του Θάνου Καμήλαλη
Ξημερώματα Σαββάτου, 5 Δεκεμβρίου 2020, εκδίδεται σε ΦΕΚ η απόφαση του αρχηγού της ΕΛ.ΑΣ, Μιχάλη Καραμαλάκη, με την οποία, για δεύτερη φορά σε 20 περίπου ημέρες, επιβάλλεται απαγόρευση συναθροίσεων άνω των τριών ατόμων σε ολόκληρη την Επικράτεια. Είχε προηγηθεί το τετραήμερο 15-18 Νοεμβρίου, λόγω του Πολυτεχνείου. Αυτήν τη φορά και μετά τις συγκεντρώσεις, παρά τις απαγορεύσεις, στις 17 Νοεμβρίου, εφαρμόζεται δόγμα μηδενικής ανοχής. Πολίτες προσάγονται και συλλαμβάνονται, πριν καν συγκεντρωθούν, ενώ το μνημείο του δολοφονημένου από αστυνομικό 15χρονου είναι προσβάσιμο μόνο για αστυνομικούς (ένας από αυτούς δέρνει και μία ανθοδέσμη).
Στα Εξάρχεια, αλλά και άλλες περιοχές της Αθήνας, πραγματοποιούνται εκατοντάδες προσαγωγές και τελικά 62 συλλήψεις. Μέλη πολιτικών οργανώσεων, δημοτικοί σύμβουλοι, συνδικαλιστές, εκαπιδευτικοί, άτομα νεαρής και μεγαλύτερης ηλικίας,, οδηγούνται σε κλούβες κατά το δοκούν, ενώ σκηνικά ωμής βίας και καταστολής κάνουν τον γύρο του διαδικτύου. Δίπλα σε ένα βιβλιοπωλείο, στην οδό Γραβιάς, εγκλωβίζονται 12 μέλη του ΚΚΕ Μ-Λ. Μέλη της «Ταξικής Αντεπίθεσης» βρίσκονται σε μία ιδιότυπη ομηρία, μέσα στα γραφεία τους, με διμοιρίες να μην τους αφήνουν να βγουν έξω. Αστυνομικοί της ομάδας «ΔΡΑΣΗ» κεισβάλλουν σε μία πολυκατοικία και πετούν χειροβομβίδα κρότου – λάμψης, σε μία εγκληματικά επικίνδυνη κίνηση. Μεταξύ των προσαχθέντων είναι και δύο δικηγόροι της Πολιτικής Αγωγής στη δίκη της Χ.Α., οι Θανάσης Καμπαγιάννης και Κώστας Παπαδάκης, παρά το γεγονός ότι δηλώνουν την επαγγελματική τους ιδιότητα. Μία μέρα μετά, ο τότε Υπουργός, Μιχάλης Χρυσοχοϊδης, τους επιτίθεται από το βήμα της Βουλής, χαρακτηρίζοντάς τους «φωνακλάδες επωνύμους». «Θα υπάρχουμε όπως τώρα όταν ο κ. Χρυσοχοίδης θα έχει περάσει στα απορρίμματα της ιστορίας» του απαντάει προφητικά ο Παπαδάκης.
Ανάλογες υποθέσεις εκκρεμούν από εκείνη την ημέρα σε πολλές μεγάλες πόλεις της χώρας, όπως στη Θεσσαλονίκη, τα Γιάννενα, το Ηράκλειο και τα Χανιά. Το ΚΚΕ Μ-Λ εκτιμάει ότι συνολικά υπάρχουν 105 κατηγορούμενοι, ενώ εν μέσω όλων αυτών των απαγορεύσεων συναθροίσεων, έχουν κοπεί εκατοντάδες, «αυθαίρετα και καταχρηστικά», όπως χαρακτηρίζονται, πρόστιμα, για τα οποία έχει γίνει προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
Εντελώς αόριστο κατηγορητήριο – «Έχουν πιάσει και κόσμο κάτω από το σπίτι του, με face control»
«Στην επέτειο της δολοφονίας του Γρηγορόπουλου, επί της ουσίας, πέρα από την απαγόρευση συναθροίσεων άνω των 3 ατόμων, απαγορεύτηκε και η ατομική πρόσβαση στο μνημείο, καθώς η αστυνομία δεν επέτρεπε σε κανέναν να πλησιάσει τον τόπο του μνημείου, ακόμα και μεμονωμένα» τονίζει στο ΤPP μία εκ των συνηγόρων υπερασπισης των συλληφθέντων, η Κωνσταντίνα Καλαμάτα. Προσθέτει πως μεταξύ των 62 είναι «ακόμα και περαστικοί, αλλά και άτομα που δεν ήταν καν στην περιοχή των Εξαρχείων».
Η Κατερίνα Μανούσου – Αλεξίου, επίσης εκ των συνηγόρων υπεράσπισης, συμπληρώνει πως «έχει ανθρώπους που έχουν πιαστεί και στην Επτανήσου, στην Κυψέλη και στην Ηπείρου, όπως είδαμε στη δικογραφία. Γενικά δεν είναι καθόλου τοπικός ο προσδιορισμός, εξάλλου η απαγόρευση συναθροίσεων αφορούσε ολόκληρη την Επικράτεια. Οπότε ναι μεν οχύρωσαν τα Εξάρχεια, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι συλλήψεις υπήρξαν μόνο στα Εξάρχεια. Και στα Εξάρχεια ακόμα, έχουμε τις συλλήψεις των 13 Τούρκων από το Λαϊκό Μέτωπο, μαζί με τα παιδιά από την Ταξική Αντεπίθεση, που είναι στο μνημείο, αλλά οι υπόλοιπες συλλήψεις δεν είναι στο μνημείο»
«Μιλάμε και για κόσμο, ο οποίος έμενε 20 και 30 μέτρα από το σημείο που τον πιάσανε» συνεχίζει. «Δηλαδή έχουν πιάσει και κόσμο κάτω από το σπίτι του. Τα παιδιά που πιάσανε στην Επτανήσου, μένουν στη Δροσοπούλου, 2 δρόμοι διαφορά. Τα παιδιά που πιάσανε στην Τζαβέλλα μένουν στη Διδότου, ένας δρόμος διαφορά. Επίσης την ίδια μέρα είχε γίνει αποκλεισμός στα γραφεία της Ταξικής Αντεπίθεσης. Δύο διμοιρίες δελτάδες είχανε κλείσει σε υπόγειο 10 άτομα για να μη βγουν να διαδηλώσουν. Χρειάστηκε να κάνουμε διαπραγμάτευση εκείνη τη μέρα, λες και απελευθερώνουμε ομήρους, εκεί ήμουν. Εκτός από το ότι προσήγαγαν και δικηγόρους, τον Καμπαγιάννη και τον Παπαδάκη».
Όπως αποκαλύπτουν οι δύο δικηγόροι, για την υπόθεση έχει στηθεί ένα «εντελώς αόριστο» κατηγορητήριο, χωρίς καταθέσεις αστυνομικών και ουσιώδη στοιχεία για τον τόπο και τον λόγο των συλλήψεων. Επίσης, δεν έχουν κληθεί αστυνομικοί να καταθέσουν ως μάρτυρες. «Διαβάζοντας κανείς το κατηγορητήριο της υπόθεσης, παρατηρεί ότι είναι εντελώς αόριστο. Δηλαδή δεν γίνεται καμία αναφορά στο πού συνελήφθη ο κάθε κατηγορούμενος, αν κατά τη σύλληψη ήταν όντως πάνω από 3 άτομα, ποιος αστυνομικός συνέλαβε τον κάθε κατηγορούμενο. Δεν υπάρχουν καν καταθέσεις αστυνομικών, ούτε έχουν κληθεί αστυνομικοί ως μάρτυρες. Υπάρχουν εκθέσεις σύλληψης που λέει ο αστυνομικός εκεί ότι “συνέλαβα τον τάδε, να παραβιάζει το άρθρο 285 μαζί με άλλα τρία άτομα. Δεν λέει ούτε ποια άλλα 3 άτομα, ούτε τίποτα, είναι εντελώς αόριστο όλο αυτό, δεν μπορεί να στοιχειοθετηθεί κατηγορία. Όλα αυτά, σε μια ποινική δίκη, πρέπει να αποτυπώνονται στο κατηγορητήριο» τονίζει η Κ.Καλαμάτα.
«Εμείς έχουμε εντολείς που υπερασπίζονται πολιτικά το ότι πήγαν να αποτείσουν έναν φόρο τιμής στο μνημείο. Κάτι το οποίο δεν απαγορεύτηκε, ούτε θα μπορούσε να απαγορευτεί. Παρόλα αυτά έχουν γίνει συλλήψεις, όπου το διαδικαστικό κομμάτι είναι εντελώς αόριστο. Ακόμα και για τα παιδιά που έχουν συλληφθεί στην Τζαβέλλα, λένε “έπιασα τον τάδε και άλλα 13 άτομα”. Και η ερώτηση είναι πάρα πολύ συγκεκριμένη: “Έπιασες τον τάδε και άλλα 13 άτομα που ήταν απλά στην οδό Τζαβέλλα; Που είναι το πρόβλημα; Ή έπιασε 13 άτομα που ήταν αγκαζέ και δεν τηρούσαν τα μέτρα;”» προσθέτει η κ.Μανούσου Αλέξίου.
«Και άτομα που πιάσανε, δεν τα πιάσανε επειδή π.χ κρατούσαν κάποιο πλακάτ. Τα πιάσανε με face control, επειδή θεώρησαν ότι οι φάτσες τους δείχνουν ότι πάνε πορεία».
«Βρεθήκαμε 15 ολόκληρες ώρες, στοιβαγμένοι, στριμωγμένοι»
Ο Κώστας Μπεκιάρης είναι μέλος του ΚΚΕ Μ-Λ, ένας εκ των 62 συλληφθέντων. «Από το ξεκίνημα της πανδημίας στη χώρα μας, μέχρι και τον Δεκέμβρη του 2020, αρκετές οργανώσεις της εξωκοινοβολευτικής Αριστεράς, έκαναν για μια ακόμη φορά την πολιτική προσπάθεια να σπάσουν τις απαγορεύσεις και ουσιαστικά να αποδομήσουν την κυβερνητική υποκρισία, τηρώντας όλα τα υγειονομικά μέτρα και ζητώντας από την κυβέρνηση μέτρα για την ρποστασία της δημόσιας Υγείας» δηλώνει σε συνέντευξή του στο ραδιόφωνο του ΤPP.
«Ήμασταν στην οδό Γραβιάς, σ’ ένα πολύ μικρό στενό, 12 μέλη της οργάνωσής μας, οι οποίοι προετοιμαζόμασταν να πάμε προς το κάλεσμα της συγκέντρωσης, και βρεθήκαμε περικυκλωμένοι ξαφνικά, όπως σας είπα και πριν, από δεκάδες πάνοπλους αστυνομικούς, οι οποίοι μας κράτησαν εκεί για πάρα πολλή ώρα, παρά τις διαμαρτυρίες των ανθρώπων που συγκεντρώθηκαν εκεί τριγύρω, παρά την παρουσία των φωτορεπόρτερ και των δημοσιογράφων, οι οποίοι ζητούσαν μάλιστα εξηγήσεις για το λόγο που συμβαίνει αυτό. Λίγη ώρα αργότερα, μας στοίβαξαν κυριολεκτικά μέσα σε δύο μικρά βανάκια, χωρίς την παραμικρή υγειονομική προφύλαξη, για να μας μεταφέρουν στη Γενική Αστυνομική Διεύθυνση, στη ΓΑΔΑ, όπου εκεί βρεθήκαμε 15 ολόκληρες ώρες, στοιβαγμένοι, στριμωγμένοι, μέσα σε στενούς διαδρόμους, μέσα σε πολύ μικρά κελιά, με δεκάδες άλλους ανθρώπους, όπου προφανώς δεν υπήρχε ζήτημα υγειονομικής προστασίας. Μας κράτησαν 15 ολόκληρες ώρες μ’ ένα θολό καθεστώς, γύρω από το αν είναι προσαγωγή ή αν είναι σύλληψη. Γύρω στις 11-12 η ώρα το βράδυ, μας ανακοίνωσαν ότι οι προσαγωγές μετατρέπονται σε συλλήψεις, και προσπάθησαν μετά ας πούμε να σχηματίσουν τη δικογραφία, να κάνουν τις απαραίτητες ενέργειες για να φτάσουμε εδώ που φτάσαμε σήμερα, σε μία δίκη»
Οι 62 κατηγορούμενοι διώκονται για παραβίαση του άρθρου 285 του Ποινικού Κώδικα, σχετικά με την «παραβίαση μέτρων για την πρόληψη ασθενειών». Ένα άρθρο που προϋπήρχε της πανδημίας στον Ποινικό Κώδικα και ουσιαστικά χρησιμοποιήθηκε στη συνέχεια ώστε οι ποινές να κουμπώσουν σε ένα νομοθετικό πλαίσιο. Η υπέρασπιση όμως, σημειώνει εδώ ότι τέτοια παράβαση «δεν θα μπορούσε να στοιχειοθετηθεί σε καμία περίπτωση, μόνο απλά επειδή κάποιος βγαίνει από το σπίτι του χωρίς να νοσεί». Θα πρέπει, όπως ανέφεραν οι δικηγόροι, εν γνώσει του κάποιος/α, είτε να νοσεί, είτε να έχει έρθει σε επαφή με επιβεβαιωμένο κρούσμα.
Για τα μέλη των πολιτικών οργανώσεων, οι κατηγορίες είναι απλώς προσχηματικές. «Πρώτα από όλα αυτές τις συγκεντρώσεις, αυτές τις διαδηλώσεις δεν τις κάναμε τέλος πάντων από κάποια πολιτική παραξενιά, αλλά ακριβώς γιατί απαιτούμε από την εκάστοτε κυβέρνηση, από τα εκάστοτε κυβερνητικά επιτελεία να σέβονται την ανθρώπινη ζωή. Και ιδιαίτερα εκείνη την περίοδο που η πανδημία ξαναφούντωνε, το ζήτημα αυτό έμπαινε με πολύ κρίσιμο τρόπο» εξηγεί ο Κώστας Μπεκιάρης, που κάνει λόγο για «συλλήψεις ώστε να επιβληθεί ένα καθεστώς τρομοκρατίας».
Σύμφωνα με τον ίδιο, μέσα στην πανδημία υπήρξαν οργανώσεις οι οποίες παρά τις μικρές τους δυνάμεις είχαν φροντίσει μέσα στη διάρκεια της πανδημίας να μην αποδεχτούν τη λογική “θα λογαριαστούμε μετά”, είναι δυνάμεις και συνέβαλαν στο να σπάσει αυτό το κλίμα και κάποιους μήνες μετά και με τις κινητοποιήσεις στη Νέα Σμύρνη και με τις κινητοποιήσεις που συνόδευσαν την απεργία πείνας του Δημήτρη Κουφοντίνα, και με μεγάλες απεργιακές κινητοποιήσεις. Αυτό το πράγμα είναι που θέλει να χτυπήσει η κυβέρνηση, γιατί αλλιώς θα απορούσε κανείς για ποιο λόγο γίνεται τόση φασαρία για 12 ανθρώπους ή για μικρές οργανώσεις, όπως είναι για παράδειγμα το ΚΚΕ Μ-Λ, οι οποίες ας πούμε τέλος πάντων, τι κίνδυνο μπορούν να αποτελέσουν για ένα παντοδύναμο σύστημα. Θέλω να πω εδώ, ότι το σύστημα δεν αισθάνεται καθόλου παντοδύναμο».
Η επιστημονική εισήγηση που αγνοείται και η αρχή της αναλογικότητας
Στη συγκεκριμένη υπόθεση συναντιούνται ένα νομικό ζήτημα, ένα πολιτικό και ένα συνταγματικό. Το τελευταίο βαρύτατης σημασίας, έχει να κάνει με τη νομιμότητα των απαγορεύσεων συναθροίσεων άνω των 3 ατόμων σε όλη την Επικράτεια. Η απόφαση του αρχηγού της ΕΛ.ΑΣ επικαλούταν την «εισήγηση της Επιτροπής Προστασίας Δημόσιας Υγείας». Για την απαγόρευση των ημερών του Πολυτεχνείου, αποκαλύφθηκε, λίγες εβδομάδες μετά, ότι καμία τέτοια εισήγηση δεν υπήρξε, καθώς, όπως προέκυψε από τα έγγραφα που κατατέθηκαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας, η εισήγηση αφορούσε μόνο τα μέτρα του δεύτερου lockdown.
«Όσον αφορά τα μέτρα που διέταξε η αρμόδια αρχή, που είναι η απόφαση του αρχηγού της ΕΛ.ΑΣ για την απαγόρευση συναθροίσεων άνω των 3 ατόμων, η απόφαση αυτή, πρώτον, κατακρίθηκε ως αντισυνταγματική από την Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων και δεύτερον, εκδόθηκε επικαλούμενη την εισήγηση της Επιτροπής Προστασίας της Δημόσιας Υγείας. Αυτή η εισήγηση δεν έχει δοθεί ποτέ στη δημοσιότητα. Όταν δόθηκε στη δημοσιότητα για τον Νοέμβριο, αποκαλύφθηκε ότι σε κανένα σημείο της δεν έκανε λόγο για απαγόρευση συναθροίσεων άνω των 3 ατόμων. Και μάλιστα, αυτό, το είχε αναφέρει προφορικά και ο Γκίκας Μαγιορκίνης» σχολιάζει η δικηγόρος Κ.Καλαμάτα.
Στο ερώτημα αν η νομιμότητα των απαγορεύσεων θα τεθεί στο δικαστήριο, οι δύο συνήγοροι υπεράσπισης απαντούν πως «εννοείται» . Αλλά το ζήτημα είναι ευρύτερο. «Ακόμα και εάν υποθέσουμε ότι υπάρχει η κρίση της πανδημίας, θα έπρεπε αυτό να γίνει με την αρχή της αναλογικότητας. Γιατί το μέτρο κρίνεται συνταγματικά με βάση το αν είναι πρόσφορο και κατάλληλο και αν υπάρχει πιο ήπιο. Για να απαγορεύσεις; μία πορεία, δεν είναι πρόσφορο και κατάλληλο να αναστείλεις ένα δικαίωμα σε όλη τη χώρα» σχολιάζει η Κ.Μανούσου – Αλεξίου.
Πριν από έναν χρόνο, τέτοιες μέρες, κυριαρχούσε ο φόβος. Το δεύτερο κύμα της πανδημίας δεν έμοιαζε σε τίποτα με το «πρώτο», της άνοιξη του 2020. Οι απαγορεύσεις των συναθροίσεων ήταν από τα πρώτα κρούσματα προκλητικής εργαλειοποίησης της πανδημίας από την κυβέρνηση. Έμελλε να ακολουθήσουν πολλά έκτοτε, με το ατέλειωτο και ατέρμονο lockdown, την καταιγίδα των νομοσχεδίων που ψηφίστηκαν, με την κοινωνία σε σοκ και τη Βουλή να υπολειτουργεί. Ίσως περισσότερο από όλα, το γεγονός ότι εκείνες οι απαγορεύσεις ήταν προσχηματικές και πολιτικές αποφάσεις, το έδειξε κυρίως η ιστορία.