Το προσφυγικό ήταν αδιαμφισβήτητα το σημαντικότερο γεγονός της χρονιάς που μας πέρασε. Η ραγδαία αύξηση της ροής των μεταναστών έχει ήδη αφήσει εμφανή τα σημάδια της στην Ευρώπη αλλά ακόμα δεν έχουμε δει τίποτα. Τα εκατομμύρια των απεγνωσμένων αναμένεται να επιφέρουν σημαντικές αλλαγές στην Ευρώπη όπως την γνωρίσαμε με τις συνθήκες Σέγκεν και Δουβλίνου. Το περιοδικό TIME, με την μεγαλύτερη ιστορία στον θεσμό του «Προσώπου της χρονιάς», ανακήρυξε την καγκελάριο Άγκελα Μέρκελ ως τον άνθρωπο που επηρέασε περισσότερο το 2015, εν μέρει και εξαιτίας της στάσης της στο προσφυγικό. Η Γερμανία άνοιξε τα σύνορά της για περίπου μισό εκατομμύριο πρόσφυγες από τη Συρία και αυτό πιστώνεται ως επίτευγμα της αυστηρής καγκελαρίου.
Το περιοδικό TIME όμως δεν είπε κουβέντα για τις πολιτικές που άσκησε η Ευρώπη στο πλαίσιο της εξωτερικής πολιτικής οι οποίες ουσιαστικά πυροδότησαν την τρομακτική αύξηση των προσφυγικών ροών από τη Συρία, το Ιράκ, τον Λίβανο και αλλού. Ήταν η ίδια η Μέρκελ που στις αρχές του 2014 εμφανίστηκε σε τηλεοπτική εκπομπή να αρνείται σε μια προσφυγοπούλα το δικαίωμα να αποκτήσει άδεια παραμονής, προκαλώντας το κλάμα του παιδιού και την παγκόσμια επίκριση για την σκληρότητα της επικεφαλής του γερμανικού κράτους. Ήταν όμως -κυρίως- η ίδια η Μέρκελ που με την συγκατάθεσή της υποστηρίχθηκαν οικονομικά και εξοπλιστικά οι ισλαμικές οργανώσεις που πολεμούσαν το καθεστώς Άσαντ στη Συρία, δημιουργώντας το τέρας του αυτοαποκαλούμενου Ισλαμικού Κράτους και την συνολική αποσταθεροποίηση της περιοχής.
Στον αντίποδα της επιλογής Μέρκελ στο TPP αποφασίσαμε να ανακηρύξουμε ως άνθρωπο της χρονιάς μια γυναίκα που ασχολήθηκε με τους πρόσφυγες με την ανθρώπινη διάσταση της κρίσης. Η Ματίνα Κατσίβελη, μέλος του Δικτύου Αλληλεγγύης Λέρου δεν ασχολείται με το εμπόριο ψυχών ή με τις στατιστικές του ανθρώπινου πόνου. Δεν έχει ιδρύσει μια ΜΚΟ για να διαχειρίζεται κοινοτικά κονδύλια, δεν ξεκίνησε την ενασχόλησή της με τους πρόσφυγες όταν έγινε της μόδας και δεν χρησιμοποίησε το έργο της για προσωπικό όφελος.
Ήταν αυτή που συντόνισε την ανάπλαση ήδη από πέρυσι της Βίλας Άρτεμις που σήμερα φιλοξενεί κάθε μέρα περίπου 40 γυναίκες με τα βρέφη τους και είναι η ψυχή της προσπάθειας της ανάπλασης του παλαιού νοσοκομείου ΠΙΚΠΑ προκειμένου να δημιουργηθεί μια αξιοπρεπής δομή βραχυπρόθεσμης φιλοξενίας των προσφύγων (δομή που ακόμα δεν λειτουργεί εξαιτίας της αντίδρασης του δημάρχου). Είναι ο άνθρωπος που κόντρα στις παλαιοκομματικές αντιλήψεις και την γραφειοκρατία δεν τα παράτησε στα δύσκολα και συνεχίζει να δρα καθημερινά στους χώρους υποδοχής των εκατοντάδων ψυχών που φτάνουν με καρυδότσουφλα από την Τουρκία. Είναι αυτή που συντόνισε το τεράστιο κίνημα αλληλεγγύης προκειμένου να μεταφέρονται καθημερινά τρόφιμα, νερό, βρεφικά γάλατα και πάνες στο άδειο Φαρμακονήσι στο οποίο στοιβάζονται μέχρι και 500 ψυχές κάθε τρεις και λίγο. Η Ματίνα Κατσίβελη είναι για εμάς όχι απλά το πρόσωπο της χρονιάς του 2015 αλλά ο «άνθρωπος της χρονιάς», αφού διαφύλαξε για την κοινή μας παράδοση την έννοια της φιλοξενίας, μας έκανε να νιώσουμε περισσότερο άνθρωποι και δεν τα έβαλε κάτω όταν ήταν πλέον σαφές ότι οι κοπιώδεις καθημερινές προσπάθειες των ανθρώπων του Δικτύου Αλληλεγγύης δεν είναι αρκετές για να προφυλάξουν τις μητέρες από το να χάνουν τα παιδιά τους. Συνέχισε είτε με βάση την ελπίδα, είτε απλά με την πίστης της αναγκαιότητας να αδειάζει σταγόνα-σταγόνα την θάλασσα του ανθρώπινου πόνου με την ίδια -αν όχι μεγαλύτερη- αποφασιστικότητα απ' ότι όταν ξεκίνησε.
Για τους λόγους αυτούς στο ThePressProject αποφασίσαμε ομόφωνα ότι πρέπει να την ανακηρύξουμε φέτος Άνθρωπο της Χρονιάς. Στα πλαίσια του θεσμού η Ματίνα Κατσίβελη μας παραχώρησε μια συνέντευξη, αποσπάσματα της οποίας μπορείτε να παρακολουθήσετε παρακάτω:
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Η Ματίνα Κατσιβέλη γεννήθηκε στο Περιστέρι Αττικής. Αποφοίτησε από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Συμμετείχε ενεργά στο φοιτητικό κίνημα κατά της χούντας των συνταγματαρχών. Διετέλεσε μέλος του Δ.Σ. του συλλόγου ασκουμένων δικηγόρων Αθηνών και μέλος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών. Εργάστηκε αρχικά ως δικηγόρος και στη συνέχεια εντάχθηκε στο Δικαστικό Σώμα. Υπηρέτησε ως Ειρηνοδίκηςστην Κέρκυρα, στην Αθήνα και στη Λέρο, όπου το 2006 συνταξιοδοτήθηκε.
Ως Ειρηνοδίκης αγωνίστηκε για την καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας στις δικαστικές αποφάσεις και συμμετείχε στην επιτροπή διεκδίκησης του αυτοδιοίκητου των Δικαστηρίων.
Διετέλεσε:
α] μέλος της Ενωσης Δικαστών και Εισαγγελέων.
β] μέλος της οργάνωσης «Ελληνικό Καραβάνι Αλληλεγγύης», με παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας σε πρόσφυγες στη διάρκεια του πολέμου στη Γιουγκοσλαβία και ανάδοχος προσφυγόπουλων από τη Βοσνία.
γ] μέλος του Συλλόγου «ΒΟΗΘΕΙΑΣ ΠΑΙΔΙΩΝ ΤΗΣ ΑΙΘΙΟΠΙΑΣ» και ανάδοχος ορφανών από την Αιθιοπία.
δ] μέλος ακτιβιστικών οργανώσεων, με συμμετοχή στις ανθρώπινες αλυσίδες στις γέφυρες του Βελιγραδίου και αποστολή φαρμάκων και υγειονομικού υλικού στα νοσοκομεία του Βελιγραδίου και στους προσφυγικούς καταυλισμούς στη Σερβία με την «Εταιρία Ελληνοσερβικής Φιλίας».
ε] μέλος των «Γιατρών του Κόσμου», με συμμετοχή σε έξι συνολικά αποστολές στα νοσοκομεία της βομβαρδισμένης Βαγδάτης.
Παράλληλα, με την έλευση των πρώτων προσφύγων στη Λέρο, με πρωτοβουλία της συστήνεται μια επιτροπή εθελοντών για την οργάνωση της υποδοχής των μεταναστών και τη διασφάλιση των καλύτερων συνθηκών διαβίωσης και κανόνων υγιεινής. Επιδιώκει συνεργασία με οργανώσεις, συλλόγους, εμπόρους και πολίτες και επιτυγχάνει την ενεργοποίηση της κοινωνίας και την αντιμετώπιση πολλών προβλημάτων, που ανέκυπταν από τη συνεχώς αυξανόμενη ροή μεταναστών. Το Ελληνικό Συμβούλιο Προσφύγων, ο Ερυθρός Σταυρός, Οι Γιατροί του Κόσμου, οι Γιατροί δίχως Σύνορα, το Χαμόγελο του Παιδιού, η Ύπατη Αρμοστεία του Ο.Η.Ε. ανταποκρίνονται και βοηθούν ποικιλοτρόπως. Με αυτόν τον τρόπο η Λέρος θεωρήθηκε υπόδειγμα αυτό-οργάνωσης της κοινωνίας από την Ύπατη Αρμοστεία του Ο.Η.Ε..
Το ανθρωπιστικό έργο της Επιτροπής εθελοντών βραβεύθηκε το 2008 από τον πολιτιστικό σύλλογο νέων Λέρου «ΑΡΤΕΜΙΣ», καθώς και από τη Νομαρχία Δωδεκανήσου το 2010.
Στις 25 Ιουλίου 2011 η Ματίνα Κατσιβέλη τιμήθηκε από τον τότε Διοικητή του 588 ΤΕ Λέρου για την βοήθεια που πρόσφερε στο Τάγμα για την αντιμετώπιση των πρώτων αναγκών των μεταναστών, που έφθαναν στο Φαρμακονήσι.
Το έτος 2011, για το πολύχρονο έργο της, η Ματίνα Κατσιβέλη προτάθηκε από την Ύπατη Αρμοστεία του Ο.Η.Ε. για την απονομή του ετήσιου παγκόσμιου βραβείου NANSEN.
Από τις αρχές του 2013, με πρωτοβουλία της Ματίνας Κατσιβέλη και με συμμετοχή πολλών εθελοντών, συστήνεται στη Λέρο το “Δίκτυο Αλληλεγγύης Λέρου”, το οποίο σε συνεργασία με την οργάνωση “Αλληλεγγύη για Όλους” και πολλούς άλλους φορείς, ενεργοποιεί το δυναμικό της κοινωνίας και βοηθά ποικιλοτρόπως τους κατοίκους της Λέρου και τους πρόσφυγες.
Η Ματίνα Κατσιβέλη υπήρξε πάντα υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της κοινωνικής δικαιοσύνης, έχοντας ακλόνητη πίστη στις αρχές της αλληλεγγύης, της κοινωνικής συλλογικότητας, της αγάπης και της αλληλοβοήθειας.