Λάδια σε χαρτί και ηλεκτρονική επεξεργασία 28χ15εκ. του
Γιώργου Μικάλεφ

Γόνος μεταναστών από τη Σλοβακία που εγκαταστάθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, γεννήθηκε στο Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια. Την περίοδο 1945-1949 σπούδασε στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Κάρνεγκι και κατόπιν εγκαταστάθηκε στη Νέα Υόρκη, όπου εργάστηκε αρχικά ως σχεδιαστής παπουτσιών όπου και τον πρόσεξε ο πασίγνωστος τότε γκαλερίστας Αλέξανδρός Ιόλας και τον προώθησε στο περιοδικό Glamour ως εικονογράφο.

Η ενασχόλησή του με τη ζωγραφική ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1960 και αρχικά ήταν επηρεασμένη από θέματα διαφημίσεων, καθημερινά αντικείμενα και την εικονογραφία των κόμικς, δίνοντας τα πρώτα δείγματα γραφής της Pop Art.

Με πίνακες που απεικόνιζαν κουτιά σούπας της εταιρείας Κάμπελ ή μπουκάλια Coca Cola, απέκτησε μεγαλύτερη φήμη και μέχρι το 1963 παρήγαγε μαζικά τέτοιου τύπου επιτηδευμένα κοινότοπες αναπαραστάσεις καταναλωτικών προϊόντων, καθώς και προσωπογραφίες διασημοτήτων – μεταξύ αυτών και αρκετά πρόσωπα που αποτελούσαν σύμβολα της αμερικανικής ποπ κουλτούρας – σε φανταχτερά χρώματα και συχνά ως μεταξοτυπίες.

Από τα μέσα της δεκαετίας του 1960, ο Warhol αφοσιώθηκε στον κινηματογράφο, σκηνοθετώντας ταινίες που χαρακτηρίζονταν από τη διάθεση πειραματισμού και πρόκλησης, το ερωτικό στοιχείο και ενίοτε την ασυνήθιστη διάρκειά τους.

Στα πιο γνωστά έργα του ανήκουν τα The Chelsea Girls (1966), Eat (1963), My Hustler (1965) και Blue Movie (1969). Στην ταινία Empire (1964), διάρκειας οκτώ ωρών με πλάνα αποκλειστικά του Empire State Building σε πραγματικό χρόνο, ο Γουόρχολ παρουσίασε στην πιο ακραία μορφή της, τη δική του αισθητική τού βαρετού. Από το 1962 μέχρι το 1968, εργαστήριό του αποτέλεσε ένας χώρος που στο παρελθόν στέγαζε εργοστάσιο, και για αυτό ονομάστηκε Factory.

Σύντομα εξελίχθηκε σε τόπο συγκέντρωσης διασημοτήτων, καλλιτεχνών, μελών της αβάν γκαρντ και underground κουλτούρας, τοξικομανών, ομοφυλόφιλων, μουσικών και φιλότεχνων.

Στη δεκαετία του 1980, συνεργάστηκε με τον Φραντσέσκο Κλεμέντε και τον νεοεξπρεσιονιστή ζωγράφο Ζαν Μισέλ Μπασκιά. Στα τελευταία χρόνια της ζωής του ασχολήθηκε εκ νέου με τη ζωγραφική, δίνοντας μια σειρά πινάκων βασισμένων σε θρησκευτικά θέματα της Αναγέννησης, όπως ο Μυστικός Δείπνος (1986).

«Εγώ πυροβόλησα τον Andy Warhol»

Το 1968, ο Warhol έκλεισε το Factory και μετέφερε τις επιχειρήσεις του, αλλά η επικοινωνιακή ζημιά είχε γίνει και το προφίλ του είχε «τσαλακωθεί», καθώς στο στούντιο «φιλοξενούσε» γυρίσματα ερωτικών ταινιών αλλά και ναρκομανείς, που όπως είχε δηλώσει ο ίδιος τον ενέπνεαν για το έργο του. Στις 3 Ιουνίου, η Βάλερι Σολάνας πήγε στο γραφείο του ψάχνοντας τον.

Η Σολάνας, που είχε εμφανιστεί σε μια ταινία του, ήταν ριζοσπαστική φεμινίστρια και συστηνόταν ως ιδρύτρια της οργάνωσης S.C.U.M., που σήμαινε Society for Cutting Up Men, δηλαδή «Οργάνωση για τον Διαμελισμό των Αντρών». Όταν ο Warhol έφτασε στο γραφείο για να συζητήσει μία έκθεση με τον οργανωτή Μάριο Αμάγια, η Σολάνας βγήκε από το ασανσέρ, έβγαλε όπλο από μία χαρτοσακούλα και τον πυροβόλησε. Ο Warhol κρύφτηκε κάτω από ένα γραφείο, αλλά μία σφαίρα μπήκε στο δεξί του πλευρό και βγήκε από τη ράχη του. Κατόπιν, η Σολάνας έριξε στον Αμάγια.

Ενώ οι υπάλληλοι έτρεχαν να κρυφτούν, η Σολάνας στράφηκε στον ατζέντη του Warhol, Φρεντ Χιουζ, και στόχευσε στο πρόσωπό του, αλλά το όπλο κόλλησε. Οι πόρτες του ασανσέρ άνοιξαν. Ο Χιούζ ψιθύρισε: «Να το ασανσέρ, Βάλερι. Πάρ’ το». Όπερ και εγένετο. Στο νοσοκομείο ο Warhol θεωρήθηκε κλινικά νεκρός, αλλά με την επέμβαση ενός γιατρού τελικά ανάρρωσε. Όμως, η υγεία του δεν ήταν πια η ίδια: για το υπόλοιπο της ζωής του φορούσε κορσέ κι ενίοτε οι πληγές του μάτωναν από την κόπωση. Ο Αμάγια γλίτωσε με μικροτραύματα και η Σολάνας παραδόθηκε. Δήλωσε ένοχη για απόπειρα δολοφονίας και καταδικάστηκε σε τρία χρόνια φυλάκιση.

O Warhol κράτησε αποστάσεις από τον αντισυμβατικό περίγυρό του, συναναστρεφόμενος περισσότερο με πλούσια μέλη της υψηλής κοινωνίας. Από το έργο του στη διάρκεια της δεκαετίας του 1970, ξεχωρίζουν οι κατά παραγγελία προσωπογραφίες που τύπωνε ως μεγεθύνσεις φωτογραφιών Polaroid, πολλές από τις οποίες αφορούσαν πολιτικές φυσιογνωμίες και διασημότητες του Χόλυγουντ.