Παιχνίδι έντασης-αποκλιμάκωσης φαίνεται να παίζει η Τουρκία στο Αιγαίο, αφού το Oruc Reis υποχώρησε τη Κυριακή από την περιοχή στην οποία για πολλές εβδομάδες επιχειρούσε, διεξάγοντας όπως υποστήριζε η Άγκυρα, «σεισμικές έρευνες». Ωστόσο Τούρκοι αξιωματούχοι ανέφεραν πως η υποχώρηση του πλοίου είναι προσωρινή και έγινε για συντήρηση του σκάφους. Παρ’ όλα αυτά η κίνηση της Τουρκίας εξελήφθη σαν βήμα αποκλιμάκωσης.

Σημαντικό βήμα η αποχώρηση του Oruc Reis

Το Αμερικανικό Συμβούλιο Ασφαλείας σε δική του ανακοίνωση ανέφερε πως «η επιστροφή του τουρκικού ερευνητικού σκάφους στο λιμάνι αποτελεί σημαντικό βήμα. Οι ΗΠΑ υποστηρίζουν διάλογο μεταξύ της Ελλάδας και Τουρκίας ως το μοναδικό μέσο επίλυσης των διαφορών στην Αν. Μεσόγειο».

Νέα αντι-NAVTEX και απαίτηση «νομιμότητας»

Ωστόσο η Τουρκία αποφάσισε να στείλει εκ νέου «μήνυμα» στην Ελλάδα αλλά και τη διεθνή κοινότητα που ασχολείται με την ένταση στην Αν. Μεσόγειο, εκδίδοντας αργά το απόγευμα της Δευτέρας αντι-NAVTEX από την υδρογραφική υπηρεσία του ναυστάθμου Σμύρνης, στην οποία κάνει λόγο για ελληνική NAVTEX με αριθμό μηνύματος LA08-206/20, η οποία παραβιάζει τη συνθήκη της Λωζάνης αναφορικά με την στρατιωτικοποίηση της Χίου.

Το τουρκικό μήνυμα αναφέρει συγκεκριμένα πως «το μήνυμα NAVTEX με αριθμό LA08-206/20 αποτελεί παραβίαση του καθεστώτος αποστρατιωτικοποίησης της νήσου Χίου, όπως αυτό ορίζεται από τη Συνθήκη ειρήνης της Λωζάνης του 1923».

Η τουρκική αντι-NAVTEX:

TURNHOS N/W : 1149/20 (İzmir NAVTEX Station) (Published Date: 14-09-2020 19:53)
TURNHOS N/W : 1149/20
AEGEAN SEA
1. NAVTEX MESSAGE NUMBER LA08-206/20 IS VIOLATION OF DEMILITARIZED STATUS OF CHIOS ISLAND SET BY THE 1923 LAUSANNE PEACE TREATY.
2. CANCEL THIS MESSAGE 160001Z SEP 20.

Συζητήσεις υπό το ΝΑΤΟ

Ελλάδα και Τουρκία έχουν συμφωνήσει υπό την αιγίδα της βορειοατλαντικής συμμαχίας να καταρτίσουν έναν «χάρτη» διεκδικήσεων και προϋποθέσεων διαλόγου, προκειμένου να πραγματοποιηθεί επανεκκίνηση των συζητήσεων των δύο πλευρών, σε επίπεδο πολιτικών αρχηγών.

Τη Τρίτη οι στρατιωτικοί εκπρόσωποι των δύο χωρών, θα καθίσουν στο τραπέζι για μια πρώτη ανταλλαγή απόψεων αναφορικά με τα σημεία διαλόγου σε τεχνικό επίπεδο που έχει προτείνει ο ΓΓ του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ.

Αυστηρό μήνυμα Μπορέλ στη Τουρκία

Ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική, Ζοζέπ Μπορέλ, μιλώντας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, απηύθυνε αυστηρό μήνυμα κατά της Τουρκίας τονίζοντας πως η Άγκυρα οφείλει να προχωρήσει σε άμεση αποκλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο, ούτως ώστε να ξεκινήσει διάλογος. Σε διαφορετική περίπτωση το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα εξετάσει κυρώσεις.

Επεσήμανε ωστόσο πως θα εξακολουθήσει να δημιουργεί χώρο για διάλογο με τη Τουρκία καθώς όπως είπε «οτιδήποτε άλλο θα υπονόμευε επίσης την προοπτική για την επανάληψη των συνομιλιών για μια συνολική διευθέτηση του Κυπριακού».

Πομπέο: Επίλυση διαφορών χωρίς στρατιωτική ισχύ

Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο, κάλεσε τη Τρίτη, μιλώντας στον γαλλικό ραδιοφωνικό σταθμό France Inter, κάλεσε Ελλάδα και Τουρκία σε άμεση αποκλιμάκωση και στην αναζήτηση διπλωματικών λύσεων σε ό,τι αφορά τις διεκδικήσεις των δύο χωρών στην Αν. Μεσόγειο.

«Πρέπει να επιλυθεί αυτό το πρόβλημα χωρίς να χρησιμοποιηθεί στρατιωτική ισχύς, αλλά μέσω των κανονικών μηχανισμών, μέσω των διεθνών αποφάσεων, ιδιαίτερα για τα (σ.σ.: ενεργειακά) δικαιώματα που συνδέονται μ’ αυτή την περιοχή», είπε και πρόσθεσε ακόμη πως «πρέπει να μειωθεί το στρατιωτικό αποτύπωμα παντού και να γίνεται προσφυγή σε διπλωματικά και όχι στρατιωτικά μέσα».

Διπλωματικές κινήσεις της Αθήνας

Στα πλαίσια των προσπαθειών για επανέναρξη διαλόγου μεταξύ των δύο γειτόνων, η Αθήνα πραγματοποιεί διπλωματικές επαφές. Στη σειρά αυτών βρίσκεται και η συνάντηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ στο Μέγαρο Μαξίμου.

Αμφότεροι προχώρησαν σε δηλώσεις αναφέρόμενοι μεταξύ άλλων στην επικείμενη σύνοδο κορυφής στις 24-25 Σεπτεμβρίου, που θα αφοσιωθεί στις εξελίξεις στην Αν. Μεσόγειο.

«Εφόσον έχουμε απτά δείγματα γραφής είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε άμεσα διερευνητικές επαφές σχετικά με το μοναδικό ζήτημα που έχουμε να συζητήσουμε, την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών», σημείωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ενώ ο Σαρλ Μισέλ υπογράμμισε πως «πρέπει να συνεργαστούμε για να δούμε πώς θα προοδεύσουμε. Πρέπει να είμαστε αυστηροί ώστε να γίνονται σεβαστές οι αρχές, για Ελλάδα, Κύπρο & όλα τα κράτη μέλη. Αν υπάρχει σεβασμός κοινών αξιών, αυτό θα είναι πολύ σημαντικό».

Επαφές κορυφής μέσω δημοσιευμάτων

Ιδιαίτερα σημαντικό να αναφερθεί είναι πως ο Έλληνας και ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών με άρθρα τους στην εφημερίδα «Καθημερινή» φαίνεται πως επιχειρούν προσέγγιση.

Στο άρθρο του ο Τούρκος ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου, σημειώνει χαρακτηριστικά μεταξύ άλλων πως η Τουρκία υποστηρίζει την πρωτοβουλία του ΝΑΤΟ προς την αποτροπή συγκρούσεων και την πρωτοβουλία της Γερμανίας για αποκλιμάκωση με απώτερο στόχο «την αναβίωση των διμερών μηχανισμών ανάμεσα σε Τουρκία και Ελλάδα».

Ακόμη εκφράζει την εκτίμηση «ότι η Αθήνα αντιλαμβάνεται ότι αυτά είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Η Τουρκία σέβεται την Ελλάδα αρκετά ώστε να μη θέλει να διαπραγματευτεί και να συμφωνήσει με άλλα μέρη για θέματα που θα έπρεπε να διευθετηθούν απευθείας ανάμεσα στους δύο γείτονες».

Παράλληλα παραθέτει και τις βασικές θέσεις της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής για την Αν. Μεσόγειο, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται όσα έχει αναλάβει η Τουρκία αναφορικά με συνεκμετάλλευση των υδρογονανθράκων στην περιοχή αλλά και τη «δίκαιη και ισότιμη οριοθέτηση των θαλασσίων ορίων».

Επίσης ο Τούρκος ΥΠΕΞ τονίζει ότι η χώρα του δεν πρόκειται να δεχτεί αποκλεισμό από τις διεκδικήσεις στο υπέδαφος, εν.ω κάνει λόγο για έναρξη διαλόγου χωρίς όμως προϋποθέσεις.

Από πλευράς του ο Έλληνας ΥΠΕΞ Νίκος Δένδιας, στο δικό του άρθρο, ξεκαθαρίζει πως Η επιμονή όμως της Τουρκίας στην παραβατικότητα και την πολιτική τετελεσμένων δεν δημιουργεί δίκαιο ούτε παράγει έννομα αποτελέσματα. Αντίθετα, υπονομεύει κάθε απόθεμα εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο πλευρών».

Συνάμα, ο Ν. Δένδιας σημειώνει πως «τα νόμιμα κυριαρχικά δικαιώματα των νησιών όπως προβλέπονται από το Διεθνές Δίκαιο», δεν αποτελούν μαξιμαλιστικές διεκδικήσεις.

Επιπλέον τονίζει πως οι μονομερείς διεκδικήσεις κρατών δεν συνιστούν διακρατικές διαφορές. Μία και μοναδική διαφορά υπάρχει μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Αυτή της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ».