Europe, Μαλίκ Αζμανί, άσκησε κριτική στον Πρωθυπουργό για την κατρακύλα στην Ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα, που έχει καταγραφεί σε σειρά ερευνών και κατατάξεων τους τελευταίους μήνες.
«Μας ανησυχεί η καθοδική πορεία της πολυφωνίας των μέσων και της ελευθεροτυπίας στην Ελλάδα. Ανάβουν ήδη τα προειδοποιητικά φώτα. Η Ελλάδα έχει τη χειρότερη επίδοση μεταξύ των 27 σε ό,τι αφορά τα ελεύθερα μέσα ενημέρωσης […] Δεν πρέπει να δούμε άλλον έναν Ευρωπαίο ηγέτη, ο οποίος θα καταπατά την Eλευθεροτυπία. […] Όπως έλεγε και ο Σωκράτης, ο αποτυχημένος χρησιμοποιεί τη διαστρέβλωση όταν σταματάει η συζήτηση. Δεν πρέπει να ακολουθήσετε την καταστροφική πορεία κάποιων άλλων ηγετών της πολιτικής σας οικογένειας. Να το σταματήσετε αυτό και να το σταματήσετε τώρα. Κρατήστε ζωνταντή την υπερήφανη ελληνική παράδοση του δημοσίου διαλόγου».
Είναι πάντα εντυπωσιακή η αδυναμία του Κυριάκου Μητσοτάκη να απαντήσει στη σοβαρή και τεκμηριωμένη κριτική, όταν αυτή επιτρέπεται να του ασκηθεί και δεν καταπνίγεται μέσα στην ομερτά των ελληνικών μίντια. Συνέβη απέναντι στην ολλανδή δημοσιογράφο, Ίνγκεμποργκ Μπέγκελ, όταν έχασε την ψυχραιμία του και φώναζε «you have not been to Samos». Συνέβη σε συνεντεύξεις σε διεθνή μέσα ενημέρωσης. Συμβαίνει κάθε φορά που καλείται να βγει «εκτός κειμένου», όπως όταν αμφισβήτησε τη χρησιμότητα των ΜΕΘ, μέσα στη Βουλή, αλλά και όταν είπε πως η μελέτη Τσιόδρα-Λύτρα παραδόθηκε «στην κυβέρνηση, όχι στο Μέγαρο Μαξίμου».
Τώρα συνέβη μέσα στο Ευρωκοινοβούλιο, με τον Πρωθυπουργού να δείχνει πρωτοσέλιδα εφημερίδων για να υποστηρίξει ότι στην Ελλάδα υπάρχει Ελευθερία του Τύπου. «Να, δείτε, αυτοί με κρίνουν και δεν τους κάνω τίποτα». Φοβερό επιχείρημα. Βέβαια, ξέχασε πως ο εκδότης της «Δημοκρατίας» και ένας δημοσιογράφος ήταν μεταξύ των προσώπων που κατηγορήθηκαν για τη δήθεν «σκευωρία Novartis».
«Μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι η Ελλάδα είναι μία χώρα όπου όλοι μπορούν να γράφουν και να δημοσιεύουν το οτιδήποτε και για τον οποιονδήποτε, χωρίς καμία λογοκρισία ή κανέναν έλεγχο από την κυβέρνηση. Ρίξτε μία ματιά στα πρωτοσέλιδα των σημερινών ελληνικών εφημερίδων […]. Με κατηγορούν ότι είμαι ψεύτης και συκοφάντης, ενώ πρόκειται για καθημερινά πρωτοσέλιδα τουλάχιστον τεσσάρων καθημερινών εφημερίδων στην Ελλάδα. Η ίδια ελευθερία υφίσταται και στην τηλεόραση, και στο ραδιόφωνο και φυσικά στο διαδίκτυο όπου όλοι είναι ελεύθεροι να γράφουν για τον οποιονδήποτε […] Σας καλώ να δείτε με μεγάλη επιφύλαξη αυτά που δημοσιεύουν κάποιες ΜΚΟ. Θεωρεί κανείς εδώ μέσα ότι το Τσαντ στην Αφρική έχει μεγαλύτερη ελευθεροτυπία απ’ ό,τι η Ελλάδα;», ρώτησε το σώμα και πρόσθεσε ότι «είμαστε ζωντανή δημοκρατία και δεκαετίες τώρα είναι δεδομένη η ελευθεροτυπία στη χώρα μου».
Οι «κάποιες ΜΚΟ» είναι φυσικά οι Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα, επίσημοι συνεργάτες του Ευρωκοινοβουλίου, που κατέταξαν τη χώρα στη ντροπιαστική 108η θέση στη διεθνή κατάταξη. Η αναφορά σε «κάποιες ΜΚΟ» με «αμφιβόλου ποιότητας στοιχεία», είναι κλείσιμο του ματιού στο ακροδεξιό ακροατήριο, που πιστεύει σε θεωρίες συνωμοσίας γύρω από τις χρηματοδοτήσεις των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων από «σκοτεινά κέντρα». Ο Πούτιν πάντως, τις έχει με νόμο από το 2012 αναγκάσει να βάλουν ταμπελάκι «foreign agent», δηλαδή «ξένοι πράκτορες», αν έχουν χρηματοδότηση από το εξωτερικό.
Το υπόλοιπο επιχείρημα του Κυριάκου Μητσοτάκη, είναι λαϊκίστικο. «Υπάρχουν ΜΜΕ που ασκούν κριτική, άρα έχουμε ελευθερία του Τύπου». Πρώτον, ευχαριστούμε που μας αφήνετε. Μπορούμε να δώσουμε ένα στικάκι στον Πρωθυπουργό, με άρθρα, εκπομπές στη «Φάρμα των Ζώων» ή την Ανασκόπηση, να έχει να δείχνει ότι «υπάρχουν κι αυτοί ελεύθεροι». Αλλά στα πιο σοβαρά, η Ελευθερία του Τύπου δεν είναι κλειστή ερώτηση, που απαντάται δηλαδή με ένα «ναι» ή με ένα «όχι». Γι αυτό κάθε διεθνής έρευνα έχει κατάταξη, διαφορετικούς παράγοντες που την επηρεάζουν, σειρά γεγονότων και σωρεία παραμέτρων.
Στην Ελλάδα έχουμε μία ανεξιχνίαστη δολοφονία δημοσιογράφου, είχαμε διώξεις ερευνητών δημοσιογράφων, των δύο από τις τέσσερις αντιπολιτευόμενες εφημερίδες μάλιστα, παρακολουθήσεις, αδιαφανή χρηματοδότηση και καθημερινή μιντιακή σιωπή γύρω από ενοχλητικές για την κυβέρνηση ειδήσεις. Έχουμε τις κρατικές αρχές να αρνούνται πεισματικά, παρά τη σχετική δικαστική απόφαση, να δώσουν επιτέλους στη δημοσιότητα τα στοιχεία γύρω από τα κριτήρια χρηματοδότησης της «Λίστας Πέτσα», με την Εθνική Αρχή (α)Διαφάνειας να επικαλείται «εμπορικό απόρρητο». Το γεγονός ότι υπάρχουν ελάχιστες φωνές που λένε τον Πρωθυπουργό «ψεύτη και συκοφάντη» δεν σβήνει τα παραπάνω. Επίσης αυτοί οι χαρακτηρισμοί είναι πλήρως αληθείς.
Κι αν η θλιβερή εικόνα με τα πρωτοσέλιδα δεν είναι αρκετή για να χαρακτηριστεί μάι εμφάνιση, σε άδεια έδρανα, ως διασυρμός, υπήρχε και η απάντηση στο άλλο μεγάλο σημείο κριτικής σε διεθνές επίπεδο, τις παράνομες, βίαιες επαναπροωθήσεις προσφύγων.
Ουσιαστικά, ο Μητσοτάκης παραδέχθηκε ότι γίνονται pushbacks. Απλώς, θέλησε να τα χρησιμοποιήσει έναν άλλον όρο. Τα είπε «pushforwards». Ναι. Ένα διεθνές έγκλημα το μετέτρεψε σε κακό λογοπαίγνιο.
Η ερώτηση τέθηκε από την ευρωβουλεύτρια Tineke Strik:
«Κλείνετε ανθρώπους στους καταυλισμούς και τους αναγκάζετε να ζουν σε hotspots σε ένα νομικό κενό και χρησιμοποιείτε ως πρόφαση ότι μπορούν να γυρίσουν στη Τουρκία από τη Συρία, από το Αφγανιστάν και αλλού. Εκείνοι που τους βοηθούν περιορίζονται και ποινικοποιούνται. Εκείνοι που σηκώνουν τη φωνή τους, και τα ΜΜΕ φιμώνονται. Δε βοηθάει να συγκαλύπτουμε τα πράγματα γιατί η πραγματικότητα καταγράφεται και αναφέρεται ξανά και ξανά, σε όλα τα αρμόδια όργανα του ΟΗΕ, στο Συμβούλιο της Ευρώπης, ΜΚΟ, ερευνητές, δημοσιογράφοι, Ευρωπαίοι δικαστές, δε δέχονται αυτή τη πραγματικότητα γιατί παραβιάζει το ευρωπαϊκό Δίκαιο ασύλου».
Ο Μητσοτάκης απάντησε μεταξύ άλλων:
«Όταν μιλάτε για επαναπρωθήσεις, θα σας καλούσα να το σκέφτεστε περισσότερο ως προωθήσεις και όχι ως επαναπροωήσεις».
Το «επιχείρημα» είναι ότι καθώς έρχονται από την Τουρκία, η Ελλάδα, κάνοντας αυτήν την εγκληματική τακτική, απλώς εφαρμόζει τις συμφωνίες με την Τουρκία στο Προσφυγικό, απέναντι στην «εργαλειοποίησή του» από τον Ερντογάν.
Δηλαδή ναι κάνουμε επαναπροωθήσεις, παραβιάζουμε το Διεθνές Δίκαιο, αλλά έχουμε τους λόγους μας και θέλουμε να το λέμε αλλιώς, γιατί έτσι. Επίσης, είναι «τουρκική προπαγάνδα» ένα επιχείρημα πολύ βολικό όταν μιλάς στους ΔΑΠίτες της γειτονιάς σου, αλλά κάπως γραφικό ότα μιλάς σε ευρωβουλεύτριες και ευρωβουλευτές που έχουν διαβάσει τα δημοσιεύματα των κορυφαίων ευρωπαίκών ΜΜΕ, έχουν δει τις έρευνες, αυτή της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας για την Καταπολέμηση της Απάτης (OLAF) , έχουν μάθει για την παραίτηση του διευθυντή της Frontex, Φαμπρί Λεγκερί, στον απόηχο αυτού του πορίσματος. Και μπορεί να είναι «τουρκική προπαγάνδα», αλλά παράλληλα είναι και «pushforward» και «υπάρχουν και καταγγελίες που είναι ανησυχητικές και πρέπει να διερευνηθούν».
Τρικυμία. Όπως και με τις αναφορές στην ελληνική κρίση και στο δημοψήφισμα, που χαρακτηρίστηκαν από έναν συνδυασμό παραποίησης της πραγματικότητας και δουλικότητας προς την τρόικα, παρά τις επανειλημμένες ομολογίες πρώην κορυφαίων ευρωπαίων αξιωματούχων για το «υπερβολικό βάρος» που σήκωσε ο ελληνικός λαός.
Αλλά πολύ συμβολική ημερομηνία, που ένας πολιτικός του στρατοπέδου του «Μένουμε Ευρώπη», μίλησε στο Ευρωκοινοβούλιο, προκαλώντας θυμηδία με τις απαντήσεις του. Ήταν το ίδιο στρατόπεδο του «Ναι» που δήθεν ένιωθε «ντροπή», όταν κάποιος αξιωματούχος της τρόικας έκανε επίθεση στην ελληνική κυβέρνηση και «ανησυχούσε» για την εικόνα της χώρας στο εξωτερικό. Αυτή είναι η εικόνα της χώρας σήμερα. Ένας πρωθυπουργός να κουνάει δυο πρωτοσέλιδα μπας και πεισει ότι ο Τύπος είναι ελεύθερος στην Ελλάδα και να πλάθει λογοπαίγνια γύρω από παραβιάσεις του Διεθνούς Δικαίου, την ώρα που κάνει το Ευρωκοινοβούλιο κομματική μάζωξη κατά του αντιπάλου του. Αν διασυρμός μπορούσε να συνοψιστεί σε μία εικόνα, θα ήταν αυτή που είδαμε ξαφνικά μπροστά μας τη Δευτέρα.