Ρεπορτάζ των Γεωργίας Κριεμπάρδη & Νεκταρίας Ψαράκη
Με ανακοίνωσή της η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία αποκάλυψε ότι η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας – Θράκης σε συνεργασία με το ΥΠΕΝ ενέκριναν την τοποθέτηση ανεμογεννητριών στα καμένα του Έβρου, την ίδια ώρα που η αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου (ΟΦΥΠΕΚΑ) είχε δώσει αρνητική εισήγηση. Μετά τις αντιδράσεις, το ΥΠΕΝ ανέστειλε αυτή την «οικονομική δραστηριότητα» για έναν χρόνο, με το ζήτημα να εξακολουθεί να γεννά ερωτήματα ως προς το ποια είναι τα κριτήρια τα οποία υπερίσχυσαν της εισήγησης του ΟΦΥΠΕΚΑ.
Στην εκπομπή Κοινωνία Ώρα Press φιλοξενήσαμε τον υπεύθυνο δράσεων διατήρησης της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας, Απόστολο Καλτσή. «Ενώ θα έπρεπε μετά την μεγάλη καταστροφή στον Έβρο, δραστηριότητες βιομηχανικής φύσεως να ανασταλούν, βλέπουμε το αντίθετο, όχι μόνο αδειοδοτούνται, αλλά και μέσα στην καμένη έκταση. Αυτό το έργο που αξιολόγησε η αποκεντρωμένη διοίκηση πριν τις πυρκαγιές και πήρε άδεια, είχε ήδη αρνητική εισήγηση από τον ΟΦΥΠΕΚΑ» σχολίασε αρχικά.
«Ροδόπη και Έβρος είναι περιοχές αιολικής προτεραιότητας. Μέχρι στιγμής έχουν μπει 270 ανεμογεννήτριες. Μετά την πυρκαγιά, είναι σαφές ότι προτεραιότητα πρέπει να είναι η διαχείριση των πληθυσμών των αρπακτικών πουλιών και η αποκατάσταση του περιβάλλοντος, όχι να μπουν καινούργιες ανεμογεννήτριες» τόνισε. «Η κυβέρνηση Μητσοτάκη έφτιαξε τον ΟΦΥΠΕΚΑ, αναθέτοντας του τον ρόλο να αξιολογεί τις επιπτώσεις των έργων στις περιοχές Natura. Θα περίμενε κάποιος η κυβέρνηση να σέβεται αυτόν τον οργανισμό που κάνει πολύ καλά τη δουλειά του, να υπάρχει σεβασμός σε αυτό που γνωμοδοτούν. Βλέπουμε όμως ότι μια σειρά από γνωμοδοτήσεις, κυρίως για αιολικά, που δίνει ο ΟΦΥΠΕΚΑ, η κυβέρνηση τις προσπερνάει , χωρίς πραγματική τεκμηρίωση και δίνει τις άδειες. Ουσιαστικά, απαξιώνει τη δουλειά ενός οργανισμού που έφτιαξε η ίδια για να κάνει καλύτερα αυτήν τη δουλειά» σημείωσε ο κ. Καλτσής. «Ο ΟΦΥΠΕΚΑ είναι η μόνη υπηρεσία που κάνει αξιολόγηση» υπογράμμισε, σχολιάζοντας πως από το υπουργείο παίζουν με τις λέξεις, λέγοντας πως ο ΟΦΥΠΕΚΑ εισηγείται κι όχι γνωμοδοτεί (!).
Τα κρίσιμα ερωτήματα που έμειναν αναπάντητα
Το TPP επικοινώνησε με την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας – Θράκης προκειμένου να φιλοξενήσει στην εκπομπή κάποιον εκπρόσωπο ώστε να δοθούν απαντήσεις. Ποια ήταν τα κριτήρια σύμφωνα με τα οποία κρίθηκε ότι πρέπει να παρακαμφθεί η αρνητική εισήγηση της αρμόδιας υπηρεσίας του υπουργείου που αξιολογεί τις επιπτώσεις των έργων στις περιοχές Natura; Υπάρχει συγκεκριμένη μελέτη η οποία αποδεικνύει ότι οι περιβαλλοντικές συνέπειες είναι αμελητέες; Σε ποια επιστημονικά δεδομένα βασίστηκε το Υπουργείο Ενέργειας και η Αποκεντρωμένη Διοίκηση και προχώρησε σε αδειοδότηση μετά την πυρκαγιά, την ίδια ώρα που το Σύνταγμα προβλέπει ότι οι καμένες εκτάσεις κηρύσσονται αυτόματα αναδασωτέες, και την ίδια ώρα που η επιστημονική κοινότητα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την ανυπολόγιστη καταστροφή της χλωρίδας και της πανίδας στην περιοχή; Γιατί δόθηκε προτεραιότητα σε μία οικονομική δραστηριότητα λίγες ημέρες μετά τις φονικές πυρκαγιές και όχι στην αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος.
Η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας – Θράκης ανταποκρίθηκε αρχικά θετικά στο αίτημά μας για εμφάνιση του γενικού γραμματέα Ιωάννη Σάββα στην εκπομπή μας, ενώ ζήτησαν λίγο χρόνο να ενημερωθεί για το ζήτημα.
Το ΥΠΕΝ μιλά για πληγείσα από την πυρκαγιά έκταση, και η ΑΔΜΘ υποστηρίζει ότι δεν κάηκε ποτέ
Κατόπιν, δημοσιεύθηκε η σχετική ανακοίνωση από το ΥΠΕΝ, στην οποία αναγραφόταν ότι αναστέλλονται οι οικονομικές δραστηριότητες στην πληγείσα από την πυρκαγιά δασική περιοχή του Έβρου με εντολή του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Θόδωρου Σκυλακάκη για ένα έτος καθώς «είναι δυνατόν λόγω της φύσης τους να επιφέρουν δυσμενείς συνέπειες στην ευνόητα, πλέον, ευαίσθητη οικολογικά χλωρίδα και πανίδα της εν λόγω περιοχής, έως την ολοκλήρωση σχετικής μελέτης, που θα ανατεθεί άμεσα και θα διερευνήσει στοχευμένα το θέμα αυτό».
Δεδομένου ότι στο δελτίο τύπου αναγραφόταν ότι αφορμή για την αναστολή των «οικονομικών δραστηριοτήτων» στάθηκαν τα πρόσφατα δημοσιεύματα στον Τύπο, τα ερωτήματα παρέμειναν. Αφενός, το ζήτημα δεν είναι μόνο η πυρκαγιά και τα προβλήματα που προκάλεσε σε σπάνια είδη όπως ο μαυρόγυπας. Το ερώτημα παραμένει: Γιατί εξ αρχής δόθηκε άδεια – πριν τις φωτιές – σε μία δραστηριότητα που η αρμόδια υπηρεσία έκρινε επιβλαβή για το περιβάλλον; Αφετέρου, γιατί «έως ένα χρόνο;», δεδομένου ότι χρειάζεται τουλάχιστον μία πενταετία ώστε το φυσικό περιβάλλον να ανακάμψει;
Επικοινωνήσαμε εκ νέου για να επιβεβαιώσουμε την συμμετοχή του κ. Σάββα Ιωάννη στην εκπομπή μας. Όπως μας ενημέρωσαν, ο γενικός γραμματέας δεν θα είναι εν τέλει διαθέσιμος «καθώς ήταν προγραμματισμένο να βρίσκεται εκτός πόλης», μας παρέπεμψαν σε σχετικό δελτίο τύπου και μας έθεσαν στη διαθεσιμότητα του Γραφείου Τύπου της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας – Θράκης για σχετικές απαντήσεις.
Στο δελτίο τύπου υποστηριζόταν κατηγορηματικά ότι οι αδειοδοτημένες ανεμογεννήτριες ΔΕΝ βρίσκονται εντός των καμένων. Ακόμη, αναγραφόταν ότι ο ΟΦΥΠΕΚΑ δεν γνωμοδοτεί, αλλά εισηγείται, ενώ υπεύθυνη για τη γνωμοδότηση είναι η Γενική Διεύθυνση Βιοποικιλότητας και Περιβάλλοντος η οποία απάντησε θετικά, ενώ επισημαίνουν ότι «οι πυρκαγιές δυσχεραίνουν και δεν διευκολύνουν την εγκατάσταση ανεμογεννητριών». Σημειώνουν δε ότι η ΑΔΜΘ είναι «προσεκτική σε θέματα προστασίας Περιβάλλοντος κάτι που αναγνωρίστηκε και στις εκθέσεις της WWF».
«Οι διαφορές στο χρωματισμό του εδάφους είναι ξερά χόρτα»
Μαζί με το δελτίο Τύπου απέστειλαν και τις παρακάτω φωτογραφίες οι οποίες τραβήχτηκαν μέσω drone ως πειστήρια ότι οι ανεμογεννήτριες δεν θα τοποθετούνταν σε περιοχή καμένης δασικής έκτασης.
Σύμφωνα ωστόσο με τη μελέτη και τα χαρτογραφικά δεδομένα του Εργαστηρίου Δασικής Διαχειριστικής και Τηλεπισκόπησης του ΑΠΘ, οι θέσεις των ανεμογεννητριών βρίσκονται εντός της καμένης έκτασης του Έβρου.
Επικοινωνήσαμε ξανά με το γραφείο τύπου ζητώντας απαντήσεις. Αφενός, το ΥΠΕΝ στην ανακοίνωσή του παραδέχεται ότι «αναστέλλονται οι οικονομικές δραστηριότητες στην πληγείσα από την πυρκαγιά δασική έκταση του Έβρου», πράγμα που έρχεται σε αντιδιαστολή με την ανακοίνωση της ΑΔΜΘ η οποία δεν αποδέχεται καν ότι στο σημείο κάηκαν εδάφη. Όταν παρατηρήσαμε δε τον διαφορετικό χρωματισμό της βλάστησης στις επισυναπτόμενες φωτογραφίες – «πειστήρια» στο δικό τους δελτίο Τύπου τα λεγόμενα «μπαλώματα» του εδάφους, μας απάντησαν ότι «ίσως πρόκειται για ξερά χόρτα».
«Ό,τι και αν λέει ο ΟΦΥΠΕΚΑ, το ΥΠΕΝ αποφασίζει»
Ρωτήσαμε επίμονα ποια είναι τα κριτήρια σύμφωνα με τα οποία το έργο αδειοδοτήθηκε παρά το γεγονός ότι η αρμόδια επιτροπή έκρινε αρνητικά. Η απάντηση που πήραμε από το γραφείο Τύπου ήταν η εξής: «Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι η αρμόδια υπηρεσία, ο ΟΦΥΠΕΚΑ, λέει τις περισσότερες φορές όχι. Είναι υπερευαίσθητοι με το ζήτημα και ψάχνουν την παραμικρή λεπτομέρεια για να πιαστούν».
Σχολιάσαμε ότι η παραπάνω δήλωση αποτελεί άτυπη διαπίστωση στους καφενειακούς κύκλους της ΑΔΜΘ και όχι επίσημη τοποθέτηση. Συνιστά παραδοχή παραγκωνισμού της αρμόδιας υπηρεσίας του υπουργείου η οποία υπάρχει ακριβώς για αυτό το λόγο: να μελετά τους κινδύνους και να εισηγείται καταλλήλως. Αναρωτηθήκαμε, δεδομένης της παραπάνω δήλωσης, ποιος ο λόγος ύπαρξής της, αφού στερεοτυπικά, λογίζοντας την υπηρεσία ως «υπερευαίσθητη», οι εισηγήσεις της απορρίπτονται.
Η απάντηση που λάβαμε συνιστά σοκαριστική παραδοχή των αυθαίρετων αποφάσεων: «Ο ΟΦΥΠΕΚΑ απλώς εισηγείται. Ό,τι και να πει στο τέλος την απόφαση θα την πάρει το υπουργείο. Αυτό αποφασίζει ό,τι θέλει».
Στη συνέχεια απορρίφθηκε οριστικά η εμφάνιση του γενικού γραμματέα στην εκπομπή μας, εμμένοντας στην επίκληση λόγων ανωτέρας βίας.
Καλτσής: «Ισχυρό λόμπι στο χώρο της αιολικής ενέργειας» – «Επιστημονικά το έργο δεν μπορεί να γίνει, αλλά πολιτικά προχώρησε»
«Επιστημονικά το έργο δεν μπορεί να γίνει, αλλά πολιτικά προχώρησε» είπε ο κ. Καλτσής, προσθέτοντας πως «στη σελίδα της Ελληνικής Εταιρείας Αιολικής Ενέργειας, σε ένα υπόμνημα προς το υπουργείο, φωτογραφίζουν τον ΟΦΥΠΕΚΑ ότι τους δημιουργεί προβλήματα με τις γνωμοδοτήσεις». «Υπάρχει ένα ισχυρό λόμπι από τον χώρο της αιολικής ενέργειας που δεν τους αρέσει αυτό που κάνει ο ΟΦΥΠΕΚΑ. Δεν τους αρέσουν ούτε δικές μας επιστημονικές μελέτες, το λένε κι αυτό σε υπόμνημα, ότι δηλαδή δεν πρέπει το υπουργείο να τις λαμβάνει υπόψιν, χωρίς να το τεκμηριώνουν» συμπλήρωσε.
«Η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία ασχολείται με το ζήτημα της ανάπτυξης των ανεμογεννητριών με ορθή χωροθέτηση, δηλαδή με περιβαλλοντικά κριτήρια κι όχι οικονομικά» ανέφερε ο Αποστόλης Καλτσής, ενώ σε άλλο σημείο της συζήτησης υπογράμμισε πως «η περιοχή του Έβρου είναι ιδιαίτερα σημαντική για τα αρπακτικά. Συναντάται ο μοναδικός πληθυσμός μαυρόγυπα στην Ελλάδα». «Σε περιοχές όπου διαβιώνουν μεγάλα αρπακτικά ,όπως αετοί και γύπες, η τοποθέτηση ανεμογεννητριών δεν είναι συμβατή, γιατί τα πουλιά υποφέρουν από προσκρούσεις σε αυτές. Αυτές σχεδόν πάντα είναι μοιραίες. Ακόμα κι αν δεν πεθάνει το πουλί, μένει ανάπηρο» εξήγησε.
Σημείωσε, δε, πως φυσικά και υπάρχουν περιοχές όπου η τοποθέτηση των ανεμογεννητριών είναι επιτρεπτή. «Τα σημεία, για παράδειγμα, δίπλα από τις εθνικές οδούς είναι πολύ πιο κατάλληλα για την εγκατάσταση τέτοιων μονάδων ενέργειας, αλλά και σε πιο χαμηλές περιοχές σε φυσικές εκτάσεις -αν και δεν είναι το ίδιο αποδοτικές».
«Στη σύγκρουση οικονομικού και περιβαλλοντικού συμφέροντος, προτεραιότητα πρέπει να είναι το δεύτερο» υπογράμμισε καταληκτικά.